Vogelgriep: symptomen bij mensen, oorzaak en behandeling

Vogelgriep symptomen kunnen bij ieder mens verschillen van zeer mild tot zeer ernstig. Vogelgriep, vogelpest of aviaire influenza wordt veroorzaakt door een cocktail van verschillende griepvirussen die verwant kunnen zijn aan het menselijke griepvirus. De vogelgriep zoals die zich manifesteert in verschillende delen van de wereld wordt voornamelijk veroorzaakt door het virus H5N1. De uitbraak van het vogelgriepvirus in Nederland in 2003, waarbij een dierenarts kwam te overlijden, werd veroorzaakt door de vogelpest van het type H7N7. Mensen die besmet zijn met vogelgriep krijgen antivirale geneesmiddelen voorgeschreven en zo nodig vinden er aanvullende behandelingen plaats.

• Wat is vogelgriep?
• FAQ vogelgriep – Alles wat je stiekem wilt weten, maar nooit hardop durfde te vragen
• Oorzaak
• Besmetting met vogelgriep
• Symptomen van vogelgriep bij mensen
• Hoe gevaarlijk is vogelgriep voor de mens?
• Onderzoek en diagnose
• Vaccin
• Behandeling van vogelgriep
• Welke dieren kunnen vogelpest krijgen?
• Wat doet vogelpest met vogels?
• Bestaat er een vaccin voor pluimvee?

Wat is vogelgriep?

Vogelgriep wordt ook wel vogelpest of aviaire influenza (van het A-type) genoemd. Het wordt veroorzaakt door een combinatie van verschillende griepvirussen die nauw verwant is aan het menselijke griepvirus - een influenza A - waar jaarlijks 5 tot 10% van de Nederlandse bevolking aan lijdt. De vogelgriep die in 2009 nog slachtoffers heeft gemaakt in China, Vietnam en Egypte, is van het subtype H5N1. In april 2003 werd Nederland getroffen door de vogelpest van het type H7N7, waarbij tientallen mensen werden besmet. Een dierenarts overleed ten gevolge van de besmetting. Er werden toentertijd 30 miljoen kippen preventief geruimd. Slechts in zeer zeldzame gevallen - bij zeer nauw contact met besmette watervogels of pluimvee - kunnen sommige varianten van het virus dat vogelgriep veroorzaakt ook mensen infecteren.

FAQ vogelgriep – Alles wat je stiekem wilt weten, maar nooit hardop durfde te vragen

Je kent het wel: je scrollt langs een nieuwsbericht over vogelgriep en denkt meteen “Oh help, moet ik nu m’n kipfilet weggooien?!” of “Kan m’n kat straks ook ineens met een griepje op de bank liggen?” Geen zorgen. We got you. Want eerlijk is eerlijk: vogelgriep klinkt superdramatisch, maar hoe gevaarlijk is het nou écht? En moet je nu ineens met een boogje om alle duiven heenlopen?

Omdat iedereen ondertussen wel met vragen zit (en omdat Google je ook niet altijd geruststelt), hebben we alles lekker overzichtelijk voor je in een tabel gezet. Zonder ingewikkeld gedoe, maar gewoon zoals je het aan een vriendin zou vragen op een terras. Want zeg nou zelf, soms wil je gewoon het eerlijke antwoord zonder dat je eerst een wetenschappelijk artikel hoeft te ontcijferen.

En ja hoor, we hebben echt álles meegenomen. Van "Kan ik nog wel naar de kinderboerderij?" tot "Help, ik heb per ongeluk een vogel aangeraakt, ga ik nu dood?" Spoiler: waarschijnlijk niet. Maar toch handig om het even te checken. Gewoon, voor de zekerheid. Je weet wel hoe het gaat als je eenmaal begint te googelen... voor je het weet denk je dat je morgen een persconferentie moet geven over je eigen besmetting.

Dus pak er een kopje thee bij, scroll op je gemak door de FAQ hieronder en wees voorbereid op alle vogelgriep-vragen die je ooit nog op een verjaardag om je oren krijgt. Want wedden dat jij straks de expert bent?

Oorzaak

Hoewel er verschillende soorten vogelgriep zijn, was H5N1 het eerste vogelgriepvirus dat mensen infecteerde. De eerste infectie vond plaats in 1997 in Hong Kong. De uitbraak was gekoppeld aan aan een besmetting met het influenzavirus dat afkomstig was van kippen. H5N1 komt van nature voor in wilde watervogels, maar kan zich gemakkelijk verspreiden naar gedomesticeerd pluimvee. De ziekte wordt overgedragen op mensen door contact met geïnfecteerde vogeluitwerpselen, neusafscheidingen of afscheidingen uit de mond of ogen. Het eten van goed gekookt gevogelte of eieren van besmette vogels geeft de vogelgriep niet door.

Besmetting met vogelgriep

Wilde eenden alsook veel andere trekvogels dragen het virus bij zich zonder er zelf ziek van te worden. Via de ontlasting komt het virus terecht bij pluimvee op een boerderij, die vervolgens besmet raakt. Het virus kan zich vervolgens vermenigvuldigen. Ook kan het virus, al gebeurt dat niet zo vaak, overgedragen worden van dier op mens. Vaak betreffen het mensen die intensief contact hebben met besmet pluimvee, zoals pluimveehouders en dierenartsen. De besmetting vindt vooral plaats via de ontlasting van pluimvee dat besmet is. Voor zover bekend heeft tot dusverre besmetting van mens op mens nog nooit plaatsgevonden. H5N1 is een virus dat niet is aangepast aan mensen.

Symptomen van vogelgriep bij mensen

De symptomen bij de mens kunnen bij ieder mens verschillen van zeer mild tot zeer ernstig. Er zijn vogelgriepvirussen die slechts zeer lichte griepklachten veroorzaken of een lichte oogontsteking, zoals ook het geval was in Nederland bij de uitbraak van de vogelgriep in 2003. Andere klachten, signalen, tekenen, kenmerken of symptomen kunnen zijn:

• hoesten;
• keelpijn;
• hoofdpijn;
• hoge koorts;
• longontsteking; en
• de functie van bepaalde organen kunnen uitvallen.

Hoe gevaarlijk is vogelgriep voor de mens?

De vogelinfluenza is anno 2025 niet zo heel gevaarlijk voor de mens. Doch het is mogelijk dat het vogelvirus erfelijke informatie uitwisselt met een menselijk virus - dat het virus zogezegd muteert - zodat er een nieuwe variant ontstaat die van mens op mens kan worden overgedragen en dodelijk kan zijn voor de mens. Zo'n nieuwe variant kan ontstaan als een mens die griep heeft tegelijkertijd besmet raakt met een vogelgriep-variant.

Onderzoek en diagnose

De arts stelt vragen over je symptomen en je medische voorgeschiedenis. Vervolgens informeert hij of je woont of aanwezig bent geweest in een risicovol gebied, of werkt met risicovolle vogels. Daarna zal bloedonderzoek worden uitgevoerd en zullen er uitstrijkjes van het neusslijmvlies worden genomen. Ook kan beeldvormende onderzoek, zoals een röntgenfoto, nodig zijn om de oorzaak te achterhalen van de klachten.

Vaccin

Er bestaat anno 2025 geen specifiek vaccin voor mensen tegen vogelgriep die is goedgekeurd voor de Europese markt en waarvan bewezen is dat het werkt tegen het huidige vogelgriepvirus.

Behandeling van vogelgriep

Er zijn zogenaamde virusremmende middelen, zoals Tamiflu. Deze middelen helpen om de influenza infectie te beperken en de symptomen en ziekteverschijnselen te verlichten of te voorkomen. Ook zorgen deze middelen ervoor dat er minder complicaties optreden en dat besmette mensen minder besmettelijk zijn voor zijn anderen

Welke dieren kunnen vogelpest krijgen?

Alle vogels kunnen vogelpest krijgen, ofschoon met name kalkoenen, eenden en kippen er vatbaar voor zijn. Het ministerie van Landbouw hanteert daarnaast de volgende lijst met risicodieren:

• parelhoenders
• kwartels
• fazanten
• patrijzen
• pauwen
• ganzen
• zwanen
• consumptieduiven (niet postduiven)
• struisvogels
• emoes
• nandoes

De ene soort is gevoeliger voor de ziekte dan de andere. Overigens is nog niet zo lang geleden aangetoond dat ook katten vogelgriep kunnen krijgen.

Wat doet vogelpest met vogels?

Besmet pluimvee wordt normaliter na twee tot zeven dagen ziek, maar soms ook later. De volgende kenmerken en symptomen doen zich dan bij de dieren voor:

• ze zijn sloom en passief;
• ze hebben minder eetlust;
• ze hebben extreem veel dors;
• ze krijgen diarree;
• ze leggen minder eieren of eieren zonder schaal;
• ze krijgen een soort snotneus;
• in sommige gevallen kunnen dieren zwellingen in hun kop en hals krijgen of een verkleurde of gezwollen kam.

Na een aantal dagen kunnen de dieren sterven ten gevolge van verstikking, aangezien de vogelpest de longen en luchtwegen van het dier aantast.

Bestaat er een vaccin voor pluimvee?

Ja, er bestaat een vaccin voor pluimvee. Volgens het Ministerie van Landbouw kunnen houders van hobbypluimvee en buitenuitloopkippen hun dieren laten vaccineren tegen vogelgriep.

Lees verder

• Vogelmijt bij mensen klachten & vogelmijt bestrijden in huis
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten
• Vlierbessen Sambucol; Kan Jang: middelen genezing griep
• Sambucol: tegen griep en voor verbetering van de weerstand
• Verkoudheid symptomen genezen & tips: zink en neusdruppels