Hoofdpijn: wat kun je hier zelf aan doen?

Hoofdpijn kan in verschillende vormen voorkomen. Soms is het niet zo hevig en slechts van korte duur, maar het kan ook zo hevig worden dat je niet meer normaal kunt functioneren. Hoofdpijn kan verschillende oorzaken hebben. De precieze oorzaak is niet altijd bekend. Vaak is het een gevolg van een onderliggende oorzaak, zoals spanning, vermoeidheid, verkoudheid, griep, slaapgebrek of migraine. Wat is hoofdpijn precies, hoe ontstaat het en wat kun je er zelf aan doen?

Wat hoofdpijn inhoudt

Er bestaan verschillende vormen van hoofdpijn. Het kan variëren van een beetje hinderlijke hoofdpijn van korte duur tot een hevige hoofdpijn waarbij je niet meer in staat bent om te functioneren. Soms gaat het gepaard met klachten zoals duizeligheid, misselijkheid en koorts. Er kunnen verschillende oorzaken zijn, maar meestal is het een gevolg van iets anders en krijg je hoofdpijn als een soort van kettingreactie. De pijn die je voelt heeft te maken met een veranderde bloedstroming in de bloedvaten van het hoofd.

De oorzaken

In een groot aantal gevallen is spanning de oorzaak van hoofdpijn. Door de spanning zijn er vaak ook andere klachten zoals slaapproblemen of opgejaagd voelen. Een nacht slecht slapen kan al zorgen voor een nare hoofdpijn. Spanningshoofdpijn is vaak te voelen als een band rondom het hoofd of pijn aan beide kanten van het hoofd. De pijn kan kloppen en stekend aanvoelen. Het wordt erger als je bukt of je inspant. De ware oplossing in zo'n geval is om te proberen erachter te komen wat de spanning veroorzaakt, en dit probleem op te lossen. Omdat een probleem niet altijd snel opgelost kan worden, kun je hoofdpijn verlichten met rust of een pijnstiller.

Lichamelijke oorzaken

Hoofdpijn kan ook lichamelijke oorzaken hebben, zoals griep, verkoudheid, verstopte neus of een voorhoofdsholteontsteking. Het kan ook een pijnlijke migraine-aanval zijn. Soms weet je heel goed wat de reden is van een knallende hoofdpijn. Zo kan het zijn dat je de dag ervoor teveel alcohol hebt gedronken, te veel hebt gerookt, heel ingespannen hebt gewerkt in een verkeerde houding of dat je hard gepiekerd hebt om een moeilijke beslissing te maken. Misschien ben je wel gevallen en heb je het hoofd flink gestoten.

Wat je zelf kunt doen

Als je een pijnstiller gebruikt, bestrijd je slechts de symptomen. Voor een kortdurende hoofdpijn kan dit prima werken, waardoor je bijvoorbeeld toch nog kunt werken of een dagje uit kunt. Maar je hebt de hoofdpijn niet voor niets, het is toch een teken dat je het misschien even wat rustiger aan moet doen. Hier volgen wat tips om wat te doen aan hoofdpijn:

Hoofdpijndagboek

Als je niet duidelijk weet waarom je met enige regelmaat last hebt van hoofdpijn, kan het nuttig zijn een hoofdpijndagboek bij te houden. Daarin schrijf je elke dag op wat je hebt gedaan, gegeten, wanneer de hoofdpijn opkwam en hoe erg deze was. Als je vervolgens weet dat de hoofdpijn wordt veroorzaakt door bepaalde voedingsmiddelen of stressvolle situaties, is het zinvol deze zo veel mogelijk te vermijden.

Rusten

Als je een hoofdpijnaanval voelt opkomen, kun je het beste rust pakken. Het zou het mooist zijn als je ook kunt slapen. Ga in een donkere, rustige en stille kamer liggen. Het kan de aanval zelfs afwenden. Deze manier werkt vooral goed bij kinderen. Als slapen niet mogelijk is, probeer dan wat rustiger aan te doen.

Regelmaat

Ook kan een regelmatig leven waarbij je niet te lang uitslaapt in het weekend, goed werken om hoofdpijn te voorkomen. Als je het slaap-waakritme te veel verstoort, kan het leiden tot hoofdpijn. Een beperkt gebruik van cafeïnebevattende producten zoals koffie, zwarte thee, energiedrankjes en cola is het overwegen waard.

Ontspannen van lichaam

Verder kunnen ontspanningsoefeningen of juist een stevige lichamelijke inspanning mogelijk een gunstig effect hebben. Het kan je helpen ontspannen om de alledaagse stress los te laten en zorgen dat je ook beter slaapt. Door te bewegen komen stoffen vrij in het lichaam, waardoor spieren beter kunnen ontspannen en dit kan spanningshoofdpijn tegengaan of laten verdwijnen.

Griep en verkoudheid

Hoofdpijn bij verkoudheid of griep is vaak het gevolg van de koorts en van een verstopte neus die druk veroorzaakt op je voorhoofd. De hoofdpijn verdwijnt weer als de verstopping van de neus is opgelost of als de koorts is verdwenen. Dit duurt meestal enkele dagen.

De middelen

Er zijn een aantal medicijnen tegen hoofdpijn vrij verkrijgbaar. Het effect hiervan werkt bij iedereen verschillend. Waar de een baat bij heeft, hoeft bij de ander niet te werken. Daarnaast kan het effect ook nog eens per keer verschillen. Hieronder worden de middelen genoemd tegen hoofdpijn die vrij verkrijgbaar zijn.

Paracetamol

Als eerste keuze wordt paracetamol aanbevolen. Paracetamol veroorzaakt in de normale dosering nauwelijks bijwerkingen. Je moet paracetamol hoog genoeg doseren voor een goed resultaat. Een volwassenen moet minmaal een tablet van 500 mg gebruiken. Bij hele erge hoofdpijn is het vaak effectief direct twee tabletten in te nemen. Neem niet meer dan acht paracetamols per dag omdat het anders schadelijk kan zijn voor de lever. Paracetamol is onder verschillende merknamen verkrijgbaar. Merkloze paracetamol is het goedkoopst. Ook voor (kleine) kinderen is paracetamol de beste keus. Er zijn zetpillen in alle sterkten verkrijgbaar en speciale drankjes.

Ibuprofen en naproxen

Als paracetamol onvoldoende werkt, kun je kiezen voor ibuprofen of naproxen. Deze middelen werken niet alleen pijnstillend en koortsverlagend (zoals paracetamol), maar ook ontstekingsremmend. Ibuprofen en naproxen zijn zogenoemde NSAID's (ontstekingsremmers). Ibuprofen is niet de sterkst werkzame NSAID, maar heeft vermoedelijk wel de minste bijwerkingen. Naproxen heeft als voordeel dat het langer werkt en daardoor minder vaak per dag hoeft te worden ingenomen. Een nadeel van NSAID’s zijn dat deze het slijmvlies van de maag en darmen kan aantasten, en mogelijke vermindering van de nierwerking geven en een vermindering van de werking van sommige middelen tegen hoge bloeddruk.

Diclofenac en ketoprofen

De middelen Diclofenac en ketoprofen zijn sinds enkele jaren in een lage sterkte zonder recept verkrijgbaar. In deze sterkte waarin ze beschikbaar zijn, werken dicofenalc en ketoprofen over het algemeen minder goed dan Ibuprofen (400 mg). Bovendien zijn deze middelen relatief prijzig.

Acetylsalicylzuur

Acetylsalicylzuur is een derde keus omdat het middel meer bijwerkingen kan geven dan paracetamol, ibuprofen en naproxen. Acetylsalicylzuur tast vooral het maagslijmvlies aan, waardoor maagbloedingen en maagzweren kunnen ontstaan.

Pas op met NSAID’s

Als je regelmatig last hebt van je maag of in het verleden ooit een maagzweer heb gehad, moet je voorzichtig zijn met het gebruik van NSAID's. Ouderen en mensen met suikerziekte en/of chronische hartklachten zijn extra gevoelig voor het krijgen van maagklachten bij gebruik van NSAID's. Hetzelfde geldt voor mensen die bloedverdunners gebruiken en voor mensen die cortcosteroïden zoals Prednison of antidepressiva gebruiken. Deze groep mensen kan beter de huisarts, apotheker of trombosedienst raadplegen. In geval je medicijnen voor hoge bloeddruk of je hart neemt, kan het gebruik van NSAI'D's eveneens niet verstandig zijn en doe je er ook goed aan navraag te doen bij je arts of apotheker.

Combinaties

Er zijn meerdere producten waarin verschillende stoffen met elkaar worden gecombineerd. In het algemeen kun je onderstaande combinaties beter vermijden:

• Combinaties van paracetamol met acetylsalicylzuur werken niet beter dan paracetamol alleen, maar geven wel meer kans op bijwerkingen.
• De combinatie met cafeïne is niet effectiever dan paracetamol of andere pijnstillers alleen. Cafeïne kan relatief weinig kwaad, maar kan als het 's avonds wordt ingenomen, het slapen bemoeilijken.
• Extra inname van vitamine C heeft geen bewezen nut bij hoofdpijn.

Alternatieve middelen

Er zijn veel alternatieve en homeopathische middelen verkrijgbaar tegen hoofdpijn. In de meeste gevallen zijn er geen goede onderzoeken geweest die het gebruik van deze middelen onderbouwen. De enige middelen waarbij een positief effect is aangetoond, zijn “moederkruid” en “groot hoefblad”. Deze middelen zijn alleen getest bij migraine. Deze middelen zijn een optie voor mensen die meerdere malen per maand een migraineaanval hebben.

Wanneer naar de huisarts

Lukt het niet om zelf de hoofdpijn te bestrijden, dan kan de huisarts je een ander middel voorschrijven. Dit geldt voor zowel hoofdpijn als migraine. Als je meer dan twee keer maand migraine hebt, kan de arts een medicijn voorschrijven die je continu moet gebruiken om het aantal aanvallen te verminderen. In een zeldzaam aantal gevallen kan hoofdpijn een andere, maar wel ernstige oorzaak hebben. Dit kan bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, een chronische zenuwontsteking in het gezicht of de kaak, of een ontsteking van de bloedvaten aan de slaap zijn. Als je hoofdpijn langer dan een week duurt en middelen die je hebt aangeschaft, onvoldoende werken, is het verstandig om een huisarts te raadplegen. Wanneer de hoofdpijn gepaard gaat met koorts boven de 40 graden en wanneer je daarbij ook een stijve nek hebt, erg suf bent of wanneer je recent de tropen hebt bezocht, moet je ook snel je huisarts waarschuwen.

Lees verder

• Hoofdpijn in de ochtend: diverse oorzaken
• Verhoogde schedeldruk: oorzaken en behandeling
• Vestibulaire migraine: duizeligheidsklachten en migraine