Ziekte van Osgood-Schlatter: symptomen, oorzaak, behandeling

Heb je last van een zichtbare bult onder de knie die gevoelig is en warm aanvoelt? Mogelijk heb je last van de ziekte van Osgood-Schlatter. Vlak onder de knie, bovenaan het scheenbeen, zit een klein 'heuveltje' in het bot, welke 'tuberositas tibia' wordt genoemd. De bovenbeenspier zit op deze plek stevig verankerd aan het bot. Bij de ziekte van Osgood Schlatter is die plek, vlak onder de knie, geïrriteerd, vaak als gevolg van overbelasting. Het wordt vooral gezien snel groeiende kinderen, iets vaker bij jongens dan bij meisjes, die veel aan sport doen. De ziekte van Osgood-Schlatter verdwijnt meestal zonder medische behandeling. De klachten verdwijnen vaak nadat de botten van het kind stoppen met groeien, maar er kan wel een zichtbare bult achterblijven. Kinderen met Osgood-Schlatter kunnen meestal hun normale activiteiten doen, waaronder sporten, zolang de pijn niet zo erg is dat het de activiteit verstoort en de pijn binnen 1 dag beter is met rust. Er zijn vaak geen complicaties.

• Wat is Osgood-Schlatter?
• Oorzaak
• Risicofactoren
• Leeftijd
• Sekse
• Sport
• Flexibiliteit
• Symptomen van de ziekte van Osgood-Schlatter
• Verschijnselen
• Duur van de klachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van Osgood-Schlatter
• Self-limiting
• Adviezen voor een goed herstel
• Langzaamaan meer doen
• Pijnstillers
• Fysiotherapie
• Chirurgie
• Complicaties
• Prognose
• Preventie

Wat is Osgood-Schlatter?

De ziekte van Osgood-Schlatter is een aandoening die in 1903 door twee artsen, de Amerikaan dr. Robert Osgood en de Zwitser dr. Carl Schlatter, onafhankelijk van elkaar is beschreven. Bij deze ziekte treedt er pijn op de plaats van de aanhechting van de kniepees (patellapees) aan het scheenbeen op. Als gevolg hiervan verschijnt er een gevoelige bobbel op het scheenbeen, net onder de knieschijf.

Oorzaak

De ziekte van Osgood-Schlatter is een overbelastingsblessure van de knie tijdens de groei en het ontstaat vooral wanneer een snel groeiend kind intensief aan sport doet, waardoor er een tijdelijke disbalans ontstaat tussen de kracht van de spieren aan de voorzijde van het bovenbeen en de kwaliteit van de peesaanhechting. Deze overbelasting veroorzaakt de pijn en zwelling. De ziekte van Osgood-Schlatter wordt vooral gezien bij jongens tussen de 10 en 15 jaar en meisjes tussen de 8 en 13 jaar. Jongens hebben er vaker last van dan meisjes.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor de ziekte van Osgood-Schlatter zijn:

Leeftijd

De ziekte van Osgood-Schlatter treedt op tijdens de groeispurt in de puberteit. Leeftijdscategorieën verschillen per geslacht, omdat meisjes eerder in de puberteit komen dan jongens. De ziekte van Osgood-Schlatter treedt meestal op bij jongens in de leeftijd van 13 tot 14 jaar en bij meisjes in de leeftijd van 11 tot 12 jaar.

Sekse

De ziekte van Osgood-Schlatter komt vaker voor bij jongens, maar naarmate er meer meisjes sporten, wordt die kloof kleiner.

Sport

De aandoening komt het vaakst voor bij sporten waarbij je veel sprintjes moet trekken, springen en snel van richting moet veranderen.

Flexibiliteit

Te strakke bovenbeenspieren (quadriceps) kan de trekkracht van de knieschijfpees op de groeischijf aan de bovenkant van het scheenbeen vergroten.

Symptomen van de ziekte van Osgood-Schlatter

Verschijnselen

De ziekte ontstaat wanneer kinderen in de groeispurt zijn en de pezen minder snel groeien. Bij jongens is dat vaak tussen de 10 en 16 jaar en bij meisjes tussen de 8 en 14 jaar. De klachten bestaan uit:

• een zichtbare en warme bult onder de knie die gevoelig is;
• de klachten ontstaan vooral na het sporten of andere activiteiten waarin veel gerend, gesprongen of geknield wordt;
• de klachten kunnen acuut optreden, maar ook geleidelijk ontstaan en de klachten zijn vaak wisselend aanwezig.

Duur van de klachten

Door de bank genomen duurt de blessure een half jaar. Soms houd je er last van na het bereiken van de volwassen leeftijd. In dat geval kan er sprake zijn van losse botfragmenten, welke middels een operatie verwijderd kunnen worden.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt op basis van een anamnese en lichamelijk onderzoek gesteld. Een röntgenfoto kan uitwijzen of er sprake is van losse botfragmenten.

Behandeling van Osgood-Schlatter

Self-limiting

De ziekte van Osgood-Schlatter is in principe self-limiting, wat betekent dat het vanzelf overgaat. Na enkele maanden tot enkele jaren verdwijnen de klachten vanzelf. Wel zul je last blijven houden van een bult onder de knie, waar je normaal gesproken geen directe hinder meer van ondervindt behalve als je op die knie zit. In dat geval kun je de aanwezigheid van de bult voelen, wat pijnlijk kan zijn.

Adviezen voor een goed herstel

Vaak wordt geadviseerd om gedurende de eerste twee maanden alle activiteiten die pijnlijk zijn te staken en deze periode desgewenst met enkele maanden te verlengen. Je kunt dan uitwijken naar andere sporten die minder pijn veroorzaken, zoals zwemmen of fietsen. Totale immobilisatie is alleen bij ernstige klachten nodig. Het kan helpen om na sportactiviteiten de knie af te koelen met een ice-pack. Houdt deze een poosje tegen het botheuveltje aan om de pijn te verzachten. Bij ernstige klachten kun je eventueel een pijnstillend middel nemen.

Langzaamaan meer doen

De klachten gaan bijna altijd over als de groeispurt voorbij is. Als de klachten minder zijn, kun je geleidelijk weer meer en intensiever gaan sporten.

Pijnstillers

Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol, ibuprofen of naproxen kunnen helpen. Lees wel eerst de bijsluiter voor gebruik.

Fysiotherapie

Een fysiotherapeut kan het kind oefeningen leren om de quadriceps, de spieren die aan de voorzijde van het bovenbeen gelegen zijn, te versterken. Dit kan helpen de spanning te verminderen op de plek waar de knieschijf zich aan het scheenbeen hecht. Een knieschijfband kan ook helpen de spanning te verlichten. Versterkingsoefeningen voor de quadriceps en benen in het algemeen kunnen helpen het kniegewricht te stabiliseren.

Chirurgie

In zeer zeldzame gevallen, als je nog steeds pijn ervaart aan de knie na de groeispurt, kan een operatie worden uitgevoerd wanneer je botten niet meer groeien. Wanneer de operatie wordt uitgevoerd, dan wordt een deel van het stuk botweefsel dat is aangegroeid vlak onder de knie verwijderd en het irriterende weefsel rond de knie verwijderd.

Complicaties

Complicaties van de ziekte van Osgood-Schlatter komen niet vaak voor. Als ze zich voordoen, kunnen ze bestaan uit chronische pijn of plaatselijke zwelling. Zelfs nadat de symptomen zijn verdwenen, kan er een bult op het scheenbeen net onder de knieschijf achterblijven. Deze bult kan tot op zekere hoogte tijdens het leven van het kind aanhouden tot in de volwassenheid, maar meestal interfereert het niet met de kniefunctie. In zeldzame gevallen kan de ziekte van Osgood-Shlattter ervoor zorgen dat de groeischijf van het scheenbeen wordt weggetrokken.

Prognose

De meeste symptomen verdwijnen volledig wanneer het kind de groeispurt van de puberteit heeft voltooid, zo rond de leeftijd van 14 jaar voor meisjes en 16 jaar voor jongens. Om deze reden wordt een operatie zelden aanbevolen. De prominente bult zal echter blijven bestaan. Bij grofweg 10% van de personen blijven de symptomen aanwezig in de volwassenheid.

Preventie

Ofschoon het niet mogelijk is om de ziekte van Osgood-Schlatter te voorkomen, kun je het risico op het ontwikkelen van de aandoening mogelijk verminderen door de volgende maatregelen:

• Deelnemen aan sporten (zoals zwemmen) die geen stress of belasting op de knieën veroorzaken.
• Een pauze inlassen bij een sport of activiteit wanneer je kniepijn voelt.
• Het strekken van je quadriceps en hamstrings (spieren in het bovenste deel van het been) om de flexibiliteit te vergroten en de druk op de knieschijf te verlichten.
• Draag ondersteunende sportschoenen met goede schokabsorptie.
• Gewicht verliezen bij overgewicht.

Lees verder

• Pijn in knieholte: oorzaken van pijn aan achterkant van knie
• Pijn aan de knie: stekende, brandende of zeurende kniepijn
• Kniekuilcyste of Bakerse cyste: symptomen en behandeling