Lymfoedeem: zwelling, overgewicht door lymfevatklep-lekkage

Door een genetische afwijking, het ouder worden en door chemokuur kan lymfevatklep-lekkage worden veroorzaakt. Lymfevloeistof kan daarbij terugstromen, waardoor de druk op het lymfesysteem toeneemt. Afvalstoffen, bacteriën en vetten worden daarbij niet meer afgevoerd en kunnen ophopen. Wat houdt lymfoedeem in en hoe leidt het tot zwelling, lymfevatontsteking of overgewicht en waarom moet men meer gaan bewegen?

Lymfoedeem, lymfevatklep-lekkage

• Hoe wordt lymfevloeistof rondgepompt?
• Essentieel onderdeel immuunsysteem
• Prox1 genafwijking en zwaarlijvigheid
• Lipoom
• Lokale opgezetheid, zwelling of overgewicht
• Lymfevatontsteking
• Lymfoedeem vaak na kankerbehandeling
• Beweging en massage

Hoe wordt lymfevloeistof rondgepompt?

Het hart is verantwoordelijk voor een constante verpomping van bloed, zodat het gehele lichaam continu van zuurstofrijk bloed is voorzien. Dit systeem moet zonder haperingen tussendoor blijven doorgaan en daarom heeft men een hart. Er is een tweede systeem in het lichaam, waarbij vloeistoffen worden rondgepompt via het lymfesysteem. Daartoe is geen pomp aanwezig, echter zorgt de spierspanning tezamen met lymfevatkleppen (eenrichtingsverkeer lymfevloeistof) ervoor dat het altijd de juiste richting op wordt gestuurd.

Essentieel onderdeel immuunsysteem

De vloeistof in het lymfesysteem bestaat uit een bloed-eiwitfiltraat, waarmee ongewenste binnendringers naar de lymfeklieren worden vervoerd. Het is als het ware een waterige doorzichtige substantie. In de klieren zitten relatief hoge concentraties witte bloedlichaampjes, welke instructies bevatten om antigenen aan te maken. Wordt een specifieke virus of bacterie herkend, dan wordt het bijbehorende antigeen in relatief grote hoeveelheden aangemaakt. Zodoende kunnen ongewenstheden worden bestreden. Daartoe wordt het lymfevloeistof tijdelijk vastgehouden en zijn de klieren overactief, waardoor de lymfeklieren opzetten en pijn kunnen doen.

Prox1 genafwijking en zwaarlijvigheid

Een belangrijke genetische veroorzaker is de prox1-genmutatie. Het is primair verantwoordelijk voor een goede ontwikkeling van het lymfevatweefsel en de lymfevatkleppen. Indien het minder goed werkt, is aangetast of een defect vertoont, wordt het weefsel van het lymfevat minder goed ondersteund. In eerste instantie hoeft men er geen problemen aan te ondervinden, echter doordat met de tijd steeds meer weefsel verzwakt nemen de problemen toe. Vocht wordt slecht afgevoerd, waardoor overdruk op omringende weefsels ontstaat. Het kan in de meest erge variant aanleiding voor zwaarlijvigheid zijn.

Lipoom

Doordat de afvoer van ongewenstheden (virussen, bacteriën, afvalstoffen, vetten) ontregeld is, kan het in het lichaam accumuleren. Slecht werkende lymfevatkleppen zorgen ervoor dat de vloeistof traag stroomt en soms tot stilstand komt. Omdat de aanmaak van lymfevloeistof doorgaat, neemt de druk op het lymfesysteem toe. De afvalstoffen zullen een andere uitweg zoeken, danwel op zwakke plekken ophopingen veroorzaken. Dit kan tot lipoom-vorming leiden, waarbij in de huid vetbulten tot stand komen.

Lokale opgezetheid, zwelling of overgewicht

Meest kenmerkende symptomen zijn zwelling van de benen of armen. Een ledemaat kan net als bij het syndroom van Cushing grote proporties aannemen, terwijl de rest van het lichaam een normaal formaat heeft. Aanvullend leidt het tot symptomen zoals ernstige vermoeidheid, een zwaar gevoel in de benen en moeilijk kunnen voortbewegen. Houdt het aan dan kan overgewicht ontstaan, terwijl men mogelijk geen last heeft van diabetes type 2 en normaal gezonde voeding inneemt. Omdat het immuunsysteem is aangetast, zal men eerste ontstekingen, krampen, pijnen en huidafwijkingen hebben.

Lymfevatontsteking

Omdat de kans op ontstekingen groot is, kan men ook lymfevatontsteking krijgen. Vaak is een klein wondje de veroorzaker, waarbij een bacterie ook het lymfesysteem aantast. Het is herkenbaar als een pijnlijke rode streep over de huid lopend naar de oksel van arm of been. Dit dient altijd per direct met een antibioticakuur te worden behandeld. Onbehandeld kan het een bloedinfectie veroorzaken en dat is potentieel levensgevaarlijk.

Lymfoedeem vaak na kankerbehandeling

Door toedoen van intensieve chemokuur wordt het lymfesysteem zwaar aangetast. De chemo heeft tot doel om kankercellen te vernietigen, maar ook gezonde cellen worden heftig aangetast. Aanvullend zal het lymfesysteem veel druk krijgen te verduren, omdat veel afvalstoffen bij de behandeling via deze weg worden afgevoerd. Het leidt tot schade aan de lymfevatwand en ook aan de lymfevatkleppen. Oftewel na de behandeling van kanker met chemo is de kans groot dat lymfoedeem wordt veroorzaakt.

Beweging en massage

Heeft men last van lymfoedeem door toedoen van lymfevatklep-lekkage dan is het van belang om de vloeistofbeweging weer op gang te krijgen. Dit kan door massage van de huid, maar ook door meer te bewegen. De spieren zorgen ervoor dat er meer druk en spanning op het lymfesysteem komt. Spiervorming, spierbeweging en meer bewegen vormen de meest essentiële reden voor een gezonde lymfevloeistof doorstroom. Daarmee kan men geleidelijk aan afvallen, waarnaast de kans op ontstekingen eveneens afneemt.

Lees verder

• Burkitt-lymfoom: agressieve snel groeiende lymfeklierkanker
• Lymfangitis, lymfevatontsteking: pijnlijke rode lijn huid
• Non-Hodgkin lymfoom: behandeling zeldzame lymfeklierkanker