Clinodactylie: Kromming van de vingers of tenen

Bij clinodactylie treedt een zijwaartse verkromming op aan één of meer vingers of tenen. Hierdoor is de vinger of teen abnormaal gebogen, meestal de vijfde vinger (de pink). Clinodactylie zelf is een symptoom en geen ziekte, maar het kan wel wijzen op een onderliggende aandoening of syndroom. In de meeste gevallen is slechts één hand getroffen. Clinodactylie is meestal niet ernstig en veroorzaakt geen functionele problemen. Als er wel functionele problemen ontstaan, zijn hulpmiddelen, fysiotherapie en mogelijk een operatie nodig. De vooruitzichten voor patiënten met dit symptoom zijn gunstig.

• Epidemiologie clinodactylie
• Oorzaken: Spontaan of onderdeel van een ziekte of syndroom
• Diagnose via lichamelijk en diagnostisch onderzoek
• Behandeling via fysiotherapie of chirurgie
• Prognose kromming van de vingers of tenen
• Complicaties van clinodactylie
• Functionele problemen
• Psychische problemen

Epidemiologie clinodactylie

De exacte incidentie van clinodactylie is niet bekend, omdat er geen precieze definitie bestaat van wat als normale en abnormale kromming wordt beschouwd. Mannen worden iets vaker getroffen dan vrouwen. Clinodactylie treft meestal de vijfde vinger, de kleine vinger (pink), en komt normaal gezien slechts aan één hand voor. In zeer uitzonderlijke gevallen zijn beide handen getroffen.

Oorzaken: Spontaan of onderdeel van een ziekte of syndroom

De kromming van de vinger of teen is meestal het gevolg van een abnormale groei en ontwikkeling van de botjes. Het middelste botje in de vijfde vinger is onderontwikkeld en heeft een wigvorm in plaats van een rechthoekige vorm. Clinodactylie kan het gevolg zijn van tal van ziektebeelden, variërend van aangeboren tot verworven. Soms treedt het ook sporadisch op zonder bekende familiale geschiedenis.

Clinodactylie is geassocieerd met ten minste zestig syndromen, waarbij het syndroom van Down de meest voorkomende is. Clinodactylie komt voor bij 35 tot 79% van alle patiënten met het Down-syndroom. Andere aandoeningen en syndromen waarbij clinodactylie voorkomt zijn onder andere:

• Fanconi anemie
• Aarskog-syndroom: Afwijkingen aan genitaliën, gezicht en skelet
• Andersen-Tawil syndroom: Afwijkingen aan hart en spieren
• Apert-syndroom: Craniofaciale afwijking
• Carpenter-syndroom: Afwijkingen aan schedel en skelet
• Cornelia de Lange-syndroom: Ontwikkelingsstoornis
• Edwards-syndroom (trisomie 18): Verstandelijke handicap met meerdere ernstige lichamelijke afwijkingen
• Feingold-syndroom: Craniofaciale afwijking
• Holt-Oram syndroom: Afwijkingen aan de armen en het hart
• Jacobsen-syndroom: Aandoening met vertraagde ontwikkeling en afwijkingen aan gedrag, gezicht en bloed
• Klinefelter-syndroom: Kleine testikels en onvruchtbaarheid (mannelijke onvruchtbaarheid)
• Mohr-syndroom: Afwijkingen aan gezicht, mond, handen en voeten
• Nager-syndroom: Craniofaciale afwijking
• Prader-Willi-syndroom: Ziekte met niet-ingedaalde testikels (cryptorchisme), lage spierspanning, gedragsproblemen en fysieke en mentale afwijkingen
• Roberts-syndroom: Afwijkingen aan armen, benen en gezicht
• Russell-Silver syndroom: Ontwikkelingsstoornis
• Seckel-syndroom: Vorm van dwerggroei
• Turner-syndroom: Aandoening bij meisjes door ontbrekende genen, met afwijkingen aan skelet, hart, nieren, handen, voeten en onderontwikkelde eierstokken

Diagnose via lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Clinodactylie is visueel te identificeren. De patiënt krijgt een grondig lichamelijk onderzoek om te controleren op mogelijke onderliggende ziekten. Een röntgenfoto van de hand en/of voet bevestigt de diagnose.

Behandeling via fysiotherapie of chirurgie

Milde vingerkromming veroorzaakt zelden pijn of functionele problemen. Daarom is chirurgie niet aanbevolen voor patiënten met een lichte kromming zonder functionele problemen. Omdat afwijkingen in de groeiplaat vaak geassocieerd zijn met clinodactylie, is regelmatige controle tijdens de groei belangrijk. Zo nodig krijgt de patiënt fysiotherapie of spalken. Reconstructieve chirurgie, bij voorkeur voor de leeftijd van vijf jaar, wordt uitgevoerd wanneer de vingerkromming snel toeneemt of de handfunctie is aangetast. De chirurg maakt een snede (incisie) in het bot, corrigeert de misvorming en stabiliseert de vinger tot het bot en de weke delen genezen.

Prognose kromming van de vingers of tenen

Hoewel chirurgie in de meeste gevallen de kromming (clinodactylie) succesvol corrigeert, is er een kans dat de kromming terugkomt. In dat geval kan een tweede operatie nodig zijn. De kans op herhaling hangt af van verschillende factoren, zoals:

• De ernst van de kromming: Ernstige krommingen komen vaker terug dan milde krommingen.
• De locatie van de kromming: Krommingen in de proximale vingerkootjes (het eerste botje van de vinger) komen vaker terug dan krommingen in de distale vingerkootjes (het laatste botje van de vinger).
• De leeftijd van de patiënt: Kinderen hebben vaker last van recidief dan volwassenen.
• De onderliggende oorzaak: Clinodactylie veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals artritis, komt vaker terug dan clinodactylie zonder bekende oorzaak.

Complicaties van clinodactylie

De ernst van de complicaties van clinodactylie varieert sterk van persoon tot persoon. In veel gevallen zijn er geen of minimale problemen. De meeste complicaties van clinodactylie kunnen effectief worden behandeld met conservatieve therapieën, zoals fysiotherapie of speciale spalken. In zeldzame gevallen kan een operatie nodig zijn om de kromming van de vinger te corrigeren.

Volgende complicaties komen mogelijk tot uiting:

Functionele problemen

• Pijn: In ernstige gevallen kan de kromming van de vinger pijn veroorzaken, vooral bij het bewegen of bij druk op de vinger.
• Beperkte beweeglijkheid: De kromming kan de normale beweeglijkheid van de vinger beperken, waardoor het grijpen, knijpen of buigen van de vinger moeilijker wordt.
• Verhoogd risico op letsel: De abnormale positie van de vinger kan deze kwetsbaarder maken voor letsel, zoals verstuikingen of breuken.

Psychische problemen

Sommige mensen met clinodactylie ervaren schaamte of angst om hun kromme vinger in het openbaar te laten zien. Dit kan leiden tot sociale isolatie en een verminderd zelfvertrouwen.

Lees verder

• Brachydactylie: Korte vingers en/of tenen
• Polydactylie: Extra vinger (vingers) of teen (tenen)
• Syndactylie: Samengegroeide vingers en/of tenen