Ehrlichiose: Bacteriële infectie door tekenbeet
Ehrlichiose is een bacteriële infectie overgebracht door een tekenbeet. Deze wereldwijd voorkomende infectieziekte veroorzaakt griepachtige verschijnselen zoals koorts, vermoeidheid en diarree, maar ook andere, soms ernstigere symptomen zijn mogelijk. Een bloedonderzoek is nodig om de diagnose van de infectieziekte te stellen. De ziekte valt goed te behandelen met antibiotica, al komen onbehandeld ernstige complicaties voor. Japanse wetenschappers beschreven ehrlichiose voor het eerst in 1954.- Synoniemen ehrlichiose
- Epidemiologie
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
- Praktische omgangstips bij ehrlichiose
- Herstel en medische ondersteuning
- Voorkomen van herinfectie
- Misvattingen rond ehrlichiose
- Ehrlichiose is alleen een ziekte die honden treft
- Ehrlichiose heeft altijd ernstige symptomen
- Ehrlichiose kan alleen in tropische gebieden worden opgelopen
- Als je besmet bent met ehrlichiose, kun je niet herstellen zonder antibiotica
- Ehrlichiose is hetzelfde als Lymeziekte
- Ehrlichiose is altijd gemakkelijk te diagnosticeren
- Je kunt geen besmetting met ehrlichiose krijgen als je geen symptomen hebt
Synoniemen ehrlichiose
Ehrlichiose is eveneens gekend onder deze synoniemen:- Ehrlichia
- Ehlichiosis
Epidemiologie
Ehrlichiose komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert sterk afhankelijk van de regio. De prevalentie bedraagt 0,16-0,26 per 100.000 personen. Ondanks dat 5-20% van de teken besmet is met de bacteriën, lijden relatief weinig mensen aan de ziekte. In de Verenigde Staten worden jaarlijks enkele honderden gevallen gerapporteerd. Mannen zijn iets vaker dan vrouwen aangetast, mogelijk omdat zij vaker buitenactiviteiten ondernemen en daardoor meer blootgesteld worden aan teken. De gemiddelde leeftijd van diagnose ligt boven de vijftig jaar (40-64 jaar). In België komen relatief veel infecties met ehrlichiose voor vergeleken met andere Europese landen.Oorzaken
Ehrlichiose wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie die wordt overgedragen door een tekenbeet. Ongeveer 5-20% van alle teken is besmet met de bacterie. De gramnegatieve bacteriën behoren tot de familie van Rickettsia. Rickettsia veroorzaken een aantal ernstige ziekten wereldwijd, waaronder Rocky Mountain spotted fever (tekenziekte met koorts, hoofdpijn en huiduitslag) en tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeet). Een teek brengt al deze ziekten over naar de mens. De bacteriën vallen de witte bloedcellen aan, waardoor griepachtige verschijnselen ontstaan. Een mens-op-mensbesmetting is mogelijk via moeder op kind of via een bloedtransfusie.Risicofactoren
Risicofactoren voor ehrlichiose zijn onder meer:- een huisdier bezitten dat een teek het huis in brengt
- in de buurt van een gebied met veel teken wonen
- wandelen of spelen in hoge grassen
Symptomen
De incubatietijd tussen de tekenbeet en het optreden van de symptomen bedraagt ongeveer zeven tot veertien dagen, met uitschieters van vijf tot eenentwintig dagen. De symptomen lijken op de griep (influenza), maar andere symptomen kunnen ook optreden:
Ernstige hoofdpijn is een mogelijk teken van ehrlichiose / Bron: Geralt, PixabayLIST koorts
braken
diarree
een algemeen ziek gevoel (malaise)
een verminderde eetlust
gewrichtspijn
hoesten
hoofdpijn (ernstig)
krampen
misselijkheid
rillingen
spierpijn[/LIST]
Bijkomende symptomen
Andere symptomen zijn:
- een rode uitslag (maculopapulaire uitslag: uitslag met vlekken en bultjes) (zeldzaam)
- kleine onderhuidse puntvormige huidbloedingen (petechiën)
- verwardheid (als het centrale zenuwstelsel aangetast is, wat soms ook gebeurt)
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van ehrlichiose kunnen zijn:- Ernstige ademhalingsproblemen
- Plotselinge verergering van symptomen
- Tekenen van orgaanfalen
- Verlies van bewustzijn
- Hoge koorts die niet reageert op behandeling
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts voert een lichamelijk onderzoek uit en controleert de vitale functies, waaronder de bloeddruk, de hartslag en de temperatuur. Naast de zichtbare symptomen kan de arts opmerken dat de milt vergroot is (splenomegalie), de lever vergroot is (hepatomegalie) en/of de lymfeklieren gezwollen (gezwollen lymfeklieren) zijn (dit komt echter weinig voor).
Een bloedonderzoek spoort ehrlichiose op / Bron: Frolicsomepl, PixabayDaarnaast wordt een volledig bloedonderzoek uitgevoerd. Het bloedonderzoek onthult de bacteriële infectie, maar toont vaak ook leverfunctie-, nierfunctie- en stollingsstoornissen. Bloedingsaandoeningen die via het bloedonderzoek kunnen worden geïdentificeerd, omvatten trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes), anemie (tekort aan rode bloedcellen), leukopenie (tekort aan witte bloedcellen) en matig verhoogde levertransaminasen.
Differentiële diagnose
Ehrlichiose kan gemakkelijk worden verward met andere aandoeningen die door teken worden overgedragen. De arts kan erroneus denken aan de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten). Andere differentiële diagnoses zijn babesiosis, Rocky Mountain spotted fever en buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn).
Behandeling
Antibiotica (tetracycline of doxycycline) zijn nodig voor de behandeling van de ziekte. Kinderen mogen geen orale toediening van tetracycline krijgen, omdat dit de groei en kleur van de permanente tanden kan beschadigen. Doxycycline wordt vaak minder dan twee weken gebruikt bij kinderen, wat doorgaans geen gebitsafwijkingen veroorzaakt. Rifampin is een ander medicijn dat kan worden gebruikt voor patiënten die doxycycline niet verdragen.Prognose
Ehrlichiose is zelden dodelijk. De meeste patiënten herstellen spontaan zonder medicijnen. Met antibiotica verbeteren de symptomen meestal binnen 24 tot 48 uur. De totale hersteltijd bedraagt meestal maximaal drie weken.Complicaties
Indien onbehandeld kan deze infectie leiden tot:- andere orgaanschade
- coma
- de dood (zeldzaam)
- epileptische aanvallen
- longschade
- nierschade
In zeldzame gevallen kan een tekenbeet leiden tot meer dan één infectie (co-infectie), omdat teken soms meerdere soorten organismen dragen. Twee van dergelijke infecties zijn:
- babesiosis, een parasitaire ziekte die sterk lijkt op malaria
- de ziekte van Lyme
Preventie
Preventieve maatregelen tegen ehrlichiose omvatten:- Het dragen van beschermende kleding (lange mouwen en lange broek) bij verblijf in gebieden met teken
- Het gebruik van insectenwerende middelen met DEET
- Regelmatig controleren op teken na buitenactiviteiten
- Het grondig verwijderen van teken met een pincet (het bijtende deel moet volledig verwijderd worden)
Zorg ervoor dat je snel handelt bij het verwijderen van een teek om de kans op infectie te verminderen.
Praktische omgangstips bij ehrlichiose
Herstel en medische ondersteuning
Bij ehrlichiose is het van groot belang om antibiotica volgens voorschrift te gebruiken. Zorg ervoor dat de patiënt tijdens de behandelingsperiode goed gehydrateerd blijft door voldoende water te drinken. Let op symptomen zoals hoofdpijn, koorts of vermoeidheid en rapporteer veranderingen aan de arts.Patiënten kunnen zich wekenlang moe voelen na de behandeling. Plan dagelijkse activiteiten met voldoende rustmomenten om overbelasting te voorkomen. Gebruik een koele doek of lichte pijnstillers, zoals paracetamol, om milde symptomen te verlichten.
Voorkomen van herinfectie
Net als bij Rocky Mountain spotted fever is het belangrijk om tekenbeten te vermijden. Draag geschikte kleding en gebruik insectenwerende middelen tijdens buitenactiviteiten. Controleer na elke activiteit in de natuur zorgvuldig op teken, inclusief moeilijk zichtbare plekken zoals de hoofdhuid en achter de oren.Zorg ervoor dat leefgebieden, zoals tuinen, vrij zijn van hoog gras of struiken waar teken zich kunnen verschuilen. Overweeg professionele ongediertebestrijding als teken in de omgeving een groot probleem vormen.
