Paronychia: Ontsteking van de nagelwal (nagelriemontsteking)

Paronychia is de medische term voor een ontsteking van de nagelwal, waarbij een infectie optreedt aan de huid rond de nagelplaat. Dit kan acuut (veroorzaakt door bacteriën) en/of chronisch (veroorzaakt door schimmels) zijn. De belangrijkste symptomen van paronychia zijn een pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat, met soms de aanwezigheid van pus. De behandeling bestaat doorgaans uit medicatie en enkele zelfzorgtips, hoewel in sommige gevallen een chirurgische ingreep vereist kan zijn. Complicaties komen zelden voor, maar de aandoening is meestal goed te behandelen.

• Synoniemen van paronychia
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan de nagelriem
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van paronychia
• Praktische tips voor het omgaan met paronychia
• Zorg goed voor jezelf
• Hanteer goede hygiënepraktijken
• Bescherm de nagel en het aangetaste gebied
• Houd de nagel en huid droog
• Vermijd het aantasten van de nagel
• Raadpleeg een arts bij verergering van de symptomen
• Maak gebruik van pijnverlichting
• Ondersteuning bij dagelijkse activiteiten
• Versterk je immuunsysteem
• Bewaak je voortgang en houd de behandeling bij

Synoniemen van paronychia

Paronychia staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• nagelomloop
• omloop
• onychia

Epidemiologie

Paronychia, een ontsteking van de nagelriem of het gebied rond de nagel, komt veel voor en kan zowel acute als chronische vormen aannemen. De prevalentie varieert afhankelijk van factoren zoals omgeving, risicogroepen en onderliggende gezondheidsomstandigheden.

Algemene prevalentie
Paronychia is wereldwijd een veelvoorkomende aandoening die zowel volwassenen als kinderen treft. De aandoening komt vaker voor bij mensen die intensief werken met water of agressieve chemische stoffen, zoals zorgverleners, schoonmakers of kappers. Het komt vaak voor bij de handen, maar kan ook de teennagels aantasten.

Leeftijds- en geslachtsverschillen
Hoewel paronychia op elke leeftijd kan voorkomen, komt het vaker voor bij volwassenen, vooral bij vrouwen, die meer dan mannen gevoelig zijn voor de aandoening. Dit kan te maken hebben met hygiënische gewoonten en de neiging om de nagels vaker te manipuleren.

Seizoensgebonden variatie
Er is ook een seizoensgebonden toename van gevallen van paronychia, vooral in de winter, wanneer koude en droge lucht de huid kan beschadigen, waardoor de kans op infecties zoals paronychia toeneemt.

Koppeling met andere aandoeningen
Mensen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes of immunosuppressieve behandelingen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van paronychia. De aandoening kan ook vaker optreden bij mensen die last hebben van eczeem of andere huidaandoeningen, waarbij de huidbarrière verzwakt is.

Mechanisme

De aandoening ontstaat wanneer de huid rond de nagel geïnfecteerd raakt, vaak door bacteriën, schimmels of virussen. Het mechanisme omvat de beschadiging van de huidbarrière en een daaropvolgende infectie die tot ontsteking leidt.

Bacteriële infectie
De meest voorkomende veroorzaker van paronychia is een bacteriële infectie, vaak door Staphylococcus aureus. Wanneer de huid rond de nagel beschadigd is door het bijten van de nagels of het in contact komen met vuile voorwerpen, kunnen bacteriën gemakkelijk de huid binnendringen en infectie veroorzaken. Dit kan leiden tot pijn, zwelling, roodheid en pusvorming.

Schimmelinfecties
In sommige gevallen is de oorzaak van paronychia een schimmelinfectie, meestal veroorzaakt door dermatofyten of Candida. Schimmels kunnen de nagelriem infecteren, vooral bij mensen die vaak hun handen in water hebben of een verzwakt immuunsysteem hebben.

Virale infectie
Virale paronychia, hoewel minder vaak voorkomend, kan worden veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV), wat leidt tot pijnlijke blaasjes en ontsteking rond de nagelriem.

Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan de nagelriem

Een paronychia kan worden veroorzaakt door bacteriën (zoals Staphylococcus aureus, soms ook Proteus, Pseudomonas (bacteriële infectie bij verzwakte personen), Escherichia coli), schimmels (zoals Candida albicans) of een gecombineerde bacteriële en schimmelinfectie. Schade aan de nagelriem maakt het mogelijk voor deze kiemen om door het weefsel rond de nagel binnen te dringen. Paronychia komt relatief vaak voor en is doorgaans een gevolg van schade aan het gebied rondom de nagel.

Acuut: Bacteriële oorzaken
Bij bacteriële paronychia gaat meestal een trauma vooraf, zoals een splinter tussen de hoornplaat en het nagelbed, het afbijten of pulken aan de nagel (nagelbijten), of het afknippen van de nagelriem. De symptomen ontstaan hierbij acuut.

Chronisch: Schimmels en zeldzame oorzaken
Schimmels
Schimmelinfecties hebben vaak een chronisch verloop. Risicofactoren voor chronische paronychia door schimmels zijn onder andere duimzuigen en vingerzuigen, evenals een ingegroeide teennagel. Andere risicofactoren voor schimmelinfecties zijn sommige huidaandoeningen, zoals bepaalde vormen van eczeem (chronische huidziekte met een droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), en dermatomyositis (met huiduitslag en spierproblemen). Ook mensen met diabetes mellitus (suikerziekte), die regelmatig in contact komen met water of irriterende stoffen zoals milde zuren, logen, of andere chemicaliën, lopen een verhoogd risico op een schimmelinfectie.

Zeldzame oorzaken
Andere zeldzame oorzaken van chronische paronychia zijn:

• plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• subunguaal melanoom (vorm van huidkanker onder de nagel)
• het fenomeen van Raynaud (wijzigingen in de huidskleur met koude, gevoelloosheid en pijn)
• uitgezaaide kanker (metastasen)

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van paronychia, variërend van fysieke gewoonten tot onderliggende medische aandoeningen.

Nagelbijten
Een van de meest voorkomende risicofactoren voor paronychia is het bijten van de nagels, wat de huid rondom de nagel beschadigt en een ingang biedt voor bacteriën en andere ziekteverwekkers.

Chronisch contact met water
Mensen die voortdurend hun handen in water onderdompelen, zoals zorgverleners of schoonmakers, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van paronychia. Water kan de huidbarrière verzwakken, waardoor de huid vatbaarder wordt voor infecties.

Immunosuppressie
Patiënten die immuunsuppressieve medicijnen gebruiken of een verzwakt immuunsysteem hebben, zoals bij diabetes of hiv, hebben een verhoogd risico op infecties, inclusief paronychia.

Onjuiste manicure- of pedicurepraktijken
Onjuiste technieken bij manicure of pedicure kunnen leiden tot verwondingen van de huid rondom de nagel, wat het risico op paronychia vergroot. Het gebruik van onhygiënische tools speelt ook een rol in het verhogen van het risico.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van paronychia, zoals zorgprofessionals, mensen met diabetes, en degenen die vaak hun handen in water hebben.

Zorgprofessionals en schoonmakers
Zorgprofessionals, schoonmakers en kappers lopen een verhoogd risico op paronychia vanwege hun frequente blootstelling aan water en chemische stoffen, die de huid kunnen verzwakken en de kans op infectie vergroten.

Diabetespatiënten
Mensen met diabetes hebben vaak een verzwakt immuunsysteem en een verminderde bloedcirculatie in de handen en voeten, wat hen vatbaarder maakt voor huidinfecties zoals paronychia. Een goed gecontroleerde bloedsuikerspiegel kan echter helpen het risico te verminderen.

Immuungecompromitteerde patiënten
Patiënten die immunosuppressieve behandelingen ondergaan, zoals na een orgaantransplantatie of chemotherapie, hebben een verhoogd risico op infecties, inclusief paronychia.

Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat

Bij bacteriële paronychia verschijnen de symptomen plotseling. Wanneer de ontsteking van de nagelwal door een schimmel wordt veroorzaakt, treden de symptomen langzamer op. De symptomen van paronychia omvatten een pijnlijke, rode en gezwollen huid rond de nagel (een ontstoken vinger). Soms zijn er met pus gevulde blaasjes aanwezig, vooral bij een bacteriële infectie. Vaak ontstaan er nagelveranderingen, zoals een vertraagde groei, een andere nagelkleur (wit bij schimmel, groen of zwart bij bacteriën), afwijkingen aan het nageloppervlak of een abnormale nagelvorm. In sommige gevallen kan de nagel zelfs loskomen. Indien de infectie zich verspreidt naar andere delen van het lichaam, kunnen symptomen zoals koorts, koude rillingen, rode strepen langs de huid, een algemeen gevoel van malaise, gewrichtspijn, en spierpijn optreden.

Alarmsymptomen

Paronychia kan snel ernstigere symptomen ontwikkelen als het niet tijdig wordt behandeld. Het is belangrijk om de alarmsymptomen te herkennen.

Pijn en zwelling
Een van de eerste symptomen van paronychia is een pijnlijke zwelling rond de nagel. Deze zwelling kan gepaard gaan met roodheid en overgevoeligheid van de huid.

Pusvorming
Bij een bacteriële infectie kan zich pus ophopen onder de huid rond de nagel, wat de aandoening verergert en kan leiden tot een abces als het niet wordt behandeld.

Koorts
Als paronychia zich verspreidt naar de diepere lagen van de huid of het bloed, kan de patiënt koorts ontwikkelen, wat wijst op een systemische infectie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Slechte genezing of terugkerende infecties
Bij sommige patiënten kan de infectie chronisch worden of steeds terugkeren, zelfs na behandeling. Dit kan wijzen op een verzwakt immuunsysteem of onjuiste behandelingsmethoden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts onderzoekt de pijnlijke huid rond de nagel en kan vaak op basis van een klinisch onderzoek de diagnose stellen. Soms wordt er nagelweefsel weggeschraapt voor microscopisch onderzoek. Indien pus aanwezig is, zal de arts een monster van de pus nemen en dit in een laboratorium laten testen. Dit laboratoriumonderzoek helpt bij het identificeren van de exacte oorzaak (bacterie of schimmel) van de infectie.

Differentiële diagnose
Enkele aandoeningen die lijken op paronychia en daarom als differentiële diagnose moeten worden overwogen, zijn:

• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• blastomycose (schimmelinfectie die huid en longen aantast)
• candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida, die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast)
• cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
• chronische mucocutane candidiasis
• cutane symptomen van HIV-infectie
• dermatologische manifestaties van herpes simplex
• dyshidrotisch eczeem (blaasjes en blaren op handen en/of voeten)
• glomustumor
• granuloma telangiectaticum (goedaardige huidaandoening met rode, bloedende bultjes op de huid)
• handinfecties
• herpetische nagelzweer
• irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan irriterende stoffen)
• Kapos-sarcoom (tumor op de huid, in slijmvliezen en organen)
• letsels zoals een weke sjanker (zweer bij geslachtsziekte), granulomen, wratten, of cysten (abnormaal gevormde holten in het lichaam)
• maligne melanoom
• onycholyse (nagelloslating)
• onychomycose
• pemphigus vulgaris (zweren en blaren aan huid en slijmvliezen)
• plaveiselcelcarcinoom van de huid
• psoriasis
• reactieve artritis
• slijmcyste (speekselkliercyste: cyste in mond of op lippen)
• splinters, vreemde lichamen
• subunguaal fibroom (gezwelletje op een steeltje)
• tumoren zoals melanoom en squameus celcarcinoom
• ziekte van Bowen (voorstadium van huidkanker)

Behandeling via medicijnen

Patiënten met bacteriële paronychia wordt aangeraden de nagels twee tot drie keer per dag in warm water te weken, of natte kompressen te gebruiken. Dit vermindert de pijn en zwelling van de nagelwalontsteking. De arts kan ook een korte orale antibioticakuur voorschrijven bij patiënten met een voorgeschiedenis van diabetes, perifeer vaatlijden (pijn en kramp in de benen), of een zwak immuunsysteem. Het is ook belangrijk dat de patiënt de huid zo veel mogelijk droog houdt en de handen zo weinig mogelijk wast. In ernstige gevallen kan de arts het abces doorprikken met een scherp instrument en soms is het nodig om een deel van de nagel te verwijderen. Indien paronychia veroorzaakt wordt door een schimmel, schrijft de arts een antischimmelmiddel (antimycoticum) voor. Tevens wordt de onderliggende (huid)ziekte behandeld om verdere schade aan de nagels te voorkomen.

Prognose

Paronychia reageert meestal goed op de behandeling. Echter, het herstel van een schimmelinfectie kan soms enkele maanden duren.

Complicaties

Hoewel complicaties zeldzaam zijn, kunnen ze de volgende omvatten:

• Verspreiding van de infectie naar pezen, botten of de bloedbaan
• abces
• Verlies van de nagel
• osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg)
• Permanente veranderingen in de vorm van de nagel
• Septische tenosynovitis

Preventie van paronychia

Preventieve maatregelen kunnen helpen om paronychia te voorkomen:

• Vermijd trauma aan de nagels door voorzichtig te zijn bij het knippen van de nagels en het vermijden van bijten of pulken aan de nagels.
• Houd de handen en nagels droog en vermijd langdurig contact met water en irriterende stoffen.
• Gebruik beschermende handschoenen bij contact met chemische stoffen of bij werkzaamheden die de handen kunnen beschadigen.
• Zorg voor goede hygiëne en inspecteer regelmatig je nagels op veranderingen of tekenen van infectie.
• Raadpleeg een arts bij het ontstaan van symptomen zoals pijn, roodheid of zwelling rond de nagelplaat om vroege behandeling te waarborgen.

Door aandacht te besteden aan deze preventieve maatregelen kan het risico op het ontwikkelen van paronychia worden verminderd en kunnen mogelijke complicaties worden voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met paronychia

Paronychia is een ontsteking van de huid rondom de nagels, die vaak het gevolg is van infecties of verwondingen. Het kan pijnlijk zijn en soms is er sprake van zwelling en roodheid. Het is belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt en de juiste maatregelen neemt om het herstel te bevorderen en verdere complicaties te voorkomen. Hieronder volgen uitgebreide, praktische tips voor het omgaan met deze aandoening.

Zorg goed voor jezelf

Bij paronychia is het belangrijk om de pijn zoveel mogelijk te verlichten en het getroffen gebied te beschermen. Probeer je vinger of teen rust te geven door het zo min mogelijk te gebruiken. Vermijd activiteiten waarbij je druk uitoefent op het aangetaste gebied, zoals typen, schrijven of het dragen van strakke schoenen. Het kan helpen om je hand of voet in een comfortabele, rustgevende positie te houden. Als het nodig is om je hand te gebruiken, overweeg dan om een beschermende handschoen te dragen. Voor je voeten is het raadzaam om schoenen te dragen die ruim zitten en geen extra druk op het aangetaste gebied uitoefenen. Als de pijn ernstig is, kun je paracetamol gebruiken, maar overleg altijd eerst met je arts.

Hanteer goede hygiënepraktijken

Hygiëne is essentieel voor het genezingsproces bij paronychia. Was je handen of voeten dagelijks met milde zeep en water, maar wees voorzichtig met het schoonmaken van het getroffen gebied, zodat je geen extra irritatie veroorzaakt. Dep het gebied zachtjes droog met een schone handdoek en probeer te voorkomen dat het te veel in contact komt met vocht, omdat dit de infectie kan verergeren. Als er pus of afscheiding uitkomt, maak het gebied dan voorzichtig schoon met ontsmettingsmiddel en gebruik een schone doek om de afscheiding weg te vegen. Houd altijd schone, droge sokken of handschoenen aan, vooral als je veel in contact komt met water. Dit voorkomt dat bacteriën zich verder verspreiden.

Bescherm de nagel en het aangetaste gebied

Het is belangrijk om het aangetaste gebied goed te beschermen tegen verdere schade. Als de huid rondom de nagel gevoelig is of begint te barsten, kan het nuttig zijn om een steriel verband aan te brengen om de nagel te beschermen tegen vuil en verdere irritatie. Dit kan de genezing bevorderen en de kans op verergering van de infectie verkleinen. Als je bijvoorbeeld een vinger hebt die is aangetast, kun je overwegen om een pleister te dragen om te voorkomen dat de nagel wordt gestoten of gekrast. Zorg er echter voor dat het verband niet te strak zit, zodat het bloed goed kan circuleren.

Houd de nagel en huid droog

Vochtige omstandigheden kunnen de infectie verergeren, dus het is belangrijk om het getroffen gebied droog te houden. Vermijd het weken van je vingers of tenen in water, zoals in een bad of zwembad, omdat dit de infectie kan doen opflakkeren. Na het wassen of het in contact komen met water, dep je de huid goed droog. Het dragen van ademende schoenen en sokken kan helpen om de voeten droog te houden, terwijl je handen droog blijven door handschoenen te dragen bij activiteiten die ze kunnen blootstellen aan vocht.

Vermijd het aantasten van de nagel

Het kan verleidelijk zijn om aan de aangetaste nagel te trekken, vooral als het jeukt of pijn doet. Dit kan echter de infectie verergeren en de genezing vertragen. Probeer niet te bijten of te trekken aan de nagel of de huid eromheen. Houd je handen zoveel mogelijk van de nagel af om de kans op verdere schade te minimaliseren. Door rustig af te wachten en de juiste zorg toe te passen, zal de infectie vaak vanzelf genezen.

Raadpleeg een arts bij verergering van de symptomen

In sommige gevallen kan de infectie zich verergeren of niet vanzelf genezen. Als je merkt dat de zwelling toeneemt, je een rode, warme huid rondom de nagel hebt, of er veel pus uitkomt, is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen. De arts kan je antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden of het gebied mogelijk openen om het pus te laten weglopen. Dit kan helpen om de infectie snel te genezen en verdere complicaties te voorkomen.

Maak gebruik van pijnverlichting

Pijn bij paronychia kan behoorlijk vervelend zijn. Naast paracetamol kunnen andere pijnstillers, zoals ibuprofen, helpen om zowel de pijn te verlichten als de ontsteking te verminderen. Als je geen medicatie wilt gebruiken, kunnen koude kompressen ook helpen om de pijn en zwelling te verminderen. Breng een koud kompres aan op het getroffen gebied gedurende ongeveer 10-15 minuten per keer, maar zorg ervoor dat je de huid niet direct blootstelt aan ijs om bevriezing te voorkomen.

Ondersteuning bij dagelijkse activiteiten

Als je last hebt van paronychia, kunnen dagelijkse activiteiten ongemakkelijk zijn, zoals het uitvoeren van huishoudelijke taken, werken of zelfs eenvoudige handelingen zoals het vasthouden van een pen. Het kan helpen om hulpmiddelen te gebruiken die de druk op je handen of voeten verminderen. Bijvoorbeeld, gebruik een groter schrijfgerei of hulpmiddelen die je niet in je hand hoeft vast te houden, zoals een toetsenbord met spraakherkenning als je veel typt. Ook kan het dragen van elastische, ademende bandages helpen bij het stabiliseren van het aangetaste gebied.

Versterk je immuunsysteem

Een sterk immuunsysteem kan je helpen sneller te herstellen van infecties zoals paronychia. Zorg ervoor dat je een evenwichtig voedingspatroon volgt, rijk aan vitaminen en mineralen. Eet voldoende groenten, fruit en voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, zoals citrusvruchten, kiwi's en paprika's, aangezien vitamine C het immuunsysteem ondersteunt. Probeer ook voldoende water te drinken om je lichaam gehydrateerd te houden, wat essentieel is voor een snel herstel.

Bewaak je voortgang en houd de behandeling bij

Zorg ervoor dat je de voortgang van de behandeling nauwlettend in de gaten houdt. Noteer veranderingen in de pijn, zwelling of afscheiding die je ziet, zodat je gemakkelijk kunt aangeven wat er is veranderd wanneer je met je arts overlegt. Dit kan helpen om tijdig in te grijpen als er een verslechtering optreedt. Als je antibiotica hebt gekregen, is het belangrijk om de voorgeschreven kuur volledig af te maken, zelfs als je symptomen verbeteren, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig is verdwenen.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagelbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten aan nagels