Paronychia: Ontsteking van de nagelwal (nagelriemontsteking)

Paronychia is de medische term voor een ontsteking van de nagelwal, waarbij een infectie optreedt aan de huid rond de nagelplaat. Dit kan acuut (veroorzaakt door bacteriën) en/of chronisch (veroorzaakt door schimmels) zijn. De belangrijkste symptomen van paronychia zijn een pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat, met soms de aanwezigheid van pus. De behandeling bestaat doorgaans uit medicatie en enkele zelfzorgtips, hoewel in sommige gevallen een chirurgische ingreep vereist kan zijn. Complicaties komen zelden voor, maar de aandoening is meestal goed te behandelen.

• Synoniemen van paronychia
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan de nagelriem
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van paronychia

Synoniemen van paronychia

Paronychia staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• nagelomloop
• omloop
• onychia

Epidemiologie

Paronychia, een ontsteking van de nagelriem of het gebied rond de nagel, komt veel voor en kan zowel acute als chronische vormen aannemen. De prevalentie varieert afhankelijk van factoren zoals omgeving, risicogroepen en onderliggende gezondheidsomstandigheden.

Algemene prevalentie

Paronychia is wereldwijd een veelvoorkomende aandoening die zowel volwassenen als kinderen treft. De aandoening komt vaker voor bij mensen die intensief werken met water of agressieve chemische stoffen, zoals zorgverleners, schoonmakers of kappers. Het komt vaak voor bij de handen, maar kan ook de teennagels aantasten.

Leeftijds- en geslachtsverschillen

Hoewel paronychia op elke leeftijd kan voorkomen, komt het vaker voor bij volwassenen, vooral bij vrouwen, die meer dan mannen gevoelig zijn voor de aandoening. Dit kan te maken hebben met hygiënische gewoonten en de neiging om de nagels vaker te manipuleren.

Seizoensgebonden variatie

Er is ook een seizoensgebonden toename van gevallen van paronychia, vooral in de winter, wanneer koude en droge lucht de huid kan beschadigen, waardoor de kans op infecties zoals paronychia toeneemt.

Koppeling met andere aandoeningen

Mensen met onderliggende aandoeningen zoals diabetes of immunosuppressieve behandelingen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van paronychia. De aandoening kan ook vaker optreden bij mensen die last hebben van eczeem of andere huidaandoeningen, waarbij de huidbarrière verzwakt is.

Mechanisme

De aandoening ontstaat wanneer de huid rond de nagel geïnfecteerd raakt, vaak door bacteriën, schimmels of virussen. Het mechanisme omvat de beschadiging van de huidbarrière en een daaropvolgende infectie die tot ontsteking leidt.

Bacteriële infectie

De meest voorkomende veroorzaker van paronychia is een bacteriële infectie, vaak door Staphylococcus aureus. Wanneer de huid rond de nagel beschadigd is door het bijten van de nagels of het in contact komen met vuile voorwerpen, kunnen bacteriën gemakkelijk de huid binnendringen en infectie veroorzaken. Dit kan leiden tot pijn, zwelling, roodheid en pusvorming.

Schimmelinfecties

In sommige gevallen is de oorzaak van paronychia een schimmelinfectie, meestal veroorzaakt door dermatofyten of Candida. Schimmels kunnen de nagelriem infecteren, vooral bij mensen die vaak hun handen in water hebben of een verzwakt immuunsysteem hebben.

Virale infectie

Virale paronychia, hoewel minder vaak voorkomend, kan worden veroorzaakt door het herpes simplex-virus (HSV), wat leidt tot pijnlijke blaasjes en ontsteking rond de nagelriem.

Oorzaken: Bacteriën en/of schimmels door schade aan de nagelriem

Een paronychia kan worden veroorzaakt door bacteriën (zoals Staphylococcus aureus, soms ook Proteus, Pseudomonas (bacteriële infectie bij verzwakte personen), Escherichia coli), schimmels (zoals Candida albicans) of een gecombineerde bacteriële en schimmelinfectie. Schade aan de nagelriem maakt het mogelijk voor deze kiemen om door het weefsel rond de nagel binnen te dringen. Paronychia komt relatief vaak voor en is doorgaans een gevolg van schade aan het gebied rondom de nagel.

Acuut: Bacteriële oorzaken

Bij bacteriële paronychia gaat meestal een trauma vooraf, zoals een splinter tussen de hoornplaat en het nagelbed, het afbijten of pulken aan de nagel (nagelbijten), of het afknippen van de nagelriem. De symptomen ontstaan hierbij acuut.

Chronisch: Schimmels en zeldzame oorzaken

Schimmels
Schimmelinfecties hebben vaak een chronisch verloop. Risicofactoren voor chronische paronychia door schimmels zijn onder andere duimzuigen en vingerzuigen, evenals een ingegroeide teennagel. Andere risicofactoren voor schimmelinfecties zijn sommige huidaandoeningen, zoals bepaalde vormen van eczeem (chronische huidziekte met een droge huid en jeukende huid), psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), en dermatomyositis (met huiduitslag en spierproblemen). Ook mensen met diabetes mellitus (suikerziekte), die regelmatig in contact komen met water of irriterende stoffen zoals milde zuren, logen, of andere chemicaliën, lopen een verhoogd risico op een schimmelinfectie.

Zeldzame oorzaken
Andere zeldzame oorzaken van chronische paronychia zijn:

• plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• subunguaal melanoom (vorm van huidkanker onder de nagel)
• het fenomeen van Raynaud (wijzigingen in de huidskleur met koude, gevoelloosheid en pijn)
• uitgezaaide kanker (metastasen)

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van paronychia, variërend van fysieke gewoonten tot onderliggende medische aandoeningen.

Nagelbijten

Een van de meest voorkomende risicofactoren voor paronychia is het bijten van de nagels, wat de huid rondom de nagel beschadigt en een ingang biedt voor bacteriën en andere ziekteverwekkers.

Chronisch contact met water

Mensen die voortdurend hun handen in water onderdompelen, zoals zorgverleners of schoonmakers, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van paronychia. Water kan de huidbarrière verzwakken, waardoor de huid vatbaarder wordt voor infecties.

Immunosuppressie

Patiënten die immuunsuppressieve medicijnen gebruiken of een verzwakt immuunsysteem hebben, zoals bij diabetes of hiv, hebben een verhoogd risico op infecties, inclusief paronychia.

Onjuiste manicure- of pedicurepraktijken

Onjuiste technieken bij manicure of pedicure kunnen leiden tot verwondingen van de huid rondom de nagel, wat het risico op paronychia vergroot. Het gebruik van onhygiënische tools speelt ook een rol in het verhogen van het risico.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van paronychia, zoals zorgprofessionals, mensen met diabetes, en degenen die vaak hun handen in water hebben.

Zorgprofessionals en schoonmakers

Zorgprofessionals, schoonmakers en kappers lopen een verhoogd risico op paronychia vanwege hun frequente blootstelling aan water en chemische stoffen, die de huid kunnen verzwakken en de kans op infectie vergroten.

Diabetespatiënten

Mensen met diabetes hebben vaak een verzwakt immuunsysteem en een verminderde bloedcirculatie in de handen en voeten, wat hen vatbaarder maakt voor huidinfecties zoals paronychia. Een goed gecontroleerde bloedsuikerspiegel kan echter helpen het risico te verminderen.

Immuungecompromitteerde patiënten

Patiënten die immunosuppressieve behandelingen ondergaan, zoals na een orgaantransplantatie of chemotherapie, hebben een verhoogd risico op infecties, inclusief paronychia.

Symptomen: Pijnlijke, gezwollen en rode huid rond de nagelplaat

Bij bacteriële paronychia verschijnen de symptomen plotseling. Wanneer de ontsteking van de nagelwal door een schimmel wordt veroorzaakt, treden de symptomen langzamer op. De symptomen van paronychia omvatten een pijnlijke, rode en gezwollen huid rond de nagel (een ontstoken vinger). Soms zijn er met pus gevulde blaasjes aanwezig, vooral bij een bacteriële infectie. Vaak ontstaan er nagelveranderingen, zoals een vertraagde groei, een andere nagelkleur (wit bij schimmel, groen of zwart bij bacteriën), afwijkingen aan het nageloppervlak of een abnormale nagelvorm. In sommige gevallen kan de nagel zelfs loskomen. Indien de infectie zich verspreidt naar andere delen van het lichaam, kunnen symptomen zoals koorts, koude rillingen, rode strepen langs de huid, een algemeen gevoel van malaise, gewrichtspijn, en spierpijn optreden.

Alarmsymptomen

Paronychia kan snel ernstigere symptomen ontwikkelen als het niet tijdig wordt behandeld. Het is belangrijk om de alarmsymptomen te herkennen.

Pijn en zwelling

Een van de eerste symptomen van paronychia is een pijnlijke zwelling rond de nagel. Deze zwelling kan gepaard gaan met roodheid en overgevoeligheid van de huid.

Pusvorming

Bij een bacteriële infectie kan zich pus ophopen onder de huid rond de nagel, wat de aandoening verergert en kan leiden tot een abces als het niet wordt behandeld.

Koorts

Als paronychia zich verspreidt naar de diepere lagen van de huid of het bloed, kan de patiënt koorts ontwikkelen, wat wijst op een systemische infectie die onmiddellijke medische aandacht vereist.

Slechte genezing of terugkerende infecties

Bij sommige patiënten kan de infectie chronisch worden of steeds terugkeren, zelfs na behandeling. Dit kan wijzen op een verzwakt immuunsysteem of onjuiste behandelingsmethoden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts onderzoekt de pijnlijke huid rond de nagel en kan vaak op basis van een klinisch onderzoek de diagnose stellen. Soms wordt er nagelweefsel weggeschraapt voor microscopisch onderzoek. Indien pus aanwezig is, zal de arts een monster van de pus nemen en dit in een laboratorium laten testen. Dit laboratoriumonderzoek helpt bij het identificeren van de exacte oorzaak (bacterie of schimmel) van de infectie.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen die lijken op paronychia en daarom als differentiële diagnose moeten worden overwogen, zijn:

• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• blastomycose (schimmelinfectie die huid en longen aantast)
• candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida, die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast)
• cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid)
• chronische mucocutane candidiasis
• cutane symptomen van HIV-infectie
• dermatologische manifestaties van herpes simplex
• dyshidrotisch eczeem (blaasjes en blaren op handen en/of voeten)
• glomustumor
• granuloma telangiectaticum (goedaardige huidaandoening met rode, bloedende bultjes op de huid)
• handinfecties
• herpetische nagelzweer
• irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan irriterende stoffen)
• Kapos-sarcoom (tumor op de huid, in slijmvliezen en organen)
• letsels zoals een weke sjanker (zweer bij geslachtsziekte), granulomen, wratten, of cysten (abnormaal gevormde holten in het lichaam)
• maligne melanoom
• onycholyse (nagelloslating)
• onychomycose
• pemphigus vulgaris (zweren en blaren aan huid en slijmvliezen)
• plaveiselcelcarcinoom van de huid
• psoriasis
• reactieve artritis
• slijmcyste (speekselkliercyste: cyste in mond of op lippen)
• splinters, vreemde lichamen
• subunguaal fibroom (gezwelletje op een steeltje)
• tumoren zoals melanoom en squameus celcarcinoom
• ziekte van Bowen (voorstadium van huidkanker)

Behandeling via medicijnen

Patiënten met bacteriële paronychia wordt aangeraden de nagels twee tot drie keer per dag in warm water te weken, of natte kompressen te gebruiken. Dit vermindert de pijn en zwelling van de nagelwalontsteking. De arts kan ook een korte orale antibioticakuur voorschrijven bij patiënten met een voorgeschiedenis van diabetes, perifeer vaatlijden (pijn en kramp in de benen), of een zwak immuunsysteem. Het is ook belangrijk dat de patiënt de huid zo veel mogelijk droog houdt en de handen zo weinig mogelijk wast. In ernstige gevallen kan de arts het abces doorprikken met een scherp instrument en soms is het nodig om een deel van de nagel te verwijderen. Indien paronychia veroorzaakt wordt door een schimmel, schrijft de arts een antischimmelmiddel (antimycoticum) voor. Tevens wordt de onderliggende (huid)ziekte behandeld om verdere schade aan de nagels te voorkomen.

Prognose

Paronychia reageert meestal goed op de behandeling. Echter, het herstel van een schimmelinfectie kan soms enkele maanden duren.

Complicaties

Hoewel complicaties zeldzaam zijn, kunnen ze de volgende omvatten:

• Verspreiding van de infectie naar pezen, botten of de bloedbaan
• abces
• Verlies van de nagel
• osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg)
• Permanente veranderingen in de vorm van de nagel
• Septische tenosynovitis

Preventie van paronychia

Preventieve maatregelen kunnen helpen om paronychia te voorkomen:

• Vermijd trauma aan de nagels door voorzichtig te zijn bij het knippen van de nagels en het vermijden van bijten of pulken aan de nagels.
• Houd de handen en nagels droog en vermijd langdurig contact met water en irriterende stoffen.
• Gebruik beschermende handschoenen bij contact met chemische stoffen of bij werkzaamheden die de handen kunnen beschadigen.
• Zorg voor goede hygiëne en inspecteer regelmatig je nagels op veranderingen of tekenen van infectie.
• Raadpleeg een arts bij het ontstaan van symptomen zoals pijn, roodheid of zwelling rond de nagelplaat om vroege behandeling te waarborgen.

Door aandacht te besteden aan deze preventieve maatregelen kan het risico op het ontwikkelen van paronychia worden verminderd en kunnen mogelijke complicaties worden voorkomen.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels
• Nagelbijten: Oorzaken en behandelingen van bijten aan nagels