Ogen en oogzorg in de winter: Problemen, symptomen en tips

Wie het koud heeft in de winter, grijpt al snel en gemakkelijk naar een sjaal, handschoenen en/of laarzen. Zorg voor de ogen is echter eveneens belangrijk. In de winterperiode verschijnen namelijk een aantal oogproblemen als gevolg van de koudere atmosfeer. Dit vindt plaats bij mensen die geen bril dragen alsook bij bril- en contactlensdragers. Ogen die pijnlijk, droog, rood en gezwollen zijn en een wazig gezichtsvermogen zijn enkele belangrijke symptomen die optreden in de winterperiode. Het is belangrijk om een goede ooghygiëne en oogzorg te hanteren en bij problemen zo snel mogelijk een oogarts te raadplegen.

• Epidemiologie
• Oorzaken van oogproblemen in de winter
• Brandende ogen in de winter
• Droge ogen en wazig zien
• Gevaar van UV-straling: Sneeuwblindheid
• Oogpijn en andere problemen aan ogen
• Rode ogen en gezwollen ogen
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken voor wintergerelateerde oogproblemen
• Behandeling van oogproblemen in de winter
• Prognose
• Complicaties van oogklachten in de winter
• Preventie

Epidemiologie

Oogproblemen die optreden in de wintermaanden komen veel voor, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor droge lucht en koude omstandigheden. Een toename van symptomen zoals droge ogen, branderigheid, en wazig zicht kan een aanzienlijk aantal mensen treffen, vooral in gebieden met koude winters en lage luchtvochtigheid.

Oorzaken van oogproblemen in de winter

De belangrijkste oorzaken van oogproblemen in de winter zijn de combinatie van lage luchtvochtigheid en kou. Koude lucht houdt minder vocht vast, wat leidt tot een verhoogde verdamping van de traanfilm op het oog. Dit veroorzaakt droge ogen en kan verergeren door het gebruik van verwarmingssystemen binnenshuis die de lucht droger maken.

Brandende ogen in de winter

In extreem koud en winderig weer is het verstandig om de ogen niet te forceren om deze open te houden. Het hoornvlies (cornea) kan namelijk daadwerkelijk bevriezen, hetgeen zeer pijnlijk aanvoelt en leidt tot brandende ogen, een troebel zicht, een overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en ooglidspasmen.

Droge ogen en wazig zien

Tijdens de wintermaanden komt tijdelijk wazig zien veel vaker voor. Het koudere weer zorgt immers voor een koelere atmosfeer. Koude lucht houdt niet zoveel waterdamp vast en is daarom minder vochtig dan de warmere lucht die in de zomermaanden aanwezig is. Is de luchtvochtigheid laag, dan treedt veel verdamping op in de omgeving, zoals in meren, rivieren, plassen in de weg en natte stoepen, maar eveneens in de vochtige traanfilm die de ogen bedekt. Deze traanfilm bestaat bijna volledig uit vocht en is gevoelig voor toenemende verdamping uit koelere luchtmassa’s, waardoor droge ogen tot stand komen.

Kenmerken

De patiënt met droge ogen en een troebel gezichtsvermogen heeft daarnaast last van oogirritatie en tranende ogen als gevolg van de overmatige werking van de traanklieren die het verlies van water compenseren. Bij het droge ogen-syndroom ontstaan eveneens droge plekken op het hoornvlies. Dit resulteert in een vervormd gezichtsvermogen (metamorfopsie) of een onduidelijk beeld. Wazig zien gebeurt vooral laat op de dag door de opbouw van vervuiling, rook en andere dehydraterende factoren. Mensen die veel computerwerk verrichten of langdurig met andere digitale apparaten werken (Computer Vision Syndrome), krijgen in de winterperiode ook vaker te maken met droge ogen en een wazig gezichtsvermogen.

Behandeling

Het is belangrijk om bij een troebel gezichtsvermogen een oogarts te bezoeken voor een oogonderzoek, want vaak is een goede, ondersteunende behandeling mogelijk. Droge ogen zijn te verlichten met kunsttranen, rust, oogmassage/oogyoga/oogoefeningen en het toepassen van een warm kompres.

Complicaties

Potentieel gevaarlijke situaties bij droge ogen en een wazig zicht ontstaan bijvoorbeeld bij het autorijden ’s avonds en ’s nachts. Zo ziet een patiënt moeilijk verkeerslichten of straatverlichting. Ook ontstaan meer ongevallen op de werkplek en thuis als gevolg van een troebel zicht.

Gevaar van UV-straling: Sneeuwblindheid

UV-straling is niet enkel aanwezig in de zomer maar ook in de winter. Vooral in het buitenland (in de bergen) is de UV-straling tien keer sterker dan in Nederland. Daarnaast reflecteert de UV-straling door de sneeuw. Hierdoor krijgen onbeschermde ogen een overmatige blootstelling aan UV-stralen en ontstaat sneeuwblindheid. Dit heeft gevolgen voor het gezichtsvermogen. Meestal verschijnen de symptomen namelijk pas wanneer de UV-stralen reeds schade veroorzaakt hebben (meerdere uren na de blootstelling aan het licht). Rode, gezwollen ogen, een (zanderig gevoel in de ogen), pijnlijke ogen, tranende ogen en fotofobie zijn kenmerkend. Daarnaast ervaart een patiënt soms halo's. Meestal krijgt een patiënt eveneens te maken met een verminderde gezichtsscherpte. Fotokeratitis, de medische term voor sneeuwblindheid, brengt op oudere leeftijd tevens sneller maculadegeneratie of cataract (staar: vertroebeling van de ooglens) met zich mee. Zonne- of skibrillen zijn bijgevolg essentieel, en niet alleen tijdens de wintersport.

Oogpijn en andere problemen aan ogen

Harde wind en teruggevoerde lucht binnenshuis veroorzaakt soms ongemak en pijn bij contactlensdragers. Scherpe oogpijn, ongemak en vermoeide ogen zijn symptomen die aangeven dat de patiënt best nadenkt over het gebruik van zijn contactlenzen. Mogelijk is het beter om een bril te gebruiken, of een andere optie zoals refractiechirurgie te laten uitvoeren. Op deze manier heeft de patiënt minder of geen klachten meer.

Rode ogen en gezwollen ogen

Zijn de ogen rood of gezwollen, dan is dit vaak te wijten aan vernauwde bloedvaten (vasoconstrictie) in de weefsels rond de ogen. Mogelijk resulteren deze symptomen in ooglidspasmen, overmatig tranen en een wazig zicht.

Risicofactoren

Risicofactoren voor oogproblemen in de winter omvatten:

• Personen met een voorgeschiedenis van droge ogen of andere oogaandoeningen
• Degenen die veel tijd binnenshuis doorbrengen met verwarmingssystemen die de lucht drogen
• Contactlensdragers
• Personen met een hoge blootstelling aan koude en winderige omstandigheden

Symptomen

Symptomen kunnen variëren van milde irritatie tot ernstige ongemakken, waaronder:

• Brandende ogen
• Droge ogen
• Wazig zicht
• Gezwollen ogen
• Overmatige tranenvloed
• Pijn in de ogen

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen waarbij onmiddellijke medische aandacht vereist is:

• Hevige pijn in de ogen
• Ernstige visuele veranderingen
• Aanhoudend gezwollen of roodheid
• Symptomen die niet verbeteren met thuisbehandeling

Diagnose en onderzoeken voor wintergerelateerde oogproblemen

Diagnose van wintergerelateerde oogproblemen kan vereisen:

• Een gedetailleerd oogonderzoek door een oogarts
• Evaluatie van de luchtvochtigheid in de leefomgeving
• Beoordeling van het gebruik van contactlenzen en medicatie

Behandeling van oogproblemen in de winter

Behandelingsopties kunnen omvatten:

• Gebruik van kunsttranen en oogdruppels
• Het aanpassen van verwarmingssystemen om de luchtvochtigheid te verhogen
• Ooghygiëne en het vermijden van irriterende stoffen

Prognose

De meeste wintergerelateerde oogproblemen zijn tijdelijk en verbeteren vaak met gepaste behandeling en aanpassingen in de leefomgeving. Chronische of ernstige gevallen vereisen mogelijk langdurige medische interventie.

Complicaties van oogklachten in de winter

Mogelijke complicaties kunnen bestaan uit:

• Verergering van bestaande oogaandoeningen
• Verlies van gezichtsvermogen bij ernstige gevallen
• Toename van ongevallen door verminderd zicht

Preventie

Om oogproblemen in de winter te voorkomen, zijn er verschillende effectieve maatregelen die u kunt nemen:

• Het gebruik van zonne- of skibrillen om uw ogen te beschermen tegen UV-straling en weersinvloeden.
• Het handhaven van een goede luchtvochtigheid binnenshuis met behulp van een luchtbevochtiger.
• Regelmatig oogonderzoek bij symptomen of als preventieve maatregel om mogelijke problemen vroegtijdig te identificeren.
• Voldoende water drinken om uw lichaam en ogen gehydrateerd te houden.
• Gebruik van een luchtbevochtiger in huis om te voorkomen dat de lucht te droog wordt door verwarmingssystemen, wat kan leiden tot uitdroging van de ogen.
• Ooghygiëne handhaven door overtollige tranen met een schone doek of tissue weg te vegen, waardoor de verspreiding van ziektekiemen en de kans op ooginfecties of een verkoudheid verminderd wordt.
• Bespreken van medicatie met uw arts. Soms kan medicatie zoals antihistaminica (voor allergische reacties), slaapmiddelen, of pijnstillers invloed hebben op de traanproductie, wat droge ogen kan veroorzaken. Het is raadzaam om dit met uw (oog)arts te bespreken, vooral als u oogklachten ervaart.
• Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunt u veelvoorkomende winterse oogproblemen voorkomen en de gezondheid van uw ogen optimaliseren.

Lees verder

• Sneeuwblindheid (fotokeratitis): Oogziekte door UV-straling
• UV-straling: Soorten, oogproblemen en bescherming van ogen