Extra tepel of extra tepels: symptomen, oorzaak en soorten

Heb je een extra tepel of derde tepel, of zelfs meer dan drie tepels? Een extra tepel of soms twee of drie extra tepels, zijn soms wat verheven, roze of bruine plekjes of echte tepeltjes op de (denkbeeldige) melklijst, welke loopt van de oksel tot de lies. Een overtollige of extra tepel is een veel voorkomende, onschuldige geboorteafwijking die bestaat uit een extra tepel (en/of verwant weefsel) naast de twee tepels die normaal op de borst verschijnen. De meeste extra tepels veroorzaken geen symptomen of complicaties. Een extra tepel is vaak rudimentair ontwikkeld. Een extra tepel is volkomen onschuldig en behoeft geen behandeling. Als het als cosmetisch storend wordt ervaren, dan volstaat een kleine chirurgische ingreep om ze te verwijderen. Een extra tepel kan reeds waargenomen worden bij een baby, maar wordt vaak over het hoofd gezien. Een extra tepel komt volgens de meeste bronnen even vaak voor bij mannen als bij vrouwen.

• Een extra tepel
• Synoniemen
• Vóórkomen van (meer dan) drie tepels
• Symptomen en kenmerken extra tepel
• Roze of bruine vlekjes
• Positie
• Aantal
• Voorkeursplekken
• Omvang
• Bijkomende klachten
• Soorten
• Oorzaak extra tepel
• Genetische syndromen
• Centrale zenuwstelsel
• Maagdarmaandoeningen
• Oren, neus, keel en longen
• Skeletafwijkingen
• Hartafwijkingen
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Dermascopie
• Differentiële diagnose
• Behandeling van extra tepel
• Geen behandeling
• Extra tepel verwijderen
• Mogelijke complicaties
• Prognose
• Preventie

Een extra tepel

Een derde tepel (ook wel overbodige tepels of genoemd in het geval van meerdere tepels, accessoire tepel of polythelie) is een aandoening waarbij je een of meer extra tepels op je lichaam hebt. Een extra tepel komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor.

Synoniemen

De medische benaming van een of meerdere extra tepels is 'polythelie', 'accessoire tepel' of 'mamilla supplementaria'. Het fenomeen wordt ook wel overbodige tepel(s) of overtollige tepel(s) genoemd. Een extra tepel moet onderscheiden worden van polymastie: het voorkomen van overtollig borstklierweefsel met of zonder tepel en (of) tepelhof. Andere termen die je kunt tegenkomen in de literatuur om extra tepel mee aan te duiden, zijn supernumerary nipple, third nipple en triple nipple.

Vóórkomen van (meer dan) drie tepels

Extra tepels komen bij maximaal 6% van de bevolking voor en komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen; sommige bronnen beweren evenwel dat het vaker bij vrouwen voorkomt. Bij ongeveer 6% komt het familiaal voor en speelt erfelijkheid een rol.

Symptomen en kenmerken extra tepel

Roze of bruine vlekjes

Een extra tepel is meestal niet zo volledig ontwikkeld als een normale tepel. Ze zien er vaak uit als kleine roze of bruine vlekjes of bultjes of verhevenheden zonder bekende kenmerken van een tepel, maar anderen kunnen er op het eerste gezicht net zo uitzien als een gewone tepel. Aangezien ze vaak niet volledig ontwikkeld zijn en de tepelhof meestal ontbreekt, worden ze vaak als een moedervlek aangezien.

Positie

Bij meer dan één extra tepel, kunnen deze zowel unilateraal (eenzijdig) als bilateraal (tweezijdig) aanwezig zijn. De extra tepels kunnen zowel symmetrisch als asymmetrisch gelokaliseerd zijn.

Aantal

Hoewel een derde tepel het meest voorkomt, is het mogelijk om maximaal acht extra tepels te hebben.

Voorkeursplekken

Een extra tepel komt het meest voor op de melklijst, welke zich bevinden tussen de oksel en de lies. Dit is de gemakkelijkste manier om het verschil te zien tussen een extra tepel en een moedervlek. Moedervlekken zijn normaal gesproken ook vlak en hebben geen geribbelde of tepelachtige uitstraling of aspect.

Maar niet alle extra tepels verschijnen langs de melklijst. Ze kunnen bijna overal op je lichaam verschijnen, zelfs op de rug, armen, nek, benen, schouders en billen.[1]

Omvang

De extra tepel is vaak niet groter dan éénderde van de omvang van de normale tepel, maar soms zijn ze net zo groot als de normale tepel. Slechts zelden bevat de extra tepel ook borstklieren en soms groeit er haar op de extra tepel.

Bijkomende klachten

De extra tepel kan reageren hormonale veranderingen, zoals de menstruatie, waardoor deze groter en pijnlijk wordt. Bij aanwezigheid van borstklierweefsel kun je tijdens de borstvoeding ervaren dat er wat melk uit de extra tepel komt.

Soorten

Extra tepels kunnen in verschillende categorieën vallen, afhankelijk van hun grootte, vorm en uiterlijk.

Oorzaak extra tepel

Het is anno 2024 niet precies bekend waarom een extra tepel ontstaat.

Genetische syndromen

Een extra tepel presenteert zich vaak als geïsoleerd fenomeen en soms als uiting of kenmerk van genetische syndromen, maar in de meeste gevallen is dit waarschijnlijk een toevalsbevinding. Het gaat hierbij om onder meer de volgende syndromen:

• Ruvalcaba-Myhre Syndroom
• Hay-Wells syndroom
• syndroom van Turner
• Fanconi-anemie en andere hematologische stoornissen
• ectodermale dysplasie
• McKusick-Kaufman syndroom.
• CHARGE-syndroom
• Simpson-Golabi-Behmel syndroom

In het licht van het feit dat een extra tepel relatief vaak voorkomt in de algemene populatie, is anno 2024 verder onderzoek nodig om de hiernavolgende associaties te valideren.[2]

Centrale zenuwstelsel

Associaties van het centrale zenuwstelsel zijn als volgt:

• epilepsie
• migraine
• neurose
• familiaal alcoholisme (bij meerdere generaties in de familie, steunend op een verlaging van endorfines)
• foetaal alcohol syndroom (FAS)
• intracranieel aneurysma (een uitstulping in een slagader van de hersenen)
• neuralebuisdefect
• ontwikkelingsachterstand

Maagdarmaandoeningen

Gastro-intestinale associaties zijn als volgt:

• maagzweer
• vernauwde maaguitgang of pylorusstenose

Oren, neus, keel en longen

Oren-, neus-, keel- en longassociaties zijn als volgt:

• aangeboren vernauwing van het strottenhoofd
• oorafwijkingen
• extra longkwab

Skeletafwijkingen

Skeletachtige associaties zijn als volgt:

• handafwijkingen
• vertebrale afwijkingen (afwijkingen van de wervels)
• afwezigheid van een rib
• coronale synostose
• hemihypertrofie: een eenzijdige groeiafwijking (hypertrofie) van één of meerdere delen van het lichaam
• arthrogryposis multiplex congenita (AMC)
• hoofdhuiddefecten en microcefalie (een te kleine omvang van de schedel)
• gebitsafwijkingen

Hartafwijkingen

Cardiale associaties zijn als volgt:

• essentiële hypertensie (hoge bloeddruk)
• bundeltakblok
• patent ductus arteriosus
• aangeboren hartafwijkingen
• atriaal septisch defect
• ventrikelseptumdefect
• geleidingsdefect

Huisarts raadplegen

Raadpleeg je huisarts als je een extra tepel hebt waar je last van hebt, bijvoorbeeld omdat tijdens de borstvoeding wat melk uit de extra tepel komt of omdat je er pijn of hinder aan ondervindt tijdens de menstruatie. In dat geval kan bekeken worden of een bepaalde behandeling of chirurgische ingreep geïndiceerd is. Ga zo snel mogelijk naar je huisarts als een extra tepel nieuwe bultjes, hard weefsel of huiduitslag gaat vertonen. Een arts moet de extra tepel onderzoeken als er sprake is van abnormale afscheiding uit de extra tepel. Het vroegtijdig signaleren van eventuele tumoren of weefselafwijkingen kan het risico op het ontwikkelen van kanker beperken.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

Een extra tepel wordt vaak over het hoofd gezien bij het eerste onderzoek van een pasgeborene. Het verschijnt bij een baby vaak als een klein gepigmenteerd of parelkleurig bultje of pukkeltje. Bij 75% van de mensen is het niet groter dan 30% van de diameter van de normale tepel (soms niet meer dan 0,2-0,3 cm in diameter). Bij de andere 25% van de mensen is de extra tepel zo groot als 50% van de normale grootte van de tepel. Zelden is een extra tepel even groot als een normale tepel.

De meeste overtallige tepels zijn solitair. Meerdere extra tepels kunnen aanwezig zijn tot maximaal acht. Wanneer meerdere extra tepels aanwezig zijn, kunnen ze bilateraal of unilateraal, symmetrisch of asymmetrisch zijn. De meeste extra tepels bevinden zich onder de normale tepel, terwijl er ongeveer 13% boven de melklijn uitsteekt.

Bij het onderzoeken van adolescente meisjes en volwassenen vrouwen, kan de normaal ontwikkelde borst de extra tepel verbergen. Een aantal studies hebben gewezen het feit dat een extra tepel vaak gelokaliseerd is aan de rechterkant van het lichaam. Ongeveer 5% van extra tepels worden geïdentificeerd op locaties buiten de melklijn, zoals op de rug, schouder, ledematen, nek, gezicht, geslachtsdelen en perineum (gebied tussen vulva/penis en anus.

De arts let bij het onderzoek op afwijkingen zoals huiduitslag of tepelafscheiding.

Dermascopie

De arts zal de extra tepel bestuderen met een dermatoscoop, een vergrotende loep met ingebouwde verlichtingsbron. Een dermoscopisch onderzoek vertoont een patroon dat lijkt op het dermatofibroom met een centraal, wit, littekenachtig gebied en in de periferie een fijn pigmentnetwerk.

Differentiële diagnose

Een extra tepel kan sterke gelijkenis vertonen met de volgende huidafwijkingen:

• fibroma pendulans of steelwratje
• vruchtwaterpunctie litteken of andersoortige litteken
• dermatofibroom (en goedaardig bultje of gezwelletje op de huid)
• cutane lipomen
• hidradenitis Suppurativa (een chronische ontsteking van de haarzakjes in vooral de liezen en/of de oksels)
• lymphadenitis of lymfeklierontsteking
• lymfangioom (een goedaardige tumor die in de lymfevaten ontstaat)
• neurofibroom (gezwel in een zenuw dat ontstaan is door woekering van bindweefsel)
• wratten
• gepigmenteerde naevus of moedervlek
• skin tags

Behandeling van extra tepel

Geen behandeling

Er is vaak geen medische noodzaak om een extra tepel te verwijderen. Boventallige tepels duiden niet op onderliggende aandoeningen of veroorzaken zelf geen aandoeningen. Extra tepels kunnen evenwel als cosmetisch storend worden ervaren. Extra tepels kunnen ook melk afscheiden bij zowel mannen als vrouwen, vooral als ze meer volledig ontwikkeld zijn.

Extra tepel verwijderen

Een snelle, niet-invasieve poliklinische ingreep kan worden uitgevoerd om extra tepels te verwijderen met minimale pijn en korte hersteltijd.

Mogelijke complicaties

In zeldzame gevallen kan een derde tepel een teken zijn van een aangeboren borstafwijking of een vroeg teken van een kwaadaardige groei of tumor. Het is verder mogelijk dat in een extra tepel borstkanker ontstaat, net als bij een normale borst. Bepaalde soorten extra tepels, zoals polythelie, kunnen verband houden met nieraandoeningen zoals terminale nierinsufficiëntie of niercelkanker.

Prognose

Boventallige tepels zijn meestal geen reden tot bezorgdheid en soms weet je misschien niet eens dat je er een hebt. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, ontdekken vaak extra tepelweefsel als ze reageren op hormonen.

Preventie

Je kunt geen preventieve maatregelen nemen om extra tepels te voorkomen bij je kroost.

Noten:

1. Mehregan, A.H., Supernumerary nipple: a histologic study, J. Cutaneous Pathology 8(2):96–104, 1981. / Schewach-Millet, M. and Fisher, B.K., Supernumerary nipple on the shoulder, Cutis 17(2):384–385, 1976. / Conde, Délio Marques; Kashimoto, Eiji; Torresan, Renato Zocchio; & Alvarenga, Marcelo. (2006). Pseudomamma on the foot: An unusual presentation of supernumerary breast tissue. Dermatology Online Journal, 12(4). Retrieved from: http://escholarship.org/uc/item/39n411b8
2. Medscape. Supernumerary Nipple: Overview. https://emedicine.medscape.com/article/1117825-overview (ingezien op 19-1-2018)

Lees verder

• Borsten: in de puberteit, tijdens zwangerschap en zogen
• Huidvlekken: onschuldige vlekken op de huid - rood en bruin
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Tepeleczeem: droge, schilferige stukjes huid tepel-tepelhof
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling