Tongbijten: Oorzaken en symptomen van bijten op de tong

Tongbijten, ook wel tongkauwen genoemd, is een veelvoorkomend symptoom dat kan variëren van mild tot ernstig. Het komt voor bij diverse lichamelijke en psychische aandoeningen, evenals door verschillende omgevingsfactoren. Het bijten op de tong leidt tot schade aan de zijranden van de tong en aan het mondslijmvlies. Op termijn kunnen hierdoor problemen ontstaan met kauwen en spreken. De behandeling van tongbijten hangt meestal af van de onderliggende oorzaak of risicofactor die bijdraagt aan dit ongemakkelijke symptoom. In de meeste gevallen verdwijnt tongbijten zodra de behandeling van het onderliggende probleem effectief wordt uitgevoerd.

• Wat is tongbijten?
• Symptomen
• Lichamelijke aandoeningen en tongbijten
• Convulsies
• Koortsstuipen
• Mondbranden
• Ritmische bewegingsstoornis
• Slaapapneu
• Tandenknarsen
• Verwonding of trauma aan de tong
• Vitamine B12-tekort
• Ziekte van Lyme
• Psychische aandoeningen en tongbijten
• Eetstoornissen
• Stress en angst
• Omgevingsfactoren en tongbijten
• Kunstgebit
• Medicatie
• Munt kauwen
• Tabak kauwen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie en behandeling van tongbijten
• Goede mondhygiëne
• Mondbeschermers
• Psychologische hulp
• Levensstijladviezen

Wat is tongbijten?

Tongbijten, ook wel morsicatio linguarum genoemd, is een herhaalde handeling waarbij iemand op zijn tong bijt. Dit kan bewust of onbewust gebeuren en kan leiden tot verschillende soorten verwondingen aan de tong, zoals:

• Snij- en schaafwonden: Deze kunnen variëren van kleine beschadigingen tot grote scheuren.
• Zweren: Op de plaats van de verwonding kunnen zweren ontstaan die pijnlijk zijn en het eten en spreken bemoeilijken.
• Verhardingen: Door chronisch bijten kan het weefsel van de tong verharden en verdikt worden.
• Infecties: Open wondjes in de mond kunnen vatbaar zijn voor infecties.

Symptomen

De symptomen van tongbijten omvatten:

• Bloedingen in de tong
• Schaafwonden op de tong
• Tongbultjes en tongzweren
• Hyperkeratose (verdikking van de huid door overmatige verhoorning)
• Problemen met kauwen en spreken
• Verstoring van de mondopening
• Bijten op de binnenlip en wangbijten
• Macroglossie (vergrote tong)

Lichamelijke aandoeningen en tongbijten

Convulsies

Bij convulsies, die hevige, onwillekeurige spiersamentrekkingen omvatten, kan de patiënt naast tongbijten ook last hebben van stuipen (oncontroleerbare fysieke bewegingen) en epileptische aanvallen. Na een aanval kan er ook verwardheid optreden.

Koortsstuipen

Koortsstuipen komen voornamelijk voor bij jonge kinderen. Ze worden gekenmerkt door stuipen, tongbijten, en koorts. Deze aanvallen zijn vaak kortdurend en het gevolg van een infectie. Hoewel koortsstuipen meestal geen ernstige complicaties veroorzaken, is het belangrijk om het kind tijdens een aanval veilig te leggen en de koorts te verlagen. Medicamenteuze behandeling kan noodzakelijk zijn voor de onderliggende ziekte.

Mondbranden

Het brandend mond syndroom is een aandoening waarbij de patiënt branderigheid in de mond ervaart. Dit kan leiden tot tongbijten als gevolg van de ongemakkelijke sensaties.

Ritmische bewegingsstoornis

Deze stoornis zorgt ervoor dat mensen tijdens de slaap ritmische schokken of plotselinge bewegingen ervaren, meestal in het hoofd of de nek. Kinderen zijn vaker getroffen. Deze bewegingen kunnen leiden tot verwondingen aan de tong, de hersenen, en de ogen. De klachten verdwijnen vaak spontaan, maar indien nodig kan medicatie worden aanbevolen.

Slaapapneu

Bij slaapapneu stopt de ademhaling tijdelijk tijdens de slaap, wat kan leiden tot ontspanning van de tong en schade aan de tong door bijten. Behandeling kan bestaan uit aanpassing van de levensstijl, een CPAP-apparaat (continue positieve luchtwegdruk), een tandheelkundig apparaat en/of chirurgie. Een effectieve behandeling van slaapapneu kan het tongbijten verminderen of stoppen.

Tandenknarsen

Bruxisme is een aandoening waarbij mensen onbewust op hun tanden knarsen. Het dragen van een mondbeschermer kan nuttig zijn voor patiënten met bruxisme, om schade door tongbijten te voorkomen.

Verwonding of trauma aan de tong

Atleten en andere sporters kunnen vaak verwondingen of trauma aan de tong oplopen, wat kan leiden tot tongbijten. Het gebruik van mondbeschermers tijdens sportactiviteiten kan helpen om deze verwondingen te voorkomen.

Vitamine B12-tekort

Een vitamine B12-tekort kan leiden tot mondzweren en tongtintelingen, wat de tong gevoeliger maakt voor snijwonden en bijten. Vitamine B12-supplementen kunnen worden ingezet om mondzweren te behandelen en daarmee ook het tongbijten te verminderen.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme is een bacteriële infectie die het zenuwstelsel kan aantasten en onwillekeurige bewegingen tijdens het slapen kan veroorzaken, waaronder tongbijten.

Psychische aandoeningen en tongbijten

Eetstoornissen

Diverse eetstoornissen kunnen leiden tot tongbijten. Vaak is er een psychische oorzaak aan de basis van deze stoornissen. Het dragen van een mondbeschermer kan helpen om tongbijten te voorkomen, terwijl een gezonde en gevarieerde voeding belangrijk is voor de behandeling.

Stress en angst

Tongbijten kan ook het gevolg zijn van stress en/of angst. Patiënten gebruiken het bijten op de tong als een schadelijk copingmechanisme. Het verminderen van stress kan het tongbijten verlichten. Technieken zoals meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen en ontspanningsoefeningen kunnen nuttig zijn. Sint-Janskruid kan effectief zijn bij het behandelen van angst en stress. Etherische oliën zoals lavendel en kamille hebben ook een rustgevend effect. Deze oliën kunnen op het voorhoofd worden aangebracht of worden verdampt met een dispenser. Patiënten die lijden aan angst en extreme stress en tongbijten vertonen, lopen een verhoogd risico op carcinomen (kanker, met name mondkanker). Regelmatige tandartscontroles zijn daarom essentieel.

Omgevingsfactoren en tongbijten

Kunstgebit

Tongbijten komt ook vaak voor bij mensen met een kunstgebit. Een slecht passend kunstgebit kan tongbijten veroorzaken. Regelmatige controle door de tandarts is nodig om de juiste uitlijning en pasvorm van het kunstgebit te waarborgen.

Medicatie

Sommige voorgeschreven medicijnen, zoals antidepressiva, kunnen bijwerkingen veroorzaken die leiden tot tongbijten tijdens de slaap. Het aanpassen van de medicatie kan helpen om dit probleem op te lossen.

Munt kauwen

Overmatig kauwen van munt kan tongbijten uitlokken. Het is raadzaam om te stoppen met het kauwen van munt om tongbijten te voorkomen.

Tabak kauwen

Het kauwen van tabak kan leiden tot plaquevorming in de mondholte, wat het tongbijten kan bevorderen. Stoppen met roken en het kauwen van tabak wordt aanbevolen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose tongbijten wordt meestal gesteld op basis van de symptomen en een onderzoek van de mondholte. Om de onderliggende oorzaak vast te stellen, kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals bloedonderzoek, een röntgenfoto of een verwijzing naar een specialist.

Behandeling

De behandeling van tongbijten is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Behandeling van de onderliggende oorzaak: Als er een specifieke oorzaak voor het tongbijten is, zoals een medische aandoening of een medicijn, zal de behandeling zich richten op het aanpakken van deze onderliggende oorzaak.
• Gedragstherapie: Bij mensen met een psychische oorzaak voor het tongbijten kan cognitieve gedragstherapie helpen om de onderliggende problemen aan te pakken en het gedrag te veranderen.
• Mondbeschermers: Een mondbeschermer kan helpen om de tong te beschermen tegen verdere beschadiging.
• Medicijnen: In sommige gevallen kunnen medicijnen worden voorgeschreven om de symptomen te verlichten, zoals pijnstillers of spierverslappers.

Preventie en behandeling van tongbijten

Om tongbijten te voorkomen, is het belangrijk om de onderliggende oorzaak aan te pakken. Daarnaast kunnen de volgende tips helpen:

Goede mondhygiëne

Poets je tanden regelmatig en gebruik een zachte tandenborstel.

Mondbeschermers

Voor mensen die regelmatig tongbijten, vooral als gevolg van bruxisme of tijdens de slaap, kan het dragen van een mondbeschermer effectief zijn. Dit helpt om de tong en andere mondstructuren te beschermen tegen schade.

Psychologische hulp

Voor patiënten die tongbijten als gevolg van stress of psychische aandoeningen, kan professionele hulp van een psycholoog of psychiater nuttig zijn. Therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) kunnen helpen bij het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen en het verminderen van de neiging tot tongbijten.

Levensstijladviezen

Een gezonde levensstijl kan bijdragen aan het verminderen van de symptomen van tongbijten. Dit omvat een gebalanceerd dieet, voldoende slaap en het vermijden van overmatige consumptie van stimulerende middelen zoals cafeïne en alcohol.

Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Tongpijn: Oorzaken van pijnlijke tong (pijn aan tong)
• Tongbultjes: Oorzaken van bultjes op de tong