Gladde tong (afwezige smaakpapillen): Oorzaken

De tong speelt een essentiële rol bij het kauwen, proeven en slikken van voedsel. Omdat mensen de tong vrijwel continu gebruiken, worden afwijkingen snel opgemerkt. Een gladde tong ontstaat wanneer de normale bultjes op het slijmvlies van de tong, bekend als smaakpapillen, niet meer zichtbaar zijn. Dit kan variëren van een gedeeltelijk gladde tong tot een volledige gladheid over het hele tongoppervlak. Een gladde tong wordt vaak veroorzaakt door een tongontsteking, maar kan ook andere onderliggende oorzaken hebben. Bij de meeste patiënten verdwijnen de smaakpapillen weer zodra het onderliggende probleem is behandeld.

• Functie van de Tong
• Antibiotica en glad uiterlijk van de tong
• Syndromen en glad tonguiterlijk
• Tongafwijkingen en Gladde Tong
• Voedingstekorten en tong zonder smaakpapillen
• Andere Oorzaken van Afwezige Smaakpapillen op de Tong
• Diagnose en onderzoeken van gladde tonggebieden
• Behandeling en zorg voor een gladde tong
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Functie van de Tong

De tong is cruciaal voor verschillende functies:

• Kauwen: Het helpt bij het mechanisch verwerken van voedsel.
• Proeven: De smaakpapillen op de tong detecteren verschillende smaken.
• Slikken: De tong helpt bij het verplaatsen van voedsel naar de keel en het slikken ervan.

Antibiotica en glad uiterlijk van de tong

Het gebruik van antibiotica kan in sommige gevallen leiden tot een gladde tong door verstoring van de normale mondflora en de mogelijke ontwikkeling van een schimmelinfectie. Dit kan bijdragen aan het verlies van smaakpapillen.

Syndromen en glad tonguiterlijk

Sommige syndromen kunnen een gladde tong veroorzaken. Deze omvatten:

• Syndroom van Plummer-Vinson: Dit syndroom wordt gekenmerkt door slikproblemen en ijzertekort, wat kan bijdragen aan een gladde tong.
• Syndroom van Riley-Day (familiaire dysautonomie): Dit is een zeldzame aandoening die het autonome zenuwstelsel beïnvloedt.
• Syndroom van Sjögren: Deze aandoening gaat gepaard met droge ogen, droge mond en droge keel, en kan bijdragen aan een gladde tong.

Tongafwijkingen en Gladde Tong

Glossitis (tongontsteking)

Een gladde tong kan een symptoom zijn van glossitis, oftewel tongontsteking. Deze ontsteking kan worden veroorzaakt door diverse factoren, zoals schimmelinfecties, vitaminetekorten, bloedarmoede, het Sjögren-syndroom, hormonale problemen, bepaalde huidziekten en sommige medicijnen. Chemische irriterende stoffen, zoals tabak, mondwater, alcohol of irriterende voedingsmiddelen, kunnen ook bijdragen aan de ontsteking. Symptomen van glossitis zijn onder meer tongpijn, een gladde tong, een rode tong en een gezwollen tong.

Landkaarttong

Bij patiënten met een landkaarttong (lingua geographica) zijn er gladde, rode tonggebieden die afwisselend zijn met ruwe, witte gebieden. De pijnloze tongvlekken zijn verspreid over het tongoppervlak en lijken zich te verplaatsen. Deze goedaardige aandoening, met een onbekende oorzaak (anno augustus 2024), wordt vaak geassocieerd met kleine ontstekingen. Stress, hormonale veranderingen en allergieën kunnen bijdragen aan de verschijnselen. De aandoening vereist meestal geen medische behandeling, tenzij er pijn of ongemak optreedt.

Voedingstekorten en tong zonder smaakpapillen

Een gladde tong kan ook wijzen op voedingstekorten. Voorbeelden hiervan zijn:

IJzertekort

Een gladde tong kan een teken zijn van ferriprieve anemie, de medische term voor bloedarmoede door ijzertekort. Dit tekort beïnvloedt de productie van hemoglobine, wat kan leiden tot veranderingen in de tong.

Vitaminetekorten

Tekorten aan bepaalde vitaminen en mineralen kunnen ook een gladde tong veroorzaken:

• Kopertekort (koperdeficiëntie): Koper speelt een rol in de gezondheid van het bindweefsel en het zenuwstelsel.
• Vitamine B12-tekort: Dit kan leiden tot pernicieuze anemie, wat gepaard gaat met een gladde tong.
• Vitamine B2-tekort (riboflavine): Een tekort aan vitamine B2 kan leiden tot ontstekingen en veranderingen in de tong.
• Vitamine B3-tekort (pellagra): Dit is een vorm van ondervoeding die de huid, mond en tong beïnvloedt.

Andere Oorzaken van Afwezige Smaakpapillen op de Tong

Naast voedingstekorten kunnen verschillende aandoeningen een gladde tong veroorzaken:

• Coeliakie (glutenintolerantie): Deze aandoening kan leiden tot een ontsteking van de slijmvliezen in de mond, inclusief de tong.
• Slechte leverfunctie: Leveraandoeningen kunnen invloed hebben op de mondgezondheid en leiden tot een gladde tong.
• Mixed connective tissue disease: Deze zeldzame aandoening beïnvloedt het bindweefsel en kan een gladde tong veroorzaken.
• Sclerodermie: Bij deze aandoening ontstaat er littekenweefsel in de huid en organen, wat kan bijdragen aan een gladde tong.
• Syfilis: Deze bacteriële infectie kan verschillende symptomen vertonen, waaronder veranderingen aan de tong.
• Ziekte van Kawasaki: Deze aandoening veroorzaakt ontstekingen in de bloedvaten en kan gepaard gaan met een gladde tong.

Diagnose en onderzoeken van gladde tonggebieden

De diagnose van een gladde tong begint met een grondig onderzoek van de mondholte door een arts. Afhankelijk van de symptomen en vermoedelijke oorzaken kan een bloedonderzoek worden aanbevolen om tekorten of onderliggende aandoeningen vast te stellen. Als de oorzaak niet duidelijk is of als gespecialiseerde zorg nodig is, kan de arts doorverwijzen naar een KNO-arts (keel-, neus- en oorarts) voor verder onderzoek. Verdere onderzoeken kunnen variëren op basis van de vermoedelijke oorzaak en symptomen.

Behandeling en zorg voor een gladde tong

De behandeling van een gladde tong hangt af van de onderliggende oorzaak:

• Voedingstekorten: Aanvullen van tekorten aan ijzer, vitamine B12, vitamine B2 of andere voedingsstoffen kan helpen bij het herstel van de tong.
• Behandeling van infecties: Indien een infectie de oorzaak is, kan gerichte medicatie nodig zijn.
• Aanpassing van medicijnen: Bijwerkingen van bepaalde medicijnen kunnen leiden tot een gladde tong. Overleg met een arts over alternatieve behandelingen kan nuttig zijn.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Het aanpakken van aandoeningen zoals coeliakie of Sjögren-syndroom kan bijdragen aan verbetering van de tonggezondheid.

Prognose

De prognose bij een gladde tong hangt af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen herstelt de tong vanzelf als de oorzaak, zoals een infectie, voedingstekort of een andere aandoening, adequaat wordt behandeld. Bij veel patiënten keren de smaakpapillen terug binnen enkele weken tot maanden nadat het probleem is aangepakt. In gevallen waarbij de oorzaak moeilijk te behandelen is of indien er sprake is van een chronische aandoening, kan het herstel langer duren en kunnen de symptomen aanhouden. Bij een tijdige en juiste diagnose en behandeling is de prognose over het algemeen gunstig.

Complicaties

Hoewel een gladde tong op zichzelf meestal geen ernstige complicaties met zich meebrengt, kunnen de onderliggende oorzaken soms leiden tot verdere gezondheidsproblemen. Mogelijke complicaties zijn:

• Infecties: Onbehandelde ontstekingen of infecties kunnen zich verspreiden naar andere delen van de mond of het lichaam.
• Voedingsdeficiënties: Langdurige tekorten aan voedingsstoffen kunnen leiden tot ernstigere gezondheidsproblemen zoals bloedarmoede of neurologische aandoeningen.
• Chronische aandoeningen: Als de gladde tong wordt veroorzaakt door een chronische aandoening zoals coeliakie of het Sjögren-syndroom, kunnen er bijkomende complicaties optreden die de algehele gezondheid beïnvloeden.

Preventie

Preventie van een gladde tong richt zich voornamelijk op het vermijden van de bekende oorzaken en het handhaven van een goede mondgezondheid:

• Goede mondhygiëne: Regelmatig poetsen van de tanden en het gebruik van mondwater kan helpen om infecties en ontstekingen te voorkomen.
• Gezonde voeding: Een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitamines en mineralen kan helpen om tekorten te voorkomen die kunnen bijdragen aan een gladde tong. Let vooral op voldoende inname van ijzer, vitamine B12, vitamine B2 en vitamine B3.
• Vermijden van irriterende stoffen: Beperk het gebruik van tabak, alcohol en irriterende voedingsmiddelen die de tong kunnen beschadigen of ontstekingen kunnen veroorzaken.
• Regelmatige medische controles: Het tijdig opsporen en behandelen van onderliggende aandoeningen door een arts kan helpen om een gladde tong en andere gerelateerde gezondheidsproblemen te voorkomen.

Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Rode tong: Oorzaken en symptomen van rode tongkleur
• Tongvlekken: Oorzaken van plekjes of vlekjes op de tong
• Glossitis: Ontsteking van tong met glad & rood tongoppervlak
• Landkaarttong: Vlekken op tong door ontbrekende papillen