Gladde tong (afwezige smaakpapillen): Oorzaken

De tong is nodig voor het kauwen, proeven en slikken. Doordat mensen de tong vrijwel continu gebruiken gedurende de dag, zijn afwijkingen heel snel duidelijk. Een gladde tong treedt op wanneer de normale bultjes op het slijmvlies van de tong (smaakpapillen) niet langer zichtbaar zijn. Bij sommige patiënten is het hele tonggebied glad, terwijl bij anderen enkele tonggebieden een glad uiterlijk hebben. Afwezige smaakpapillen zijn meestal te wijten aan een tongontsteking, maar ook enkele andere oorzaken zijn bekend voor een tong die glad is. Vaak komen ook bijkomende afwijkingen of problemen met de mond tot stand, al gaan sommige oorzaken van een glad tonguiterlijk ook gepaard met systemische symptomen. Bij de meeste patiënten komen de smaakpapillen terug wanneer het onderliggend probleem is aangepakt.

• Antibiotica en glad uiterlijk van tong
• Syndromen en glad tonguiterlijk
• Tongafwijkingen en gladde tong
• Glossitis (tongontsteking)
• Landkaarttong
• Voedingstekorten en tong zonder smaakpapillen
• IJzertekort
• Vitamine B12
• Andere oorzaken van afwezige smaakpapillen op de tong
• Diagnose en onderzoeken van gladde tonggebieden

Antibiotica en glad uiterlijk van tong

Het gebruik van antibiotica veroorzaakt mogelijk een tong waarbij de smaakpapillen afwezig zijn.

Syndromen en glad tonguiterlijk

Syndromen hebben diverse mogelijke symptomen, waaronder een glad uiterlijk van de tong. Dit gebeurt soms bij volgende syndromen:

• syndroom van Plummer-Vinson (aandoening met slikproblemen en ijzergebrek)
• syndroom van Riley-Day (familiaire dysautonomie)
• syndroom van Sjögren (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel)

Tongafwijkingen en gladde tong

Glossitis (tongontsteking)

Vaak is een tong die glad is een symptoom van een tongontsteking (glossitis). Glossitis is mogelijk het gevolg van veel gezondheidsproblemen, waaronder schimmelinfecties, vitaminetekorten, bloedarmoede, het Sjögren-syndroom (aandoening met droge ogen, droge mond en droge keel), hormonale problemen, sommige huidziekten en het gebruik van sommige medicijnen. De ontsteking van de tong is mogelijk ook te wijten aan irriterende chemicaliën, zoals tabak, mondwater, alcohol of irriterende voedingsmiddelen. Door de ontsteking ontstaan aan de tong veranderingen in de kleur en textuur van het tongoppervlak. Symptomen van glossitis zijn onder meer tongpijn, een gladde tong, een rode tong en een gezwollen tong.

Landkaarttong

Patiënten met een landkaarttong (lingua geographica) hebben gladde en rode tonggebieden die zijn afgewisseld met ruwe en witte gebieden. De pijnloze tongvlekken zijn aanwezig op het hele tongoppervlak en lijken zich te verplaatsen. De symptomen houden weken, maanden of zelfs jaren aan. De goedaardige aandoening met onbekende oorzaak (anno oktober 2020) is het gevolg van kleine ontstekingen. Stress, hormonale factoren en allergieën zijn geassocieerd met de gladde plekken op de tong. De tongafwijking behoeft geen medische behandeling aangezien pijn niet tot stand komt.

Voedingstekorten en tong zonder smaakpapillen

IJzertekort

In de meeste gevallen duidt een gladde tong op ferriprieve anemie, de medische term van bloedarmoede door een ijzergebrek.

Vitamine B12

Door volgende vitaminen- en mineralentekorten kampen patiënten mogelijk met een glad uiterlijk van de tong:

• kopertekort (koperdeficiëntie)
• vitamine B12-tekort: Door een vitamine B12-tekort, kampen patiënten met pernicieuze anemie. Dit leidt mogelijk tot gladheid van de tong.
• vitamine B2-tekort (vitamine B2-deficiëntie: riboflavine)
• vitamine B3-tekort (pellagra: vorm van ondervoeding)

Andere oorzaken van afwezige smaakpapillen op de tong

Enkele andere aandoeningen veroorzaken mogelijk een tong zonder smaakpapillen:

• coeliakie (glutenintolerantie)
• een slechte leverfunctie
• mixed connective tissue disease
• sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen)
• syfilis (bacteriële infectie via seksueel contact)
• ziekte van Kawasaki (aandoening met ontstoken bloedvaten in de slagaders)

Diagnose en onderzoeken van gladde tonggebieden

De arts onderzoekt de mondholte. Soms is een bloedonderzoek aanbevolen. Indien de ars twijfelt over de precieze oorzaak van de afwezige smaakpapillen, verwijst hij de patiënt door naar een KNO-arts (keel-, neus- en oorarts) voor verder onderzoek. Afhankelijk van de mogelijke oorzaak zijn soms bijkomende onderzoeken nodig.

Lees verder

• Tong: Afwijkingen aan de kleur, vorm en textuur
• Rode tong: Oorzaken en symptomen van rode tongkleur
• Tongvlekken: Oorzaken van plekjes of vlekjes op de tong
• Glossitis: Ontsteking van tong met glad & rood tongoppervlak
• Landkaarttong: Vlekken op tong door ontbrekende papillen