Witte stok: Redenen voor gebruik voor visueel gehandicapten

Blind of slechtziend zijn of worden kan voor veel mensen een grote uitdaging zijn. Vroeg of laat krijgen blinden of slechtzienden allemaal op hun eigen manier en in hun eigen tempo te maken met het gebruik van een witte stok. In principe gebruiken blinden en slechtzienden buitenshuis een witte stok en/of een blindengeleidehond om zich voort te bewegen. Vaak worstelen visueel gehandicapten echter lange tijd (soms jaren) met het gebruik van de witte stok. De witte stok is immers een symbool van 'de visuele handicap', iets wat bij velen gevoelens van afhankelijkheid, hulpeloosheid en onmacht oproept. Het is gebruikelijk dat mensen de witte stok liever niet willen gebruiken of tonen. Toch is het van groot belang om de witte stok te zien als een mobiliteitshulpmiddel dat blinden en slechtzienden helpt om met zelfvertrouwen en veiligheid op pad te gaan.

• Redenen voor niet-gebruik van de witte stok
• Commentaar van anderen
• Etiket
• Kwetsbaarheid
• Omgeving
• Consequenties van niet-gebruik door blinden en slechtzienden
• Gevaar voor zichzelf én anderen
• Omgeving
• Acceptatie van de witte stok door visueel gehandicapten
• Wens om buiten te komen
• De witte stok als hulpmiddel
• Contacten leggen met de witte stok
• Witte stok en verkeer
• België
• Nederland

Redenen voor niet-gebruik van de witte stok

Commentaar van anderen

Blinden en slechtzienden vinden het vaak vervelend om met een witte stok te lopen, vooral in de beginperiode. Commentaren van familie, vrienden, collega's, partners of kinderen kunnen hen ontmoedigen. Ze voelen zich mogelijk beschaamd en willen niet dat anderen zien dat ze een visuele beperking hebben.

Etiket

Het gebruik van de witte stok kan als een duidelijke aanwijzing worden gezien dat iemand blind of slechtziend is. Zonder witte stok kan deze beperking gemakkelijker worden verborgen. Vaak wordt het (niet-)gebruik van de witte stok gekoppeld aan de verwerking van de visuele handicap. Personen die hun handicap al een plek hebben gegeven, hebben meestal minder moeite met het gebruiken van de witte stok, wat bijdraagt aan hun mobiliteit, zelfstandigheid en veiligheid, en ook aan de duidelijkheid richting hun omgeving.

Kwetsbaarheid

Sommige blinden en slechtzienden voelen zich kwetsbaarder voor criminelen of pesters als ze een witte stok gebruiken. De stok kan de indruk wekken dat de persoon 'hulpeloos' is, wat hen een makkelijker slachtoffer kan maken van overvallen of pesterijen.

Omgeving

Ook de naaste omgeving van een visueel gehandicapte persoon doorloopt een rouwproces; zij merken de achteruitgang of het verlies van gezichtsvermogen en de emotionele en praktische gevolgen hiervan. Soms willen deze mensen niet dat hun geliefde met 'een blindenstok' loopt. De omgeving negeert mogelijk de noodzaak of wens dat hun dierbare met een witte stok loopt, met de gedachte dat 'het zo erg toch niet kan zijn'. Of ze willen niet met iemand met een zichtbare handicap op stap. Niet alle personen met een visuele handicap delen het standpunt van hun omgeving, en soms durven ze de witte stok niet te gebruiken omdat anderen het als onnodig of ongepast beschouwen.

Consequenties van niet-gebruik door blinden en slechtzienden

Gevaar voor zichzelf én anderen

Voetgangers, voertuigen, en dieren kunnen snel en onverwacht bewegen, wat risico's met zich meebrengt. Het niet gebruiken van de witte stok kan leiden tot gevaarlijke situaties, zoals verdwalen, ergens tegenaan lopen, vallen of verwondingen aan zichzelf of anderen.

Omgeving

Slechtzienden die geen gebruik maken van de witte stok kunnen vaak ongecoördineerd bewegen, zoekend met hun restvisus en met een slechte houding. Dit kan leiden tot gezondheidsproblemen en een negatieve perceptie van de omgeving. Soms wordt dit gedrag verkeerd geïnterpreteerd als gevolg van drankmisbruik of drugsmisbruik, wat kan resulteren in een foutief etiket en het onterecht ontbreken van hulp.

Acceptatie van de witte stok door visueel gehandicapten

De acceptatie van de witte stok is vaak een onderdeel van de verwerking van slechtziendheid of blindheid. Meestal betekent het dat een persoon die de witte stok zonder problemen gebruikt, zijn of haar visuele handicap al een plek heeft gegeven. Het rouwproces bij verlies van gezichtsvermogen verloopt doorgaans in de volgende stadia:

• Ontkenning: "Blind of slechtziend worden? Dat kan niet waar zijn!"
• Woede: "Waarom moet dit mij overkomen? Het leven is voorbij! Ik haat mezelf en de artsen die mijn zicht niet kunnen verbeteren."
• Onderhandeling: "Misschien komen er binnenkort nieuwe technologieën die mijn zicht kunnen herstellen. Ik hoop op een wonder!"
• Depressie en verdriet: "Ik ben nu blind of slechtziend en dat is mijn leven voor altijd. Ik kan niet meer genieten van de natuur, foto’s en de gezichtsuitdrukkingen van mensen."
• Acceptatie: "Ik ben gewoon iemand die toevallig blind of slechtziend is. Het is niet ideaal, maar ik blijf dezelfde persoon. Ik zal mijn leven leiden zoals ik dat wil en gebruik mijn witte stok als hulpmiddel."

Wens om buiten te komen

Blind of slechtziend worden heeft vaak een grote impact op de mobiliteit van mensen. Veel visueel gehandicapten willen niet in een kamer opgesloten blijven en zoeken manieren om naar buiten te gaan. Vaak begint dit met het vasthouden aan de arm van een ziende persoon. Uiteindelijk volgen blinden en slechtzienden vaak de gids en bepalen deze waar heen te gaan en hoe. Zelfs met een ziende begeleider voelen blinden en slechtzienden die geen witte stok gebruiken zich vaak afhankelijk, wat gepaard kan gaan met onzekerheid en fysieke en emotionele stress. Na langdurige frustratie, zelfverwijt en paniek accepteren veel blinden en slechtzienden hun situatie, vaak nog met tegenzin, en erkennen ze dat het gebruik van een mobiliteitshulpmiddel zoals de witte stok hen helpt om zelfstandiger te worden.

De witte stok als hulpmiddel

Een witte stok is ontworpen als een mobiliteitshulpmiddel om blinden en slechtzienden te helpen navigeren in hun omgeving. Professionele training van een revalidatiecentrum of organisatie voor blinden en slechtzienden is noodzakelijk om effectief met de stok te leren lopen en zich vrij te bewegen. De witte stok functioneert alleen als deze correct wordt gebruikt voor het doel waarvoor deze is ontworpen. Het blijft een hulpmiddel en geen wondermiddel.

Contacten leggen met de witte stok

Buitenkomen met de hand op de schouder van een ziende persoon of ingearmd bij de ziende gids kan ontmoedigend zijn voor sociale interacties. Wanneer iemand echter op een onbekende locatie of in een moeilijke situatie is met de witte stok, kan een voorbijganger spontaan hulp aanbieden. Het gebruik van de witte stok stelt de persoon in staat om zelfstandig te navigeren en sociale contacten op te bouwen.

Witte stok en verkeer

België

Volgens Artikel 40 van de Belgische wegcode:
'Automobilisten moeten extra voorzichtig zijn voor blinden en slechtzienden die zich verplaatsen met een witte stok.'
In België hoeven automobilisten niet te stoppen voor personen met een witte stok, tenzij deze op een zebrapad oversteken. De witte stok is een duidelijk teken van visuele beperking in het verkeersbeeld. Dit kan van invloed zijn bij de beoordeling van verkeersongevallen door verzekeraars of rechters. Personen met een visuele beperking die geen witte stok gebruiken, kunnen sneller aansprakelijk worden gesteld voor een ongeval.

Nederland

In Nederland geldt een andere regeling. Personen met een witte stok of een blindengeleidehond hebben overal voorrang en mogen overal oversteken. Chauffeurs die geen voorrang geven, riskeren een boete die door het Openbaar Ministerie wordt vastgesteld. Blinden en slechtzienden met een witte stok of blindengeleidehond genieten hierdoor extra bescherming in het verkeer.

Lees verder

• Witte stok: Herkenningsstok, taststok, steunstok