Witte stok: Redenen voor gebruik voor visueel gehandicapten

Blind of slechtziend zijn of worden is voor veel mensen niet altijd eenvoudig om mee om te gaan. Vroeg of laat krijgen blinden of slechtzienden allemaal op hun eigen manier en in hun eigen tempo te maken met een witte stok. In principe geldt dat blinden en slechtzienden zich buitenshuis namelijk verplaatsen met een witte stok en/of een blindengeleidehond. Vaak geldt echter dat visueel gehandicapte personen vaak en lang (soms jaren) worstelen met het gebruik van deze witte stok. De witte stok is als het ware het symbool van 'de visuele handicap', iets wat voor veel mensen meteen een gevoel van afhankelijkheid, hulpeloosheid en onmacht oproept. Het is gebruikelijk dat mensen deze liever niet willen gebruiken of tonen. Niettemin is het toch van belang om uiteindelijk de witte stok te zien als een mobiliteitshulpmiddel waarmee blinden en slechtzienden ook met zelfvertrouwen en veiligheid op stap kunnen.

• Redenen van niet-gebruik witte stok
• Commentaar van anderen
• Etiket
• Kwetsbaarheid
• Omgeving
• Consequenties van niet-gebruik door blinden en slechtzienden
• Gevaar voor zichzelf én anderen
• Omgeving
• Acceptatie van de witte stok door visueel gehandicapten
• Wens om buiten te komen
• De stok is een hulpmiddel
• Contacten leggen met de witte stok
• Stoklopen in het verkeer
• België
• Nederland

Redenen van niet-gebruik witte stok

Commentaar van anderen

Met een witte stok lopen vinden vele blinden of slechtzienden zeker in de beginperiode vervelend. De (mogelijke) commentaren van familie, vrienden, collega's, de partner of de kinderen doen hen geen goed. Ze schamen zich voor het gebruik en willen hun omgeving het liefst niet laten zien dat ze een visuele beperking hebben.

Etiket

Voor velen geldt dat het gebruik van de witte stok duidelijk de handicap aangeeft: Ik ben blind (of slechtziend). Zonder witte stok is dit nog eenvoudig te verbergen. Vaak wordt het (niet-)gebruik van de witte stok geassocieerd met de verwerking van de visuele handicap. Dit houdt in dat mensen die hun handicap reeds een plek gegeven hebben, doorgaans minder problemen hebben om de witte stok te pakken en in te zetten voor de eigenlijk mobiliteit, zelfstandigheid, veiligheid en ook de duidelijkheid naar de omgeving toe.

Kwetsbaarheid

Een aantal blinden en slechtzienden voelt zich meer kwetsbaar voor criminelen, pesters enzovoort wanneer ze de witte stok gebruiken. De stok geeft namelijk voor de omgeving het beeld dat de visueel gehandicapte persoon 'hulpeloos' is, hetgeen hem een makkelijk slachtoffer zou kunnen maken van overvallen, pesterijen, ...

Omgeving

Ook de liefste mensen uit de omgeving van een visueel gehandicapte persoon doorlopen een rouwproces; ook zij merken de achteruitgang of het verlies van het gezichtsvermogen en de emotionele en praktische gevolgen hiervan. Af en toe willen deze mensen liever niet dat hun kind, partner of ouder met 'een blindenstok' loopt. De omgeving negeert de nood (en/of wens) dat hun geliefde met een witte stok moet lopen, want 'zo erg zal het toch niet zijn?'. Of mogelijk willen ze niet met 'een kind, partner of ouder met een plots zichtbare handicap' op stap. Niet alle personen met een visuele handicap volgen het standpunt van mensen uit de omgeving, maar af en toe durven ze geen gebruik te maken van de witte stok omdat anderen het onnodig of onjuist vinden.

Consequenties van niet-gebruik door blinden en slechtzienden

Gevaar voor zichzelf én anderen

Voetgangers, auto's, dieren ... Het zijn allemaal (snel) bewegende en plotselinge obstakels. Bij het niet willen gebruiken van de witte stok, is het mogelijk dat mensen zichzelf maar ook de omgeving gevaar bezorgen. Zo is het mogelijk om te verdwalen, ergens tegenaan te lopen, te vallen, zichzelf of zelfs anderen te verwonden, ...

Omgeving

Slechtzienden die geen gebruik maken van de witte stok, lopen vaak stuntelend, hard zoekend en kijkend met de restvisus, met een slechte houding. Dit levert uiteindelijk vaak problemen op met de gezondheid. Ook de omgeving pikt dit strompelend en onzeker gedrag op. In sommige gevallen wijten ze dit gedrag mogelijk aan drankmisbruik of drugsmisbruik en willen of durven ze juist niet komen helpen of krijgen ze onbedoeld een fout etiket opgeplakt.

Acceptatie van de witte stok door visueel gehandicapten

Het accepteren van de witte stok is vaak een onderdeel van het verwerken van de slechtziendheid of blindheid. Meestal geldt dat een persoon die de witte stok zonder problemen gebruikt, de visuele handicap reeds een plekje gegeven heeft. In principe verloopt het rouwproces van het verlies van het gezichtsvermogen in vijf verschillende stadia:

• Ontkenning: Blind of slechtziend worden of zijn? Wie, ik? Neen, dat kan niet!
• Woede: Wat? Ik word blind, dit is echt zo slecht, het leven is om zeep! Ik haat mezelf en ik haat de oogarts die mijn zicht niet stabiel kan houden of kan verbeteren. Ik vind het vreselijk dat mijn ouders mij met deze ziekte op de wereld gezet hebben!
• Onderhandeling: Wie weet kan ik misschien binnenkort wel weer zien. Er zijn zoveel nieuwe technologieën ... En wie weet gebeurt er wel een wonder! Hopen op een beter gezichtsvermogen is typerend voor deze fase.
• Depressie en verdriet: Ok, ik ben blind of slechtziend, en ik zal dit helaas voor de rest van mijn leven zijn. Mijn leven is niet veel meer waard op deze manier. Ik kan niet meer genieten van de mooie natuur, de schitterende foto's en het uiterlijk en de lichaamstaal van de mensen.
• Acceptatie: Ik ben een persoon die toevallig blind of slechtziend is. Dat is niet leuk maar ik blijf dezelfde persoon als voordat ik mijn handicap had. Het is niet datgene wat ik gewild had, maar het zij nu zo. Ik kan het leven leiden wat ik wil leiden en zal dit ook doen. Het is niet het perfecte leven, en het zal gepaard gaan met valkuilen, maar ik voel me zeer gelukkig met mijn visuele handicap, en ook met het gebruik van mijn witte stok.

Wens om buiten te komen

Plots of geleidelijk blind of slechtziend tast de mobiliteit aan van heel wat mensen. Veel visueel gehandicapte personen willen uiteindelijk niet meer bij de pakken neer blijven zitten en zich niet meer blijven opsluiten in de kamer. Vaak begint het buitenkomen met het zich vastklampen aan de arm van een ziende persoon. Uiteindelijk volgen blinden en slechtzienden vrijwel slaafs hun begeleider, en hangen ze letterlijk vast aan de gids die vaak bepaalt waar hij heen gaat en hoe hij daar naartoe gaat. Zelfs met een ziende begeleider voelen blinden en slechtzienden, die niet met de witte stok lopen, zich vaak erg afhankelijk. Dit gaat vaak gepaard met een foute en onzekere en zwalkende houding, zweten of een verlamd gevoel en andere fysieke en emotionele problemen. Na vele weken, maanden en jaren van frustratie, zelfverwijt en opkomende paniek accepteren veel blinden en slechtzienden uiteindelijk hun lot, in het begin vaak nog met tegenzin. Ze begrijpen dat ze het verlies van het gezichtsvermogen een plaats moeten geven, en accepteren dat ze het best gebruik maken van een mobiliteitshulpmiddel: de witte stok.

De stok is een hulpmiddel

Een witte stok is een mobiliteitshulpmiddel dat als het ware ontworpen is om een ​​specifieke taak uit te voeren: blinden of slechtzienden helpen navigeren in de omgeving. Een professionele training door een revalidatiecentrum of organisatie voor blinden en slechtzienden is vereist om te leren stoklopen en zich met de stok vrij te bewegen in de wereld. Een witte stok is een hulpmiddel dat enkel werkt als blinde of slechtziende mensen het daadwerkelijk gebruiken, en dit gebruiken voor het doel waarvoor het ontworpen is. Het is en blijft een hulpmiddel, en geen wonderproduct.

Contacten leggen met de witte stok

Buitenkomen met de hand op de schouder van een ziende persoon of ingearmd bij de ziende gids is niet bepaald uitnodigend voor een gesprek. Wanneer mensen echter op een onbekende plaats of in een moeilijke of onbekende situatie terechtkomen met de witte stok, is het altijd mogelijk dat een voorbijganger passeert en spontaan hulp aanbiedt. Een witte stok gebruiken betekent dat de persoon zich vrij kan navigeren en weer zelf kan beslissen waar en wanneer hij ergens naartoe gaat, en ook dat hij hierdoor sociale contacten opdoet.

Stoklopen in het verkeer

België

Artikel 40 van de wegcode meldt het volgende
'Automobilisten moeten dubbel voorzichtig zijn voor blinden en slechtzienden, die zich verplaatsen met een witte stok.'
Stoppen voor mensen met een witte stok is in België bijgevolg niet nodig, tenzij de stokloper op een zebrapad oversteekt. Een witte stok is een duidelijk teken van de slechtziend- of blindheid, ook in het verkeersbeeld naar andere verkeersdeelnemers toe. Dit speelt mogelijk mee wanneer een verzekeraar of rechter bijvoorbeeld de omstandigheden van een verkeersongeval beoordeelt. Mensen met een visuele handicap die geen witte stok gebruiken, worden mogelijk sneller aansprakelijk gesteld voor een ongeval.

Nederland

In Nederland is de regeling anders dan in België. Daar mogen visueel gehandicapte personen met een witte stok en ook personen met een blindengeleidehond overal oversteken en krijgen ze ook overal voorrang. Chauffeurs die geen voorrang verlenen, krijgen daar een boete. Het Openbaar Ministerie bepaalt hoe hoog deze is. Blinden en slechtzienden met een witte stok of blindengeleidehond zijn met andere woorden beschermd in het verkeersbeeld.

Lees verder

• Witte stok: Herkenningsstok, taststok, steunstok