Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor

Een amelanotisch melanoom is een zeldzaam type huidkanker dat geen melanine bevat. Melanine is het pigment dat huidcellen en moedervlekken hun vaak bruine kleur geeft. Het kwaadaardig gezwel is bijgevolg vaak roze, rood of huidkleurig, wat het moeilijker maakt voor zowel patiënten als artsen om de diagnose tijdig te stellen. Net zoals bij andere vormen van huidkanker, vormt langdurige blootstelling aan de zon een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van een amelanotisch melanoom. De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van chirurgie, chemotherapie, immunotherapie en/of radiotherapie. Hoe eerder de diagnose wordt gesteld, hoe beter de vooruitzichten, maar vaak wordt de diagnose pas in een later stadium gesteld, wanneer de kanker reeds is uitgezaaid.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Een amelanotisch melanoom is een zeldzame vorm van huidkanker. Circa 1-8% van alle patiënten met een melanoom heeft een amelanotisch melanoom. Bij kinderen komt deze vorm van kanker zelden voor, maar het vertegenwoordigt wel een groter percentage van de melanomen bij kinderen. De incidentie van melanomen, inclusief amelanotische melanomen, stijgt wereldwijd, mede door de toenemende blootstelling aan UV-straling en veroudering van de bevolking.

Oorzaken

De primaire oorzaak van een amelanotisch melanoom is langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van de zon. Ook het gebruik van zonnebanken draagt bij aan de ontwikkeling van deze vorm van kanker. Blootstelling aan kunstmatige UV-straling door zonnebanken verhoogt het risico op huidkanker, inclusief amelanotische melanomen. Bovendien speelt genetische aanleg een rol bij het ontstaan van melanomen.

Risicofactoren

Belangrijke risicofactoren voor het ontwikkelen van een amelanotisch melanoom zijn:

• een langdurige blootstelling aan de zon, vooral op jonge leeftijd
• het gebruik van zonnebanken
• een lichte huid, vooral bij mensen met rood of blond haar en blauwe ogen
• een voorgeschiedenis van ernstige zonnebrand
• een familiegeschiedenis van melanoom
• een groot aantal moedervlekken
• ouderdom: oudere mensen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van melanomen

Symptomen

Een amelanotisch melanoom manifesteert zich vaak als een abnormale huidlaesie die niet de donkere pigmentatie heeft die gebruikelijk is bij andere melanomen. In plaats daarvan is het gezwel vaak roze, rood of huidkleurig. Dit maakt het moeilijker om het in een vroeg stadium te herkennen. Het huidletsel kan soms lijken op een litteken of acne die niet geneest. Andere symptomen zijn jeuk of pijn op de plek van het gezwel, maar vaak veroorzaakt het amelanotisch melanoom in de vroege stadia weinig klachten.

Alarmsymptomen

Hoewel amelanotische melanomen minder duidelijk waarneembaar zijn door het ontbreken van pigment, zijn er toch enkele alarmsymptomen waar patiënten op moeten letten:

• plotselinge verandering in de grootte, vorm of kleur van een moedervlek
• een huidlaesie die niet geneest of verandert
• jeuk, pijn of bloeding van een laesie
• een nieuwe groei op de huid die niet verdwijnt

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een amelanotisch melanoom kan lastig zijn omdat het niet de typische kenmerken vertoont van een gepigmenteerd melanoom. Een grondig huidonderzoek door een dermatoloog is essentieel. Artsen maken soms gebruik van dermatoscopie om verdachte huidletsels nader te bekijken. Bij verdenking van een melanoom voert de arts een biopsie uit, waarbij een stukje van het verdachte weefsel wordt weggenomen en microscopisch wordt onderzocht. Beeldvormende onderzoeken zoals CT-scans en PET-scans worden ingezet om eventuele uitzaaiingen op te sporen.

Behandeling

De behandeling van een amelanotisch melanoom is afhankelijk van het stadium van de kanker. In een vroeg stadium is chirurgische verwijdering van de tumor vaak voldoende. Indien de kanker echter is uitgezaaid naar andere delen van het lichaam, is een agressievere behandeling nodig, waaronder chemotherapie, immunotherapie en radiotherapie. Een multidisciplinair team van oncologen en dermatologen stelt een gepersonaliseerd behandelplan op om de overlevingskansen te maximaliseren.

Prognose

De prognose voor patiënten met een amelanotisch melanoom is doorgaans minder gunstig dan voor patiënten met een gepigmenteerd melanoom, omdat de diagnose vaak later wordt gesteld. De vijfjaarsoverleving voor patiënten met een amelanotisch melanoom bedraagt circa 88%. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om de overlevingskansen te verbeteren.

Complicaties

Net als bij andere vormen van melanoom, kunnen amelanotische melanomen complicaties veroorzaken als de kanker zich verspreidt naar andere organen. Uitzaaiingen naar de lymfeklieren, longen, lever, of hersenen kunnen leiden tot ernstige en vaak levensbedreigende complicaties. De kans op uitzaaiingen neemt toe naarmate de diagnose in een later stadium wordt gesteld.

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen het risico op het ontwikkelen van een amelanotisch melanoom verminderen. De belangrijkste preventieve maatregel is het vermijden van overmatige blootstelling aan de zon, vooral tussen 11:00 en 15:00 uur, wanneer de UV-stralen het sterkst zijn. Het gebruik van een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor (SPF 30 of hoger) en het dragen van beschermende kleding kan de huid beschermen tegen schadelijke UV-stralen. Daarnaast wordt het afgeraden om zonnebanken te gebruiken. Regelmatige zelfcontrole van de huid en periodieke controles door een dermatoloog zijn eveneens van belang, vooral voor mensen met een verhoogd risico op huidkanker.

Lees verder

• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Nodulair melanoom: Huidkanker met tumor die in diepte groeit
• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker
• Huidgezwellen met verhoogd risico op huidkanker