Nodulair melanoom: Huidkanker met tumor die in diepte groeit

Een nodulair melanoom is een gevaarlijke, snelgroeiende vorm van huidkanker. Ongeveer 15% tot 25% van alle melanomen is nodulair. Omdat dit type vaak slechte vooruitzichten heeft, is het van belang om de tekenen te kennen zodat een snelle behandeling mogelijk de levenskansen verhoogt. Een rond, zwart knobbeltje op de huid is vaak het typische kenmerk van dit type melanoom, al is het ook mogelijk dat het bobbeltje een andere kleur heeft. Een volledige chirurgische verwijdering van een nodulair melanoom is enkel mogelijk in een vroeg kankerstadium. Indien de kanker zich al verspreid heeft naar andere organen, is de behandeling moeilijker en zijn de overlevingskansen kleiner.

• Oorzaken en risicofactoren: Door blootstelling aan de zon
• Schade aan huidcellen
• Kanker groeit naar de diepte
• Risicofactoren van tumor die in diepte groeit
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nodulair melanoom
• Complicaties van vorm van huidkanker

Oorzaken en risicofactoren: Door blootstelling aan de zon

Schade aan huidcellen

Een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht is een belangrijke risicofactor voor een nodulair melanoom. Door de blootstelling aan de schadelijke ultraviolette straling (UV-stralen) van de zon en zonnebanken, ontstaat schade aan het DNA van de huid. Deze schade ontstaat in meerdere jaren of zelfs decennia. Maar niet alle nodulaire melanomen zijn het gevolg van UV-stralen. Zeer sporadisch ontwikkelen zich namelijk kwaadaardige gezwellen op andere lichaamsdelen die niet zijn blootgesteld aan zonlicht.

Wanneer het DNA in huidcellen beschadigd is, gaan de nieuwe cellen onbeheersbaar delen, hetgeen leidt tot de vorming van een melanoom. Waarom deze DNA-schade ontstaat en deze DNA kanker veroorzaakt, is niet geweten anno oktober 2020. Wellicht ligt een combinatie van genetische factoren, levensstijlfactoren en de UV-blootstelling aan de basis van een melanoom.

Kanker groeit naar de diepte

Melanomen ontwikkelen zich in de melanocyten (cellen die de huid zijn kleur = pigmentproducerende cellen). Meestal verspreiden ze zich langzaam (metastaseren) in de bovenste huidlaag. Maar bij een nodulair melanoom groeit de kanker naar de diepte (naar beneden) en ontstaan onderhuidse knobbeltjes (nodules). De kanker dringt binnen enkele weken of maanden in weefsels, botten en lymfeklieren binnen waarin in het eindstadium allemaal knobbeltjes ontstaan. De kanker is bij deze uitzaaiingen moeilijk te behandelen.

Risicofactoren van tumor die in diepte groeit

Iedereen krijgt mogelijk te maken met een nodulair melanoom ontwikkelen, maar mannen zijn vaker dan vrouwen aangetast. Bij vijftigplussers komt dit type huidkanker het vaakst voor. Andere risicofactoren omvatten:

• een bleke huid die gemakkelijk verbrandt
• een familielid dat huidkanker heeft of heeft gehad
• een geschiedenis van veel tijd doorbrengen in de zon
• meerdere ongewoon uitziende moedervlekken

Symptomen

Een nodulair melanoom is overal op het lichaam mogelijk, maar meestal zijn de gebieden aangetast die overmatig blootgesteld zijn aan de zon zoals de torso (borst, rug, buik), de benen, de armen of het hoofd. Het type kanker is verraderlijk, omdat de typische waarschuwingssignalen van een melanoom meestal afwezig zijn. Deze kenmerkende symptomen omvatten asymmetrie, ongelijke randen, verschillende kleuren en groeiende of verspreidende letsels.

Vaak is een rond of koepelvormig bobbeltje op de huid aanwezig wat oogt als een moedervlek, een insectenbeet of een pukkeltje. Meestal is de tumor zwart, maar af en toe heeft dit type huidkanker een andere kleur (blauw, grijs, roze, rood, bruin, wit of vleeskleurig) Over het algemeen is nodulair melanoom donkerder dan een oppervlakkig verspreidend melanoom. Het nodulair melanoom is vaak (maar niet altijd) effen van kleur en heeft gelijkmatige randen. Het oppervlak is glad, ruw, korstig of wratachtig. Soms breekt het bultje open waardoor een wondje ontstaat, maar pus is afwezig. Af en toe treden jeuk, een stekend gevoel, zweervorming of een bloeding op, al zijn deze tekenen vaak afwezig.

Diagnose en onderzoeken

Een dermatoloog controleert de huid. Als een vlek of bult verdacht lijkt, krijgt de patiënt een biopsie. De arts verwijdert hierbij (een deel van) het huidletsel en stuurt het weefsel voor verder microscopisch onderzoek naar een laboratorium. De patholoog onderzoekt onder een microscoop het weefsel en kijkt of sprake is van een nodulair melanoom is. De patholoog meet tevens de dikte van het melanoom, wat helpt om het kankerstadium te bepalen. Hoe dikker het melanoom, hoe meer de kanker in de huid is gegroeid. Als het melanoom meer dan één millimeter dik is, krijgt de patiënt waarschijnlijk een lymfeklierbiopsie. Hierdoor weet de arts of de kanker zich heeft verspreid naar andere lichaamsdelen.

Behandeling van nodulair melanoom

De behandeling hangt af van de eventuele uitzaaiingen en hoeveel schade reeds aangericht is door de uitzaaiingen.

Chirurgie
Wanneer de arts een nodulair melanoom erg vroeg diagnosticeert, is een operatie mogelijk. Een chirurg verwijdert het melanoom, plus een deel van de normale omliggende huid rond de kanker en een weefsellaag onder de kanker. Soms is chirurgie de enige nodige behandeling voor ene nodulair melanoom.

De meeste nodulaire melanomen diagnosticeert de arts echter nadat de kanker zich al heeft verspreid. Een chirurgische verwijdering is dan geen optie. De arts zet dan andere behandelingsopties in:

Chemotherapie
Bij deze behandeling injecteert de arts geneesmiddelen in een ader (intraveneus) of moet de patiënt deze medicijnen via de mond (oraal) innemen. De medicatie reist door de bloedbaan om kankercellen te doden.

Gerichte therapie
Deze geneesmiddelen richten zich op bepaalde delen van melanoomcellen. Ze zijn mogelijk effectief wanneer chemotherapie niet werkt. Deze behandeling zet de arts alleen in bij de aanwezigheid van een bepaalde genetische mutatie (wijziging). De arts test eerst de melanoomcellen om te zien of gerichte therapie geschikt is.

Immunotherapie
Via immunotherapie krijgt de patiënt geneesmiddelen toegediend die het immuunsysteem versterken. Hierdoor herkent het lichaam kankercellen en is het mogelijk om deze te vernietigen. Immunotherapie is vaak inzetbaar voor melanomen in een laat stadium.

Lymfeklieroperatie
Als de kanker zich naar de lymfeklieren heeft verspreid (lymfekliermetastasen), verwijdert de arts mogelijk de lymfeklieren.

Radiotherapie
Radiotherapie gebruikt krachtige stralen, zoals röntgenstralen, om kankercellen te doden. Soms gebruikt de arts radiotherapie na een lymfeklieroperatie. Hierdoor verkleint het risico dat de kanker terugkeert.

Complicaties van vorm van huidkanker

Wanneer de arts de kanker opspoort wanneer deze nog niet uitgezaaid is, zijn de vooruitzichten goed. Een nodulair melanoom is echter een erg gevaarlijk type huidkanker dat vaak pas gediagnosticeerd is wanneer reeds kankercellen in organen aanwezig zijn. De helft van de patiënten met een nodulair melanoom komt hieraan dan namelijk te overlijden.

Lees verder

• Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren