Nodulair melanoom: Huidkanker met tumor die in diepte groeit

Een nodulair melanoom is een agressieve en snelgroeiende vorm van huidkanker die ongeveer 15% tot 25% van alle melanomen uitmaakt. Dit type melanoom heeft vaak een slechte prognose, waardoor vroege herkenning en behandeling cruciaal zijn voor het verbeteren van de overlevingskansen. Een typisch kenmerk van een nodulair melanoom is een rond, zwart knobbeltje op de huid, hoewel het ook andere kleuren kan hebben. Een volledige chirurgische verwijdering van een nodulair melanoom is alleen mogelijk in een vroeg stadium van de ziekte. Als de kanker zich al naar andere organen heeft verspreid, wordt de behandeling complexer en zijn de overlevingskansen vaak geringer.

• Oorzaken en risicofactoren: Blootstelling aan de zon
• Schade aan huidcellen
• Kanker groeit naar de diepte
• Risicofactoren voor tumoren die in diepte groeien
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van nodulair melanoom
• Complicaties
• Preventie van nodulair melanoom

Oorzaken en risicofactoren: Blootstelling aan de zon

Schade aan huidcellen

Een langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van nodulair melanoom. UV-straling veroorzaakt schade aan het DNA van huidcellen, wat kan leiden tot huidkanker. Deze schade ontstaat vaak na jaren of zelfs decennia van blootstelling. Het is belangrijk op te merken dat niet alle nodulaire melanomen voortkomen uit UV-blootstelling; in zeldzame gevallen kunnen kwaadaardige tumoren zich ontwikkelen op delen van de huid die niet aan zonlicht zijn blootgesteld (zonlicht).

Hoewel de precieze oorzaak van DNA-schade en de ontwikkeling van melanoom nog niet volledig begrepen is, speelt een combinatie van genetische aanleg, levensstijlfactoren en UV-expositie waarschijnlijk een rol in de ontwikkeling van deze kankervorm.

Kanker groeit naar de diepte

Melanomen ontstaan uit melanocyten, de pigmentproducerende cellen van de huid. Gewoonlijk verspreiden melanomen zich oppervlakkig (metastaseren) in de bovenste huidlagen. Echter, nodulaire melanomen groeien diep in de huid en vormen onderhuidse knobbeltjes (nodules). Ze kunnen in enkele weken of maanden in omliggende weefsels, botten en lymfeklieren doordringen. Deze uitzaaiingen maken de kanker moeilijk te behandelen.

Risicofactoren voor tumoren die in diepte groeien

Hoewel iedereen het risico loopt om een nodulair melanoom te ontwikkelen, komen ze vaker voor bij mannen en bij mensen ouder dan vijftig jaar. Andere risicofactoren zijn:

• Een bleke huid die snel verbrandt
• Een familiegeschiedenis van huidkanker
• Veel tijd doorbrengen in de zon zonder adequate bescherming
• Meerdere ongebruikelijke moedervlekken

Symptomen

Een nodulair melanoom kan overal op het lichaam verschijnen, maar komt meestal voor op gebieden die veel aan de zon zijn blootgesteld, zoals de torso (borst, rug, buik), benen, armen of het hoofd. De symptomen zijn vaak subtiel en kunnen een rond of koepelvormig bobbeltje omvatten dat lijkt op een moedervlek, insectenbeet of puist. De tumor is meestal zwart, maar kan ook andere kleuren hebben zoals blauw, grijs, roze, rood, bruin, wit of vleeskleurig.

Over het algemeen is een nodulair melanoom donkerder dan een oppervlakkig verspreidend melanoom. Het is vaak (maar niet altijd) egaal van kleur en heeft gelijkmatige randen. Het oppervlak kan glad, ruw, korstig of wratachtig zijn. Soms kan het knobbeltje openbarsten en een wondje vormen, maar pus is meestal afwezig. Symptomen zoals jeuk, een stekend gevoel, zweervorming of bloeding kunnen optreden, maar zijn vaak niet aanwezig.

Diagnose en onderzoeken

Een dermatoloog voert een huidonderzoek uit om verdachte vlekken of knobbels te beoordelen. Bij twijfel wordt een biopsie uitgevoerd, waarbij een deel van het huidletsel wordt verwijderd en naar een laboratorium wordt gestuurd voor microscopisch onderzoek. De patholoog analyseert het weefsel om te bevestigen of het melanoom nodulair is en meet de dikte van de tumor. De dikte van het melanoom helpt bij het bepalen van het kankerstadium; een dikker melanoom betekent dat de kanker dieper in de huid is gegroeid. Als het melanoom meer dan één millimeter dik is, kan een lymfeklierbiopsie worden uitgevoerd om te bepalen of de kanker zich naar andere lichaamsdelen heeft verspreid.

Behandeling van nodulair melanoom

De behandeling van nodulair melanoom hangt af van de mate van uitzaaiing en de schade die al is aangericht.

Chirurgie
Als het nodulaire melanoom vroeg wordt ontdekt, kan een chirurgische ingreep vaak de beste oplossing zijn. De chirurg verwijdert het melanoom samen met een rand van gezonde huid en een weefsellaag onder de tumor. Soms is chirurgie de enige benodigde behandeling voor een nodulair melanoom.

Wanneer het melanoom echter al is uitgezaaid, is chirurgische verwijdering mogelijk niet meer haalbaar. In dergelijke gevallen kunnen andere behandelingsopties worden overwogen:

Chemotherapie
Bij chemotherapie worden geneesmiddelen toegediend via een ader (intraveneus) of oraal ingenomen. Deze medicijnen reizen door de bloedbaan om kankercellen te doden.

Gerichte therapie
Gerichte therapie omvat geneesmiddelen die specifiek gericht zijn op bepaalde moleculen in melanoomcellen. Deze behandeling kan effectief zijn wanneer chemotherapie niet werkt en wordt alleen toegepast bij de aanwezigheid van specifieke genetische mutaties. De melanoomcellen worden eerst getest om te bepalen of gerichte therapie geschikt is.

Immunotherapie
Immunotherapie versterkt het immuunsysteem van de patiënt zodat het lichaam kankercellen kan herkennen en vernietigen. Deze behandeling wordt vaak toegepast bij melanomen in een gevorderd stadium. Immunotherapie kan variëren afhankelijk van de specifieke kenmerken van de kanker.

Lymfeklieroperatie
Als de kanker zich naar de lymfeklieren heeft verspreid, kan een operatie nodig zijn om de aangetaste lymfeklieren te verwijderen.

Radiotherapie
Radiotherapie maakt gebruik van krachtige stralen, zoals röntgenstralen, om kankercellen te vernietigen. Deze behandeling kan soms worden ingezet na een lymfeklieroperatie om het risico op terugkeer van de kanker te verkleinen.

Complicaties

Wanneer een nodulair melanoom vroeg wordt opgespoord, zijn de vooruitzichten doorgaans goed. Echter, omdat nodulaire melanomen vaak pas in een gevorderd stadium worden gediagnosticeerd, wanneer de kanker zich al naar andere organen heeft verspreid, is de prognose minder gunstig. Ongeveer de helft van de patiënten met een nodulair melanoom overlijdt aan de ziekte.

Preventie van nodulair melanoom

Om het risico op het ontwikkelen van een nodulair melanoom te verminderen, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Vermijd overmatige blootstelling aan de zon: Gebruik zonnebrandcrème met een hoge SPF, draag beschermende kleding en zoek schaduw op tijdens de heetste uren van de dag.
• Laat moedervlekken en huidveranderingen regelmatig controleren: Laat verdachte huidafwijkingen door een dermatoloog beoordelen om eventuele vroege tekenen van melanoom tijdig te detecteren.
• Wees voorzichtig met zonnebanken: Vermijd het gebruik van zonnebanken, aangezien ze ook schadelijke UV-straling kunnen uitzenden.
• Verhoog de kennis over huidkanker: Leer de tekenen en symptomen van huidkanker kennen, zodat je bij verdachte veranderingen snel medische hulp zoekt.

Lees verder

• Amelanotisch melanoom: Vorm van huidkanker met roze tumor
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren