Schimmelinfectie aan tepel en borst: symptomen & behandeling

Bij een schimmelinfectie aan de tepel kan de tepel aangetast zijn, maar ook de melkkanaaltjes in de borst kunnen met een schimmel geïnfecteerd zijn. Een schimmelinfectie aan de tepel en de borst wordt veroorzaakt door een schimmelorganisme dat bekend staat als Candida albicans, een veel voorkomende oorzaak van alle soorten schimmelinfecties. Het komt het meest voor bij moeders die borstvoeding geven. De infectie kan leiden tot ernstige pijn aan de tepel en borst, vooral tijdens de borstvoeding. Dit kan ertoe leiden dat de moeder voortijdig stopt met het geven van borstvoeding. Vroegtijdige behandeling is belangrijk, zodat de moeder zo lang als ze wil kan doorgaan met het geven van borstvoeding.

• Vóórkomen van pijn aan de tepel en borst
• Risicofactoren schimmelinfectie aan de tepel en borst
• Verloop van een schimmelinfectie
• Symptomen van een schimmelinfectie aan de tepel en borst
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van borst- en tepelschimmel
• Antischimmelmiddelen
• Pijnstilling
• Interventies om continue borstvoeding mogelijk te maken
• Nazorg
• Behandeling van het kind
• Prognose

Vóórkomen van pijn aan de tepel en borst

Borstpijn is een veel voorkomend probleem direct na het begin van de borstvoeding. Ongeveer 80% van de moeders die borstvoeding geven, krijgt na de bevalling last van pijnlijke borsten. 90% hunner krijgt borstpijn in de eerste week na de bevalling. Het gaat hier evenwel om borstpijn in het algemeen en een schimmelinfectie is slechts één van de mogelijke oorzaken van een pijnlijke borst. Borst- en tepelpijn bij moeders die borstvoeding geven, wordt vaak geassocieerd met orale candidiasis ofwel spruw (een infectie van het mondslijmvlies die in de meeste gevallen wordt veroorzaakt door de gist Candida albicans) bij hun borelingen, omdat ongeveer een op de vier baby's last krijgt van spruw voordat zij 18 maanden oud worden. Spruw bij pasgeboren baby's kan echter ook voorkomen als gevolg van een infectie van hun mondholte terwijl ze tijdens de bevalling door het geboortekanaal gaan, als de moeder een vaginale schimmelinfectie heeft. Bijna één op de vier zwangere moeders zal bij de bevalling vaginale schimmelinfectie ervaren.

Risicofactoren schimmelinfectie aan de tepel en borst

Er leven veel soorten schimmels in en op het menselijke lichaam, waaronder ook candida. Deze gist is in staat om de meeste delen van het lichaam te koloniseren en te infecteren. Over het algemeen leeft het organisme in harmonie met het menselijk lichaam, maar het kan een infectie veroorzaken als er onevenwichtigheden optreden. Meestal infecteert het oppervlakkige laesies van de huid en slijmvliezen, met name in de vagina en mond. Deze gist koloniseert gewoonlijk niet een gezonde huid, zoals de huid van de tepel. Tijdens borstvoeding zijn de borst en de tepel echter meer gevoelig voor spruw, vooral in de volgende gevallen:

• tepelbeschadiging bij het begin van de borstvoeding
• gebruik van antibiotica tijdens de zwangerschap of onmiddellijk na de bevalling
• eerder langdurig antibioticumgebruik
• eerdere vaginale schimmelinfectie
• Gebruik van tepelhoedjes (een hulpmiddel dat vaak wordt toegepast bij borstvoeding), die een vochtige omgeving rond de tepel creëren en ervoor zorgen dat gist zich kan vermenigvuldigen
• vermoeidheid en/of uitputting;
• slechte voeding
• chronische ziekte, waaronder hiv, diabetes of bloedarmoede

Verloop van een schimmelinfectie

De gist candida bevindt zich meestal harmonieus en in lage concentraties op lichaamsweefsels. Wanneer er een disbalans tussen het lichaam en de schimmelconcentratie optreedt, kan het een reeks lichaamslocaties koloniseren, waardoor infecties en weefselbeschadiging worden veroorzaakt. Gist koloniseert gemakkelijk de slijmvliezen in de vagina, mond en slokdarm, maar dringt geen intacte huid binnen. Het geeft de voorkeur aan en kan zich het snelst vermenigvuldigen in warme en vochtige omgevingen. Het kan echter een beschadigde huid koloniseren.

Schade aan de huid van de tepel komt vaak voor tijdens de borstvoeding, vooral als de baby niet goed is aangelegd. Bij het binnendringen van de huid produceert de gist enkele enzymen en eiwitten die meer vernietiging van het omliggende weefsel veroorzaken en zorgen voor verdere invasie en ontsteking, waardoor de pijn en roodheid bij moeders die borstvoeding geven, ontstaat.

Symptomen van een schimmelinfectie aan de tepel en borst

Het belangrijkste symptoom van schimmelinfectie aan de tepel en borst is ernstige brandende pijn, vaak diep in de borst, die gepaard kan gaan met stekende pijn en pijn die door de hele borst uitstraalt. Pijn in de borsten als gevolg van spruw kan worden onderscheiden van borstpijn veroorzaakt door een bacteriële infectie. Pijn in de borst veroorzaakt door een bacteriële infectie is een diepe, doffe pijn die gepaard gaat met koorts, lichaamspijn, borstontsteking en andere algemene symptomen.

Pijn in de borsten door spruw komt meestal voor in beide borsten, maar kan bij slechts één borst of tepel voorkomen. Het wordt meestal ervaren direct na het geven van borstvoeding of na het kolven. Een plotselinge toename van de pijn kan wijzen op een bacteriële superinfectie.

Andere symptomen die een zogende vrouw met tepel- en borstschimmel kan ondervinden, zijn onder meer:

• acute tepelpijn, die vaak verergert bij het douchen
• extreme gevoeligheid van de tepel, in de mate dat zelfs aanraking door lichte kleding pijn kan veroorzaken
• jeukende borsten
• borstuitslag
• vermindering van de melktoevoer

Geen van deze symptomen is specifiek voor spruw. Deze klachten kunnen ook wijzen op bacteriële mastitis (borstontsteking), fysiek borsttrauma (door het verkeerd aanleggen van een zogende baby), of zelfs huidaandoeningen zoals eczeem (tepeleczeem) of psoriasis.

Onderzoek en diagnose

Borst- en tepelschimmel wordt voornamelijk gediagnosticeerd op grond van de symptomen bij de vrouw en eventueel laboratoriumonderzoek. De huisarts kan bloedonderzoek doen om andere oorzaken zoals bacteriële infecties uit te sluiten. Een verhoogde temperatuur (> 38,5 °C) en een verhoogd aantal witte bloedcellen duiden eerder op een bacteriële infectie dan op een schimmelinfectie.

Behandeling van borst- en tepelschimmel

Antischimmelmiddelen

Een vrouw met borst- of tepelschimmel wordt behandeld door na elke voeding antischimmelcrème op de tepels aan te brengen. In sommige gevallen zal de arts antischimmelpillen voorschrijven, vooral in de volgende gevallen:

• geschiedenis van aanhoudende candidiasis
• diepe pijnlijke borstpijn
• symptomen die aanhouden na behandeling met lokale antischimmelmiddelen
• laboratoriumbewijs van C. albicans-infectie in de moedermelk

Pijnstilling

Als de pijn in de borst ernstig is, kan je huisarts ook pijnstillers voorschrijven, zoals paracetamol of ibuprofen.

Interventies om continue borstvoeding mogelijk te maken

Een schimmelinfectie aan de tepel en de borst kan borstvoedingspatronen onderbreken en kan er in ernstige gevallen toe leiden dat vrouwen vroegtijdig stoppen met het geven van borstvoeding. Moedermelk biedt de optimale voeding voor het kind, en vrouwen kunnen depressief worden of gevoelens van ontoereikendheid ervaren als zij vroegtijdig stoppen met borstvoeding geven. Er wordt geadviseerd de volgende maatregelen te nemen:

• Zorg ervoor dat het kind op de juiste manier wordt aangelegd op de borst op een manier die de kans op trauma en letsel aan de tepel minimaliseert.
• Zorg ervoor dat alle leden van het gezin worden behandeld voor schimmelinfecties die op elke plaats voorkomen (bijvoorbeeld vaginale candidiasis, luieruitslag, schimmelinfectie van de voet);
• Houd de tepels droog.
• Spoel de borsten en tepels na elke voeding af met warm water (in de melkrestjes op de borst kan namelijk ook de
• schimmel zitten en groeien). Dep droog met een schone handdoek en droog dan grondig af met een föhn (lage stand).
• Spoel de tepels met een oplossing van natriumbicarbonaat (1 theelepel) verdund in water (1 kop), een of twee keer per dag;
• Stel de borsten elke dag 15 minuten bloot aan zonlicht.
• Zorg ervoor dat de spenen en de zuigfles na elk gebruik grondig worden gewassen door gedurende 5 minuten te koken. Antibacteriële ontsmettende middelen kunnen gistorganismen zoals C. albicans niet effectief vernietigen.
• Zorg voor een goede handhygiëne: Was de handen grondig na het vervangen van de luier, voor en na het aanbrengen van crèmes / lotions en op een ander tijdstip wanneer ze vuil kunnen worden (bijvoorbeeld na het bereiden van voedsel of het aanraken van vuilnis).
• Zorg ervoor dat kleding en materialen die in contact komen met de borst (bijvoorbeeld handdoeken, beha's) worden gewassen in voldoende warm water (60 graden) en buiten aan de lucht worden gedroogd. Katoenen beha's worden aanbevolen.
• Eet een gezond, gevarieerd dieet. Vermijd voedsel dat gistbesmetting kan verergeren, inclusief alcohol, gedroogde vruchten en pinda’s, meloen, druiven en geraffineerde suikers.

Nazorg

De huisarts zal na een week beoordelen of de behandeling aanslaat. In gevallen waar de pijn vermindert, zal het medicatie-regime worden voortgezet, maar als pijnsymptomen aanhouden of verergeren, kan een oraal antischimmelmiddel worden voorgeschreven. Als de symptomen 2-3 weken aanhouden ondanks behandeling, kan er sprake zijn van een bacteriële infectie. Verdere onderzoeken zullen worden uitgevoerd, waaronder een laboratoriumbeoordeling van moedermelk.

Behandeling van het kind

Als je de diagnose borst- en tepelschimmel hebt gekregen, maar je baby die borstvoeding krijgt heeft geen symptomen, dan kan je baby worden behandeld met probiotica. Als je baby symptomen heeft, kan een antischimmelbehandeling voor de mondholte worden voorgeschreven. De duur van de behandeling kan variëren, maar duurt meestal een week na het verdwijnen van de symptomen. Je baby kan ook een plaatselijke behandeling nodig hebben voor luieruitslag en schimmelinfecties van de geslachtsorganen en de anus.

Prognose

Een schimmelinfectie aan de tepel en de borst reageert normaal gesproken goed op antischimmelbehandeling. In de meeste gevallen is de pijn na vier dagen al flink afgenomen en zijn de klachten al na een week nagenoeg verdwenen.

Lees verder

• Gezwollen tepels: oorzaken tepelzwelling of gezwollen tepel
• Tepel en tepelhof: functie & symptomen van tepelaandoeningen
• Borsten tijdens zwangerschap: symptomen borstenveranderingen
• Borsten: in de puberteit, tijdens zwangerschap en zogen
• Borstontsteking (mastitis): symptomen, oorzaak & behandeling