Artrose in de enkel: symptomen en behandeling enkelartrose

Artrose is de meest voorkomende reumatische aandoening waarbij het kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat en dunner en zachter wordt. Artrose is een van de belangrijkste oorzaken van invaliditeit bij mensen ouder dan 50 jaar. Artrose kan de gewichtdragende gewrichten aantasten, vooral de heupen en knieën, die cruciaal zijn voor normale beweging. Artrose treedt op wanneer het kraakbeen dat de gewrichten in kwaliteit achteruitgaat en de botten tegen elkaar laat wrijven, waardoor een verandering in vorm ontstaat. Artrose komt het vaakst voor bij mensen ouder dan 50 jaar, hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen. Het treft meestal gewrichten in de knieën, heupen, schouders, ellebogen, enkels en handen. Er leven momenteel bijna 10 miljoen Amerikanen met artrose. Anno 2024 zijn er in Nederland bijna 1,4 miljoen Nederlanders met artrose.

• Enkelartrose
• Symptomen van artrose in de enkel
• Stijfheid
• Enkelpijn
• Gevoeligheid
• Bewegingsbeperking
• Zwelling
• Raspen of kraken
• Enkelinstabiliteit
• Anders lopen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Stress en micro-trauma's
• Gevorderde leeftijd
• Overgewicht / obesitas
• Familiegeschiedenis
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van artrose in de enkel
• Niet-chirurgische behandeling
• Chirurgische behandeling

Enkelartrose

Heupen en knieën lopen een groter risico om getroffen te worden door artrose omdat ze een groot deel van het lichaamsgewicht dragen, maar de enkels zijn ook kwetsbaar. Symptomen beginnen vaak met stijve gewrichten en pijn. Zonder behandeling kan het weefsel rondom het gewricht steeds meer ontstoken raken en uiteindelijk het bewegingsbereik beperken. Hoewel de veranderingen in het gewricht onomkeerbaar zijn, kunnen de symptomen veelal met succes onder controle worden gehouden en is er zelden een operatie nodig is om het gewricht te vervangen.

Symptomen van artrose in de enkel

De meest gemelde symptomen van artrose in de enkel zijn pijn en stijfheid in aangetaste gewrichten, evenals beperkte mobiliteit. Er is echter echt een breed scala aan symptomen bij mensen met artrose en de ernst van de symptomen hangt niet noodzakelijkerwijs samen met de mate van gewrichtsschade. Iemand met een aanzienlijk gedegenereerd gewricht kan bijvoorbeeld minder last hebben van klachten dan iemand met alleen milde gewrichtsdegeneratie. Bij veel mensen zijn de klachten intermitterend, vaak met lange periodes van minder klachten tussen opflakkeringen in.

De belangrijkste symptomen van artrose in de enkel zijn:

Stijfheid

Een bekende klacht van artrose is de stijfheid in het gewricht die het meest uitgesproken is in de ochtend, of na een lange periode van inactiviteit (zoals zitten in een auto of vliegtuig). De stijfheid (bijvoorbeeld stijve enkel) verdwijnt meestal binnen 30 minuten na lichte activiteit, omdat de gewrichten 'opwarmen' door milde beweging.

Enkelpijn

Een ander veel voorkomend symptoom is gewrichtspijn bij bewegen en belasten van het gewricht. De enkelpijn ontstaat dikwijls indien je na een periode van rust weer gaat bewegen. Dit staat bekend als 'startpijn'.

Gevoeligheid

Het gewricht kan gevoelig zijn bij aanraking of bij lichte druk.

Bewegingsbeperking

Je kunt bewegingsbeperking in het aangetaste gewricht ervaren.

Zwelling

Het gewricht kan opzwellen als gevolg van overmatige ophoping van vocht, bijvoorbeeld een gezwollen enkel. Dit type zwelling wordt aangeduid als effusie. Als de zwelling ernstig is, kan het gewricht ook warm aanvoelen.

Raspen of kraken

Bij het verplaatsen van het gewricht kan er raspend, krakend of licht slijpend gevoel zijn. Dit komt doordat de botten direct over elkaar schuiven als het kraakbeen volledig verdwijnt. Dit geluid staan ook bekend als 'crepitus' en treeft vooral bij heupartrose en knie(schijf)artrose.

Enkelinstabiliteit

Door het lopen kan de enkel af en toe blokkeren. Hierdoor kan de enkel naar buiten of naar binnen gaan of klappen. Dit kan worden verminderd door ondersteunend schoeisel met lage hakken te dragen.

Anders lopen

Gevorderde artrose kan ervoor zorgen dat het enkelkraakbeen ongelijkmatig verslechtert. De botten en het gewrichtsmateriaal kunnen verschuiven om de ongelijkmatige achteruitgang te compenseren. Dit kan van invloed zijn op de manier waarop je loopt en uiteindelijk zelfs artrose de knie- en heupgewrichten veroorzaken.

Oorzaken

Je kunt na verloop van tijd getroffen worden door artrose in de enkel na een eerder trauma of verwonding, zoals een fractuur (gebroken enkel), of na herhaalde verstuikingen. De enkel is vooral gevoelig voor verstuikingen, breuken en andere verwondingen, en een gewricht dat ooit gewond is geraakt, heeft ongeveer 7 keer meer kans om artrose te ontwikkelen. In feite komen naar schatting 70 tot 80% van de gevallen van enkeleartrose voor bij een enkel die heeft geleden onder een blessure. Als je platvoeten, een standsafwijking van het been of knie, of hoge voetbogen hebt, kun je ook artrose in de enkel ontwikkelen, omdat deze aandoeningen je gewrichten extra belasten.

Risicofactoren

De risicofactoren voor de ontwikkeling van enkelartrose zijn:

Stress en micro-trauma's

Mensen die regelmatige activiteiten doen waarmee ze hun enkels (over)belasten, hebben meer kans op het ontwikkelen van artrose, bijvoorbeeld professionele balletdansers en voetballers.

Gevorderde leeftijd

De kans op het ontwikkelen van artrose neemt toe met de leeftijd.

Overgewicht / obesitas

Enkels dragen tot 5 keer het lichaamsgewicht van een persoon tijdens het lopen en extra kilo's kunnen zich vertalen in een grotere kans op artrose. Hoe meer gewicht op je enkel drukt, hoe groter de belasting. Bovendien kunnen mensen met obesitas een veranderde lichaamsmechanica hebben (de manier waarop ze lopen en staan ​​is soms anders om te compenseren voor alle extra kilo's), waardoor ze mogelijk meer vatbaar zijn voor enkelartrose.

Familiegeschiedenis

Erfelijkheid is een belangrijke risicofactor van artrose. Dit betekent dat de kans op artrose binnen bepaalde families groter is dan de kans in de algemene bevolking

Onderzoek en diagnose

Om de diagnose enkelartrose te stellen zal de arts je enkel onderzoeken op zwelling en zien hoe goed hij beweegt. De arts zal ook controleren of je pijn hebt terwijl je je enkel verplaatst of beweegt. er wordt een röntgenfoto van je enkel gemaakt. Als dit aangeeft dat de ruimte tussen je botten klein is, kan dat betekenen dat je kraakbeen bent kwijtgeraakt. De röntgenfoto kan ook een botspoor laten zien, een aanwijzing dat je artrose hebt. Af en toe gebruiken artsen andere beeldvormingstechnieken, zoals een MRI-scan die krachtige magneten en radiogolven gebruikt om foto's te maken van de binnenkant van je gewricht. Een CT-scan kan ook zinvol zijn teneinde gedetailleerde afbeeldingen van de enkel te maken.

Behandeling van artrose in de enkel

Een combinatie van niet-invasieve methoden kan je helpen weer op de been te komen en de klachten te verminderen. Indien nodig kan de arts een chirurgische optie aanbevelen. Artrose kan niet genezen worden. Daarom is de behandeling gericht op het verminderen van pijn, het minimaliseren van gewrichtsschade en het verbeteren van mobiliteit.

Niet-chirurgische behandeling

Niet-chirurgische behandeling bestaat uit:

• Afvallen als je te zwaar bent. Overgewicht verhoogt de belasting van het enkelgewricht.
• Pijnstillers zoals paracetamol en ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen en diclofenac.
• Een NSAID-gel werkt bij gewrichtspijn.
• Inzetstukken voor schoenen, zoals steunzolen en pads
• Volledig op maat gemaakte orthopedische schoenen laten maken.
• Een orthese die de enkel en de voet ondersteunen.
• Enkelbrace of spalken.
• Gebruik van een stok.
• Fysiotherapiee.
• Oefening die het enkelgewricht niet belasten, zoals zwemmen en fietsen.
• Een corticosteroïden injectie in het gewricht, die tot enkele maanden verlichting kan bieden.

Chirurgische behandeling

Chirurgische procedures voor artrose in de enkel bestaan uit:

• Arthroscopisch debridement (schoonmaken): middels minimaal invasieve chirurgie (artroscopie ofwel kijkoperatie) wordt het enkelgewricht gereinigd van vreemd weefsel, ontstoken weefsel rond het gewricht en benige uitsteeksels (spurs).
• Arthrodese of vastzetten van het gewricht.
• Arthroplastiek of vervanging van het aangedane gewricht door een kunstgewricht.

Na de operatie kan je arts je enkele maanden fysiotherapie aanbevelen om de enkelsterkte en bewegingsbereik te herstellen. Je kunt de dagelijkse activiteiten meestal binnen drie tot vier maanden hervatten. Je hebt misschien speciale beugels of schoenen nodig.

Lees verder

• Artrose en pijn: hoe omgaan met pijn door artrose?
• Artrose en voeding: welke voeding is goed bij artrose?
• Wat te doen bij artrose: bewegen en gewrichten beschermen
• Artrose: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Artrose in de schouder: symptomen en behandeling