Seksueel overdraagbare aandoeningen en symptomen aan mond

Patiënten kunnen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) oplopen via verschillende vormen van seksuele activiteit. Orale seks, waarbij de mond in contact komt met de geslachtsdelen van een partner, kan leiden tot infecties van het mondgebied. De meest voorkomende soa’s die de mond kunnen treffen, zijn herpes, chlamydia, gonorroe en syfilis. De symptomen van een soa in het mondgebied variëren afhankelijk van het type infectie en kunnen mondzweren, pijnlijke huiduitslag en blaasjes omvatten. De aard van de behandeling hangt af van het type en de ernst van de soa.

• Chlamydia
• Gonorroe
• Herpes
• Syfilis
• Prognose van soa in de mond
• Preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen in de mond

Chlamydia

Oorzaken en overdracht

Chlamydia is een veelvoorkomende en behandelbare seksueel overdraagbare aandoening, veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Bij orale seks kan de infectie worden overgedragen op de keel van de partner die orale seks ontvangt.

Symptomen

Chlamydia kan de geslachtsorganen, urinewegen, rectum (endeldarm) en de keel aantasten. Hoewel veel patiënten geen symptomen vertonen, kunnen zichtbare symptomen in het mondgebied lijken op die van tonsillitis (keelamandelontsteking). De infectie kan witte vlekken in de achterkant van de keel veroorzaken, een droge keel en slikpijn.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van chlamydia wordt meestal gesteld door middel van een uitstrijkje van het genitale gebied of een urinemonster.

Behandeling

Orale chlamydia wordt behandeld met antibiotica zoals azithromycine of doxycycline.

Gonorroe

Oorzaken en overdracht

Gonorroe wordt veroorzaakt door de bacterie Neisseria gonorrhoeae. Orale gonorroe wordt overgedragen door contact met de lichaamsvloeistoffen van een geïnfecteerde persoon. Huidcontact alleen is doorgaans niet voldoende voor overdracht; het gaat vooral om direct contact met geïnfecteerde lichaamsvloeistoffen.

Symptomen

Gonorroe kan het weefsel van de mond en keel aantasten. Vaak vertonen patiënten geen symptomen, maar wanneer ze dat wel doen, kunnen de symptomen omvatten:

• Branderigheid en pijn in de mond en keel
• Keelamandelontsteking
• Een rode, pijnlijke keel en slikproblemen
• Witachtige of gele pusafscheiding
• Gevoelige of gezwollen klieren
• Letsels vergelijkbaar met koortsblaasjes rond de mond
• Pijnlijke of pijnloze mondzweren
• Roodheid met witte vlekken in de mond, wat kan lijken op een keelontsteking

Diagnose en onderzoeken

Een urineonderzoek of een uitstrijkje van het genitale gebied kan de bacteriële infectie bevestigen.

Behandeling

Orale gonorroe wordt meestal behandeld met cefalosporines, een klasse van antibiotica. De opkomst van resistente stammen (antibioticaresistentie) is een zorg, dus het is belangrijk dat patiënten de behandelinstructies nauwgezet opvolgen.

Herpes

Oorzaken en overdracht

Herpes wordt veroorzaakt door twee typen van het herpes simplex-virus (HSV). HSV-type 1 wordt vaak geassocieerd met koortsblaasjes en andere mondletsels, terwijl HSV-type 2 meestal geassocieerd wordt met genitale herpes. Beide typen zijn echter erg besmettelijk en kunnen ook van mond naar geslachtsdelen worden overgedragen. De overdracht van het herpesvirus gebeurt door direct contact met beschadigde huid of slijmvliezen.

Symptomen

Herpes veroorzaakt heldere, roze, rode, gele of grijze blaartjes in de mond die pijnlijk zijn, vooral bij het eten en slikken. Deze blaasjes genezen meestal binnen zeven tot tien dagen, maar kunnen periodiek terugkeren. Sommige patiënten ervaren ook gewrichtspijn, een algemeen ziek gevoel, rillingen, koorts en vermoeidheid.

Diagnose en onderzoeken

Een bloedonderzoek kan de aanwezigheid van herpes bevestigen.

Behandeling

Anno augustus 2024 zijn er geen geneesmiddelen die herpes volledig kunnen genezen, maar de symptomen zijn behandelbaar. Milde orale herpes kan behandeld worden met lokale verdovingsmiddelen om de pijn te verlichten. In ernstigere gevallen kan de arts antivirale geneesmiddelen voorschrijven om de symptomen te verlichten en het herstel te versnellen. Het is ook raadzaam om een tandarts te raadplegen voor een goede mondhygiëne en om de mond te reinigen, wat kan helpen bij het kalmeren van aften en andere letsels.

Syfilis

Oorzaken en overdracht

Syfilis wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Deze bacteriële infectie wordt overgedragen via seksueel contact met een geïnfecteerde persoon, meestal door contact met zweren die rond de geslachtsdelen, anus, rectum, lippen of mond kunnen voorkomen.

Symptomen

In de eerste fase van de infectie kunnen zweren, ook wel weke sjankers genoemd, zichtbaar zijn op de lippen, tong, tandvlees of de achterkant van de mond bij de amandelen. Deze zweren beginnen als kleine rode vlekken en ontwikkelen zich tot grotere, open wonden die rood, geel of grijs kunnen zijn. Onbehandeld kunnen de zweren verdwijnen, maar de infectie blijft aanwezig en kan anderen besmetten. In latere stadia kunnen symptomen zoals koorts, huiduitslag, en gezwollen lymfeklieren optreden. Onbehandelde syfilis kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder schade aan de hersenen, zenuwen, ogen, hart, bloedvaten, lever, botten en gewrichten.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose wordt bevestigd door een bloedtest of een monster van een zweer te analyseren.

Behandeling

Syfilis wordt meestal behandeld met penicilline, een effectief antibioticum.

Prognose van soa in de mond

Als een patiënt in het verleden een soa in het mondgebied heeft gehad en behandeld is, kan hij of zij opnieuw besmet raken met dezelfde of een andere soa bij contact met een geïnfecteerde partner. Orale herpes kan latente periodes kennen waarbij het virus in rust is en vervolgens opnieuw actief kan worden, vooral bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen in de mond

De beste manier om een soa te voorkomen, is door veilige seks te beoefenen. Dit omvat veilige orale seks en het correcte gebruik van condooms. Daarnaast draagt een goede mondhygiëne bij aan het verminderen van het risico op mondinfecties en zweren.

Lees verder

• Chlamydia: Bacteriële infectie met symptomen aan genitaliën
• Gonorroe: Symptomen aan urinewegen, ogen, keel en bloedbaan
• Herpes simplex-infecties: Types, verspreiding en symptomen
• Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact
• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen