Mierenbeet: symptomen en behandelen of verzachten mierenbeet

Mieren leven in een kolonie of nest en komen vrijwel overal ter wereld voor. De meeste mieren hebben verschillende monddelen die zowel voor voedselinname als defensie dienen. Bij sommige soorten is er ook een gifapparaat gevormd. Vooral bij bosmieren en vuurmieren komen allergische reacties vaak voor. Deze spuiten samen met de beet een gif in, het zogenaamde mierenzuur. Hierdoor wordt de beet extra gevoelig. Als je (extreem) allergisch bent voor mieren, raadpleeg dan je huisarts. Normaal gesproken kunnen de symptomen worden verlicht met huismiddeltjes en zelfzorg.

• Een mierenbeet
• Symptomen van mierenbeten
• Verschijnselen
• Allergische reactie
• Arts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Het onderzoek: Wat voel je precies?
• Visuele check: Wat ziet de arts?
• Allergietest: Het volgende niveau
• Diagnose: Is het een gewone beet of iets meer?
• Behandelen of verzachten van een mierenbeet
• Zelfzorg
• Stappenplan
• Mogelijke medische behandelingen
• Prognose
• Preventie

Een mierenbeet

Mieren (Formicidae) zijn een groep van kolonievormende sociale insecten en komen vrijwel overal ter wereld voor. Deze ijverige insecten hebben sterke kaken om prooien en vijanden mee te dode en ze kunnen er tevens voedsel mee knippen zodat het gemakkelijker getransporteerd kan worden. Daarnaast komen de kaken van een mier goed van pas om mee te graven en om de losgemaakte zandkorreltjes het nest uit te dragen. Vooral gevaarlijk is de rode vuurmier, die wereldwijd aan een opmars is maar in Nederland in de vrije natuur niet voorkomt. Het mierenzuur van het diertje is pijnlijk en een beet moet onmiddellijk medisch worden behandeld. Dit is vooral problematisch vanwege het agressieve gedrag van deze miersoort. Wandelaars en tuinders die per ongeluk een constructie van de vuurmier tegenkomen, riskeren het om meteen gebeten te worden. Het getroffen gebied begint direct op te zwellen en pijn te doen. Na een paar uur zal op de getroffen plek een blaar ontstaan. Een enkele steek is relatief onschadelijk. Bij verschillende beten kunnen echter gezondheidscomplicaties optreden.

Symptomen van mierenbeten

Verschijnselen

Na een mierenbeet doet het getroffen gebied pijn en voelt het branderig aan. Het geneest meestal vrij snel. Vaak is er een ook een roodachtige verkleuring van de huid aanwezig, die binnen enkele minuten verdwijnt. Ook kan de plek een beetje opzwellen. Bij een beet van een rode bosmier zijn de pijn en zwelling vaak erger en kun je ook vochtblaasjes krijgen.

Allergische reactie

Je kunt ook allergisch zijn voor een mierenbeet. Er kan dan een gevoel van beklemming op de borst aanwezig zijn. Een eventuele zwelling van de lippen of tong kan ook optreden, wat gepaard gaat met ademhalingsmoeilijkheden. Ook kan misselijkheid optreden en mogelijk lichte koorts. Sommige mensen beginnen te zweten of nemen een lichte duizeligheid waar. Bij deze symptomen moet je een arts te raadplegen.

Arts raadplegen

Mierenbeten zijn meestal onschadelijk. In geval van een beet in de mond of in de keel, evenals aan het oog of in het genitale gebied, dient een arts te worden geraadpleegd. De beet moet door een arts worden beoordeeld en op gepaste wijze worden behandeld. Bij een allergische reactie op een mierenbeet dien je ook direct een arts in te schakelen, vooral als er ademhalingsklachten optreden.

In deze gevallen dien je ook medishce hulp in te schakelen:

• Heftige allergische reactie: Krijg je last van zwellingen op andere plekken, ademhalingsproblemen, duizeligheid of misselijkheid? Dan is het tijd om de dokter te bellen.
• Tekenen van infectie: Blijft de beet na een paar dagen rood, warm en pijnlijk? Of komt er pus uit? Dan kan er een infectie zijn.
• Meerdere beten: Ben je meerdere keren gebeten, vooral door agressieve soorten zoals vuurmieren? Neem dan contact op met je arts.

Onderzoek en diagnose

Een mierenbeet mag dan klein lijken, maar soms kan het aanvoelen alsof je door een veel groter beest bent aangevallen! De meeste mierenbeten zijn gelukkig onschuldig, maar sommige soorten – zoals de beruchte vuurmieren – kunnen meer intense reacties veroorzaken. Als je wordt gestoken, kun je ineens zitten met pijn, roodheid, zwelling of zelfs een brandend gevoel. Maar hoe weet je of die mierenbeet simpel ongemak is, of dat je een dokter moet inschakelen?

Het onderzoek: Wat voel je precies?

Wanneer je bij de dokter komt na een mierenbeet, zal de arts allereerst willen weten wat je voelt en hoe het begon. Het begint vaak met een steek of een kleine pijnlijke prik, gevolgd door een rode bult. Soms vormt zich een blaasje of lijkt de huid wat opgezwollen. De arts zal vragen stellen over de tijdsduur van de symptomen, of je meerdere beten hebt, en of je eerder reacties hebt gehad op insectenbeten.

Heb je alleen wat jeuk of pijn op de plek van de beet? Dan is het meestal een lokaal ongemak dat vanzelf wegtrekt. Maar als je symptomen als zwelling buiten de beet, benauwdheid, of zelfs duizeligheid ervaart, dan wil de arts verder kijken of er sprake is van een allergische reactie.

Visuele check: Wat ziet de arts?

De arts zal vervolgens de plek van de beet onderzoeken. Hoe groot is de bult? Is er roodheid, zwelling, of een blaasje? Soms kan er vocht uit de plek komen, vooral bij vuurmierenbeten die kleine, met pus gevulde blaasjes kunnen veroorzaken. De arts zal ook controleren of er tekenen zijn van infectie – zoals extra warmte of pusvorming rond de beet.

Bij normale mierenbeten blijft de reactie meestal beperkt tot de plek zelf. Bij vuurmieren of bij mensen met allergieën kan de arts mogelijk ook je ademhaling controleren of verder onderzoek doen naar tekenen van een systemische reactie.

Allergietest: Het volgende niveau

Als je vaker last hebt van heftige reacties op mierenbeten, kan de arts overwegen om je door te sturen voor een allergietest. Dit helpt om te bepalen of je lichaam overdreven reageert op de stoffen die mieren injecteren tijdens hun beet. Allergietests worden uitgevoerd met kleine prikjes op de huid of via een bloedonderzoek, en ze geven duidelijkheid over hoe gevoelig jouw immuunsysteem is voor mierenbeten.

Diagnose: Is het een gewone beet of iets meer?

Op basis van het onderzoek stelt de arts de diagnose. Voor de meeste mensen zal het simpelweg gaan om een lokale reactie: een rode bult met wat jeuk of pijn die vanzelf verdwijnt binnen enkele dagen. Maar als je last hebt van ernstige zwelling, ademhalingsproblemen, of een andere heftige reactie, kan er sprake zijn van een allergische reactie – en dan is het tijd voor een behandelingsplan.

Behandelen of verzachten van een mierenbeet

Zelfzorg

De beet van een mier brandt en doet pijn. Mierenbeten zijn echter niet zo pijnlijk als de steken van andere insecten, zoals bijen, wespen of spinnen. Als je gebeten bent door een mier, dan zijn er enkele goede tips en natuurlijke huismiddeltjes die zorgen voor een snelle verlichting van aanhoudende jeuk, tijdelijke pijn en merkbare zwelling.

Vooral kleine kinderen en mensen met een zeer gevoelige huid zullen baat hebben bij een onmiddellijke behandeling na een mierenbeet. Bij een beet van een normale tuinmier wordt het aangeraden om het getroffen gebied te ontsmetten en vervolgens te koelen.

Stappenplan

De plek waar de mier je gebeten heeft kan je ontsmetten met een desinfectiemiddel zoals Betadine jodium of 70% alcohol. Na desinfectie kan de plek gekoeld worden door er een ijsklontje die in een doekje is gewikkeld tegenaan te houden of eventueel een natte koude doek. Doe dit gedurende ongeveer 10 minuten. Probeer niet te krabben, aangezien hierdoor het zuur zich verder over de huid zal verspreiden wat voor verergering van de klachten zorgt. Tot slot kun je een crème ter verzachting van jeuk en pijn na insectensteken aanbrengen op de plek.

Mogelijke medische behandelingen

• Antihistaminica: De arts kan antihistaminetabletten voorschrijven om de allergische reactie te verminderen.
• Corticosteroïdencrème: Bij ernstige jeuk of zwelling kan een sterkere zalf helpen om de symptomen te verlichten.
• Antibiotica: Als er een infectie is ontstaan, kan een antibioticakuur nodig zijn om deze te bestrijden.
• Epinefrine-injectie: In zeer zeldzame gevallen, bij een ernstige allergische reactie, is een epinefrine-injectie noodzakelijk. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht.

Prognose

Als je een mierenbeet krijgt, heb je waarschijnlijk een rood bultje op je huid. De beet kan een paar dagen aanhouden voordat het verdwijnt.

Preventie

Mensen die last hebben van een allergie voor mierenbeten, kunnen het beste contact met mieren vermijden. Beschermende kleding kun je dragen als je in de tuin werkt of in de natuur wandelt. Bovendien moet je op afstand blijven van een mierenhoop.

Lees verder

• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling
• Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling
• Mieren: bestrijden in huis en mieren verjagen uit de tuin