EHBO bij insectenbeten (wespen, bijen, mieren en teken)

Een insectenbeet vindt snel plaats wanneer iemand bijvoorbeeld werkt in de tuin, buiten picknickt of buiten schildert. Steken van wespen, bijen, horzels, hommels en mieren zijn mogelijk zeer pijnlijk maar doorgaans zijn deze ongevaarlijk. Bij een aantal patiënten treedt wel een gevaarlijke allergische reactie op. Ook tekenbeten leiden mogelijk tot complicaties. Bij de eerste hulp verwijdert de hulpverlener bij een beet de angel en hij koelt de wonde. Indien nodig gaat de hulpverlener met de patiënt zo snel mogelijk naar het ziekenhuis.

• Symptomen insectenbeten
• Eerste hulp bij een bijensteek
• Eerste hulp bij een wespensteek
• Eerste hulp bij een mierenbeet
• Eerste hulp bij een tekenbeet
• EHBO: Zeker niet doen

Symptomen insectenbeten

Wespen, bijen, horzels en hommels

Onmiddellijk na de steek van heeft de patiënt pijn op de gebeten plek. Jeuk en roodheid op de plek met een witte omranding zijn andere kenmerkende symptomen. Bij een allergische reactie treden zwellingen op in de keel waarbij de patiënt eveneens een hoorbare, piepende ademhaling (stridor) of ademhalingsproblemen heeft. Braken, een snelle pols, en een zwelling van en huiduitslag op het gezicht en de wenkbrauwen treden eveneens op bij een allergische reactie op een insectenbeet.

Mieren
Mieren bijten snel wanneer ze zich bedreigd voelen. Bij de beet komt mierenzuur in de wonde terecht. Normaal gezien veroorzaken deze beten weinig complicaties naast wat pijn, roodheid en zwelling onmiddellijk na de beet. Ook hierbij treedt mogelijk een allergische reactie op. Een jeukende huiduitslag, een hoorbare en moeilijkere ademhaling, een jeukende huiduitslag en een zwelling van het gezicht en een moeilijkere ademhaling zijn mogelijke symptomen.

Eerste hulp bij een bijensteek

Een bij heeft een oranje uiterlijk, verliest de angel met weerhaken bij het prikken en laat een giftzakje achter in de huid. De bij sterft na de steek. Deze steek is minder ernstig dan een wespensteek. Bij de aanwezigheid van een bijensteek verwijdert de hulpverlener de angel met een pincet of de vingers. Dit is door de weerhaken aan de angel niet altijd eenvoudig. Het verwijderen van het gifzakje gebeurt met een scherp mes, al drukkend en glijdend met het mes van onder de steekplaats naar boven toe. Daarna brengt de hulpverlener antihistaminezalf (tegen allergische reactie) aan op de steek. Indien mogelijk houdt de patiënt het getroffen lichaamsdeel hoger dan het hart. De patiënt mag eveneens ijs dat in een doek gewikkeld is, op de steekplaats aanbrengen gedurende maximaal tien minuten. Dit vermindert namelijk aanzienlijk de pijn. Bij een allergische reactie komt histamine vrij wat zorgt voor een verwijding van de kleinste haarvaten, waardoor de toxische stof sneller in het lichaam wordt opgenomen. Antihistaminica zorgen er voor dat de bloedvaten zich vernauwen in plaats van verwijden.

Eerste hulp bij een wespensteek

Een wesp heeft een gele kleur, prikt mogelijk meermaals en is agressiever dan een bij. Een wespensteek is potentieel gevaarlijk want hierdoor ontstaat mogelijk enorm snel een allergische reactie (astma-aanval). Bij deze anafylactische shock (ernstige allergische reactie) plaatst de hulpverlener meteen een ijsblokje in de mond, om glottisoedeem (zwelling van de stemspleet) te vertragen. Hij bezoekt daarna meteen een arts.

Eerste hulp bij een mierenbeet

De hulpverlener legt de patiënt in een gemakkelijke houding, waarbij hij het getroffen lichaamsdeel in een iets hogere positie plaatst. Het verlichten van de pijn gebeurt aan de hand van een ijskompres dat de hulpverlener gedurende maximaal tien minuten op de bijtplek plaatst. Het ijs is hierbij in een natte doek gewonden. De hulpverlener mag het ijskompres tien minuten of iets langer per uur gebruiken als de patiënt dit prettiger vindt.

Eerste hulp bij een tekenbeet

Teken zijn kleine parasieten die leven van bloedzuigen. Deze zijn voornamelijk in de natuur te vinden. Ze hebben bloed nodig om zich te ontwikkelen en voort te planten en daarom bijten ze soms mensen. Ze brengen mogelijk verschillende tekenziekten over, onder meer de ziekte van Lyme (bacteriële infectie door tekenbeet met symptomen aan huid en hart, hersenen, spieren en/of gewrichten). Tekenbeten zijn in tegenstelling tot vele insectenbeten niet pijnlijk. Het verwijderen van tekenbeten verloopt via een tekentang.

EHBO: Zeker niet doen

De hulpverlener mag nooit de angel uit de huid trekken. Ook in de bult knijpen is niet toegestaan. Daarnaast peutert de hulpverlener niet met een naald in de bult. Het gif uitzuigen met de mond is tot slot niet aangewezen. In plaats daarvan hanteert de hulpverlener een uitzuigpompje.

Lees verder

• Wespensteek: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Bijensteek: Symptomen en behandeling van bijensteken
• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Dazenbeten: Beet door paardenvliegen met pijn aan huid
• Allergische reactie op insectensteek: Symptomen & preventie