Pityriasis amiantacea: Haaraandoening met schubben
Pityriasis amiantacea is een zeldzame haaraandoening die zich kenmerkt door grote schubben die stevig vastgehecht zijn aan het haar en de hoofdhuid. Verder kampen patiënten vaak ook met tijdelijk of permanent haarverlies. De exacte oorzaak van pityriasis amiantacea is onduidelijk anno oktober 2020, maar wel zijn een aantal onderliggende aandoeningen gekoppeld aan de haaraandoening. De behandeling bestaat uit medicatie die de patiënt zowel op de huid kan toepassen als via de mond kan innemen. De Baron Jean-Louis Alibert van Frankrijk beschreef de aandoening voor het eerst in 1832.
Synoniemen van pityriasis amiantacea
Synoniemen voor pityriasis amiantacea zijn:
- asbesthoofdhuid
- keratosis follicularis amiantacea
- porrigo amiantacea
- schalp
- tinea amintacea
- tinea asbestina
Oorzaken en risicofactoren van schalp
Pityriasis amiantacea is een
ontstekingsreactie van de hoofdhuid, vaak zonder duidelijke oorzaak, die mogelijk op elke leeftijd optreedt. De haaraandoening begint meestal tijdens de tienerjaren en ontwikkelt zich tot
psoriasis van de hoofdhuid bij 2-15% van de kinderen. Vooral meisjes en jonge vrouwen zijn aangetast door pityriasis amiantacea. De haaraandoening komt voorts mogelijk tot uiting als gevolg van
psoriasis, een
streptokokkeninfectie,
tinea capitis (hoofdschimmel),
seborreïsche dermatitis (
hoofdroos en
rode huid),
atopische dermatitis,
lichen simplex en
pityriasis rubra pilaris.
Symptomen: Schubben die zijn vastgehecht aan haar en hoofdhuid
De letsels van de haaraandoening treffen gelokaliseerde gebieden van de hoofdhuid of anders is de hoofdhuid volledig aangetast. De patiënt heeft op de hoofdhuid grote, dikke, geelbruine schubben die stevig aangehecht zijn aan de haarschachten en de hoofdhuid. De schubben zijn op een overlappende manier gerangschikt zoals asbestschilfers (medische term: amiantaceus). De onderliggende hoofdhuid heeft voorts vaak dikke, rode plakkaten (plaques) met fijne, niet-vettige, zilverwitte schilfers met
haarverlies (meestal omkeerbaar maar soms wel permanent met
littekenvorming).
Diagnose en onderzoeken
Diagnostisch onderzoek
De arts bekijkt de hoofdhuid en bevraagt de patiënt over de aanwezige symptomen. Hij heeft voorts monsters van het getroffen haargebied en de aangetaste huid nodig. Een
biopsie van het letsel van de hoofdhuid is soms eveneens nodig.
Differentiële diagnose
Pityriasis amiantacea is gemakkelijk verkeerd te diagnosticeren vanwege de nauwe gelijkenis met andere hoofdhuidaandoeningen zoals tinea capitis, psoriasis, seborreïsche dermatitis of
lichen planus. Bij pityriasis amiantacea zijn de schubben echter zowel aan de haarschacht als aan de hoofdhuid bevestigd.
Behandeling van haaraandoening
Een effectieve en tijdige behandeling van pityriasis amiantacea is van cruciaal belang om littekens op het gebied van het haarverlies te voorkomen.
Op de huid toegepaste middelen
Topische (op de huid toegepaste)
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) verminderen de ontsteking en verlichten tevens de jeuk en roodheid. Keratolytische middelen, zoals salicylzuur, verwijderen de dikke schubben en zorgen er voor dat de andere op de huid toegepaste
medicijnen beter de huid kunnen binnendringen. Shampoos die ketoconazol, ciclopirox en zinkpyrithione bevatten, zijn ook nuttig bij het behandelen van de dikke schubben. Pityriasis amiantacea is soms moeilijk om effectief te behandelen met lokale medicijnen, omdat enkele weken gebruik nodig zijn voordat de patiënt voordelen ziet, en de dikke schubben vaak opnieuw optreden als de patiënt deze niet regelmatig behandelt. Lokale behandelingen zijn soms ook tijdrovend, waardoor patiënten vaak niet therapietrouw zijn.
Systemische middelen
Systemische middelen zijn nodig voor patiënten met ernstige pityriasis amiantacea die niet reageren op op de huid toegepaste behandelingen. Biologische middelen, zoals tumornecrosefactor-alfa (TNF-α)-remmers, behandelen diverse ontstekingsaandoeningen aan de huid.
Secundaire bacteriële infectie
Soms treedt ook nog een secundaire bacteriële huidinfectie op. Stafylokokkenbacteriën zijn in de meeste gevallen aanwezig. Een behandeling met systemische antibiotica en koolteershampoo behandelt de haaraandoening volledig wanneer Staphylococcus aureus-bacteriën aanwezig zijn.
Complicaties: Permanent haarverlies
Langdurige ontstekingsletsels bij pityriasis amiantacea leiden soms tot hoofdhuidfibrose hetgeen resulteert in permanent haarverlies.
Lees verder