Acrodermatitis chronica atrophicans: Ziekte met huidatrofie

Acrodermatitis chronica atrophicans: Ziekte met huidatrofie Acrodermatitis chronica atrophicans is een zeldzame huidaandoening die resulteert uit het derde of late stadium van Europese Lyme-borreliose (ziekte van Lyme). Bij de aandoening ontstaat eerst een ontstekingsfase met een verkleuring en zwelling van de huid. De huidziekte kent een chronisch progressief verloop en leidt uiteindelijk tot een uitgebreide huidatrofie met onder andere een dunne, droge en gerimpelde huid. Verder zijn ook andere symptomen mogelijk. Deze aandoening, die voor de arts lastig te diagnosticeren is, behandelt de arts met antibiotica. In een vroege fase is de huidziekte goed te behandelen. Complicaties komen echter mogelijk tot stand.

Synoniemen acrodermatitis chronica atrophicans

Andere namen voor acrodermatitis chronica atrophicans zijn:
  • de ziekte van Herxheimer
  • de ziekte van Pick-Herxheimer
  • primaire diffuse atrofie

Epidemiologie

De tekenvectoren van Borrelia afzelii, de belangrijkste oorzaak van acrodermatitis chronica atrophicans (en erythema migrans), zijn de teken Ixodes ricinus, Ixodes hexagonus en Ixodes persulcatus. Deze teken bevinden zich in West- en Midden-Europa en in het verre oosten van Europa en Azië.

In Europa komt de ziekte van Lyme (Lyme-borreliose) met al zijn huidcomplicaties voor in bijna alle landen, voornamelijk in het centrale deel van het continent. De jaarlijkse incidentie varieert van 16 gevallen per 100.000 inwoners in Frankrijk tot 120 gevallen per 100.000 inwoners in Noordoost-Polen en Slovenië en tot 130 gevallen per 100.000 inwoners in Oostenrijk (gegevens uit 1995).

De algemene prevalentie van acrodermatitis chronica atrophicans bij alle Europese patiënten met de ziekte van Lyme is ongeveer 1-10%. De aandoening kan in elke leeftijdsgroep voorkomen, maar komt het meest voor bij volwassenen, vooral die tussen veertig en vijftig jaar. Meer dan twee derde van de patiënten met acrodermatitis chronica atrophicans zijn vrouwen. Over het algemeen komt de aandoening veel vaker voor bij blanken dan bij personen van andere rassen, waarschijnlijk omwille van een veel hogere blootstelling aan teken die Borrelia afzelii overbrengen.

Oorzaken: Voortdurende infectie met spirocheet

Acrodermatitis chronica atrophicans is een huidaandoening die een indicatie is voor het derde of late stadium van de ziekte van Lyme. Deze bacteriële infectie loopt de patiënt op door een besmette tekenbeet. De patiënt krijgt bij acrodermatitis chronica atrophicans geleidelijk te maken met huidatrofie. Dit progressieve huidproces is te wijten aan het effect van een voortdurende actieve infectie met de spirocheet Borrelia afzelii.

Symptomen

Huid

De tekenen treden vaak pas enkele maanden tot jaren op nadat patiënten zijn gebeten door een besmette teek. De huidproblemen veroorzaakt door acrodermatitis chronica atrophicans zijn het meest duidelijk aan de handen, onderbenen, voeten, enkels, knieën of ellebogen, al is het gezicht soms ook aangetast. Meestal verschijnen de tekenen aan één zijde van het lichaam maar soms gebeurt dit ook aan beide kanten.

Eerst treedt de ontstekingsfase op. De patiënt kampt dan met een blauwachtige rode verkleuring en een huidzwelling. De huid is vaak ook gevoelig en/of pijnlijk. De aandoening is progressief waardoor enkele maanden of jaren later huidatrofie optreedt. Naarmate acrodermatitis chronica atrophicans vordert, wordt de huid dun, atrofisch, gerimpeld, droog en doorschijnend. Het haar is verloren en het aantal talg- en zweetklieren is verminderd waardoor de huid kwetsbaar wordt. Zelfs een klein trauma kan grote, langzaam te genezen zweren aan de aangetaste huid veroorzaken. Minder vaak voorkomende kenmerken zijn vezelachtige papels en plaques en huidkleurige knobbeltjes. Bij sommige patiënten ontstaat een beperkt bewegingsbereik van de bovenste en onderste ledematen en/of misvormingen van de vingers en de tenen.

Bijkomende tekenen

Verder is het perifere zenuwstelsel vaak aangetast waardoor een patiënt kampt met polyneuropathie (schade aan meerdere perifere zenuwen). Progressieve allodynie (overdreven reactie op pijn) is een ander kenmerkend symptoom. Reumatologische symptomen en hart- en vaatziekten komen tot slot soms ook tot uiting.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

De klinische herkenning van de aandoening is moeilijk, zelfs bij patiënten met typische symptomen. De aandoening is wellicht ondergediagnosticeerd. Een gedetailleerde geschiedenis, inclusief epidemiologische gegevens, is nuttig. Sommige patiënten herinneren zich dat ze enkele maanden of jaren eerder gekampt hebben met een huiduitslag die consistent is met erythema migrans, vaak aan dezelfde ledemaat. Erythema migrans is een ringachtige uitslag die optreedt rond de plaats van een met Borrelia geïnfecteerde tekenbeet.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Diagnostisch onderzoek

Artsen moeten de klinische diagnose bevestigen door middel van histopathologisch onderzoek en serologische tests. Een huidbiopsie en bloedonderzoek zijn met andere woorden nodig om de diagnose van acrodermatitis chronica atrophicans te bevestigen.

Differentiële diagnose

Acrodermatitis chronica atrophicans is lastig te diagnosticeren, omdat het klinisch beeld van de aandoening doet denken aan volgende ziekten:

Behandeling met antibiotica

Een langdurige behandeling van antibiotica is noodzakelijk voor patiënten met acrodermatitis chronica atrophicans. Meestal duurt de behandeling ongeveer één maand. Bij voorkeur wordt doxycycline voorgeschreven, maar voor kinderen en zwangere vrouwen is amoxicilline geschikter. Verder krijgen patiënten een symptomatische behandeling. Ze krijgen geneesmiddelen tegen pijn en ontstekingen en krijgen eventueel huidverzorgende zalven en crèmes. Fysiotherapie helpt tot slot om de gewrichtsmobiliteit te verbeteren. In een vroeg stadium is acrodermatitis chronica atrophicans behandelbaar, maar na het ontstaan van de huidatrofie is de behandeling vaak onbevredigend.

Complicaties en prognose

De prognose van acrodermatitis chronica atrophicans hangt af van het tijdstip waarop de behandeling is begonnen. In een vroeg stadium is de aandoening goed te behandelen, maar hoe langer de ziekte onbehandeld blijft, hoe moeilijker de behandeling en hoe ongunstiger de prognose. Onbehandeld kan de aandoening een groot deel van de huid beschadigen. In de ernstigste gevallen kan misvorming van de gewrichten optreden.

Preventie door vermijden van tekenbeten

De enige effectieve manier om acrodermatitis chronica atrophicans te voorkomen, is door tekenbeten te vermijden. Draag lange mouwen en lange broeken als u door gebieden loopt die bekend staan om teken, en gebruik insectenwerende middelen die DEET bevatten. Als u gebeten bent door een teek, verwijder deze dan zo snel mogelijk en reinig het gebied grondig. Houd de huid in de weken na de beet in de gaten voor tekenen van uitslag of andere veranderingen, en raadpleeg onmiddellijk een arts als u deze opmerkt.

Nawoord

Hoewel acrodermatitis chronica atrophicans zeldzaam is, is het essentieel om bewust te zijn van de symptomen, vooral als u in een gebied woont of reist waar Lyme-borreliose vaak voorkomt. Vroege herkenning en behandeling kunnen ernstige complicaties voorkomen en de prognose aanzienlijk verbeteren.

Lees verder

© 2020 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Lyme: behandeling direct starten ook zonder rode vlekkenLyme: behandeling direct starten ook zonder rode vlekkenHoewel er allerlei behandelingen worden losgelaten op de ziekte van Lyme is er eigenlijk heel weinig aan te doen. Er is…
Ziekte van Lyme: symptomen, oorzaak, preventie & behandelingZiekte van Lyme: symptomen, oorzaak, preventie & behandelingDe ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi, een bacterie die behoort tot de spirocheten…
Ziekte van lyme, onderschat?De ziekte van Lyme, veroorzaakt door de Borrelia-bacterie, wordt in de meeste gevallen overgedragen door teken. Maar ook…
Ziekte van Lyme symptomen en diagnoseZiekte van Lyme symptomen en diagnoseAlle symptomen van de ziekte van Lyme staan hier beschreven. Lyme is een bacteriële ziekte die veroorzaakt wordt door ee…

SCDS: ziekte van binnenoor met gehoor- en evenwichtsklachtenSCDS: ziekte van binnenoor met gehoor- en evenwichtsklachtenHet Superior Canal Dehiscence-syndroom (SCDS), ook wel Superior Semicircular Canal Dehiscence (SSCD) of het derdevenster…
Ziekte van Kikuchi: Gezwollen lymfeklieren in nekZiekte van Kikuchi: Gezwollen lymfeklieren in nekDe ziekte van Kikuchi is een zeldzame aandoening waarbij de lymfeklieren (meestal) in de nek gezwollen zijn. Hierbij kom…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 24 februari 2020:
  • Acrodermatitis chronica atrophicans, https://dermnetnz.org/topics/acrodermatitis-chronica-atrophicans/
  • ACRODERMATITIS CHRONICA ATROPHICANS, https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/atxt/AcrodermatitisChronicaAtrophicans.htm
  • Acrodermatitis chronica atrophicans: late manifestatie van lymeborreliose, https://www.ntvg.nl/artikelen/acrodermatitis-chronica-atrophicans-late-manifestatie-van-lymeborreliose/volledig
  • Acrodermatitis chronica atrophicans: various faces of the late form of Lyme borreliosis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6232541/
  • Acrodermatitis chronica, https://emedicine.medscape.com/article/1051695-overview
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Afbeelding bron 1: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 04-09-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.