Erythema migrans: Rode huiduitslag na besmette tekenbeet

Erythema migrans is een zich uitbreidende huiduitslag die tot stand komt in de vroege fase van de ziekte van Lyme. De ziekte van Lyme is een bacteriële infectie veroorzaakt door een tekenbeet die is besmet met een bacterie van het geslacht Borrelia. De meestal ringvormige, rode huiduitslag is mogelijk overal zichtbaar maar tast vooral de omgeving van de huidplooien aan. Ook andere tekenen komen mogelijk tot uiting bij deze huidafwijking, zoals koude rillingen, lichaamspijn en vermoeidheid. Een snelle behandeling met antibiotica is belangrijk om complicaties te voorkomen, zoals geheugenverlies, gewrichtsproblemen en duizeligheid. Tot slot zijn enkele tips voorhanden om erythema migrans en dus ook de ziekte van Lyme zoveel mogelijk te voorkomen, zoals steeds lange broeken en lange shirts met mouwen dragen bij het betreden van gebieden waar zich mogelijk teken bevinden.

• Oorzaken uitslag: Na besmette tekenbeet
• Symptomen: Rode huiduitslag en algemene tekenen
• Huiduitslag
• Andere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van erythema migrans
• Prognose van huidafwijking
• Complicaties door bacteriële infectie
• Preventie van ziekte van Lyme

Oorzaken uitslag: Na besmette tekenbeet

Erythema migrans is een huidinfectie van één van de Lyme-bacteriesoorten van het geslacht Borrelia (Borrelia Burgdorferi). De huiduitslag komt met andere woorden tot stand na een besmette tekenbeet en is de vroege fase van de ziekte van Lyme. De huiduitslag ontstaat echter niet bij alle patiënten met de ziekte van Lyme, maar wel bij circa 80%. Soms is de zich verspreidende huiduitslag ook (maar minder vaak) het resultaat van Southern tick-associated rash illness (STARI/Ziekte van Masters). Hierbij ontstaat een vergelijkbaar uitslagpatroon, hoewel de uitslag zich sneller ontwikkelt en kleiner is. Het bijbehorende infectieuze agens is niet bepaald.

Symptomen: Rode huiduitslag en algemene tekenen

Huiduitslag

Het eerste teken van ongeveer 80% van Lyme-infecties is een erythema migrans-uitslag op de plaats van een tekenbeet, vaak in de buurt van huidplooien, zoals in de oksel, de lies of de knie, op de romp, onder kledingriemen of in het haar, het oor of de nek van kinderen. De meeste patiënten die besmet raken, herinneren zich niet dat ze een teek of beet hebben gezien. De uitslag die kenmerkend is bij erythema migrans verschijnt meestal één à drie weken (bereik 3-32 dagen) na de besmette tekenbeet. De huiduitslag zet zich twee tot drie centimeter per dag uit en bereikt dan een diameter van vijf à zeventig centimeter. Het uiterlijk van erythema migrans is variabel. De uitslag is meestal cirkelvormig of ovaal (maar soms ook driehoekig of lineair), rood of blauwachtig en heeft een verhoogd of donkerder centrum. Vaak verdwijnt de uitslag geleidelijk vanuit het midden naar de randen, waardoor mogelijk een ‘schot in de roos’-patroon wordt gevormd. Bij andere patiënten ontstaat mogelijk een gelijkmatige rode of blauwachtige uitslag, zonder een centrale of ringachtige open plek. De uitslag voelt mogelijk warm aan, maar is meestal niet jeukend, is zelden gevoelig of pijnlijk en houdt maximaal vier weken aan als de arts deze uitslag niet behandelt.

Andere tekenen

De uitslag gaat vaak gepaard met symptomen van een virale ziekte, waaronder vermoeidheid, hoofdpijn, lichaamspijn, gezwollen lymfeklieren, koorts en koude rillingen. Meestal kampt de patiënt niet met misselijkheid of problemen met de bovenste luchtwegen. Deze symptomen verschijnen soms ook zonder uitslag of blijven hangen nadat de uitslag is verdwenen. De ziekte van Lyme kan overgaan naar latere stadia zonder deze symptomen of huiduitslag.

Diagnose en onderzoeken

Omdat de ziekte van Lyme binnen een paar weken langdurige neurologische complicaties kan veroorzaken, moeten patiënten met een uitslag en recente geschiedenis van buitenactiviteiten waarbij Lyme gebruikelijk is, een arts raadplegen voor een correcte diagnose en behandeling. De diagnose gebeurt op basis van het verhaal en de symptomen van de patiënt. Een bloedonderzoek is niet nuttig om de huidafwijking op te sporen.

Behandeling van erythema migrans

De patiënt moet een teek zo snel mogelijk van het lichaam verwijderen met een speciale tekentang. Erythema migrans (de ziekte van Lyme en STARI) behandelt de arts met antibiotica zoals doxycycline. Meestal is een behandelingsduur van enkele weken nodig. Zijn reeds ernstigere neurologische complicaties opgetreden, dan zet de arts mogelijk een intraveneuze (via een ader) antibioticabehandeling in.

Prognose van huidafwijking

Bij de meeste patiënten vervaagt erythema migrans binnen drie tot vier weken, hoewel de uitslag bij sommige patiënten maanden aanhoudt.

Complicaties door bacteriële infectie

Als de arts uitslag mist en niet (correct) behandelt, verspreidt de infectie zich via het lymfestelsel of bloed. Binnen enkele dagen of weken verschijnen dan meerdere plaatsen die getroffen zijn door erythema migrans, al is de huiduitslag meestal kleiner. Verder ontstaan mogelijk ernstigere complicaties zoals:

• duizeligheid
• een gewrichtsontsteking en gewrichtspijn (Lyme artritis)
• een onregelmatige hartslag
• geheugenverlies op korte termijn
• gevoelloosheid in de handen en voeten
• gezichtsverlamming (verslapping of verlies van spierspanning aan één of beide zijden van het gezicht)
• kortademigheid

Preventie van ziekte van Lyme

Mensen moeten op plaatsen waar veel teken aanwezig zijn (bossen en hoge grasgebieden) maatregelen treffen om tekenbeten te voorkomen, bijvoorbeeld door:

• gedragen kledij na een uitstapje in een mogelijk tekengebied minstens tien minuten in de droogtrommel te stoppen om teken eventuele teken te doden
• insectenwerende middelen te gebruiken
• lange broeken en shirts met lange te dragen
• lichtgekleurde kledij te dragen om teken tijdig op te sporen en te verwijderen
• regelmatig de huid te controleren na een uitstap in een gebied waar zich mogelijk teken bevinden

Lees verder

• Ziekte van Lyme: Bacteriële infectie door tekenbeet
• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Tekenziekten: Door tekenbeten overgedragen infecties
• Lyme artritis: Zwelling & pijn aan gewrichten door tekenbeet