Erythema migrans: Rode huiduitslag na besmette tekenbeet

De ziekte van Lyme is een bacteriële infectie die wordt veroorzaakt door een tekenbeet met een bacterie van het geslacht Borrelia. Erythema migrans, een zich uitbreidende huiduitslag, is een vroeg teken van deze ziekte. De huiduitslag is vaak ringvormig en zichtbaar in de buurt van huidplooien, zoals in de oksels, lies of op de romp. Andere symptomen kunnen onder meer koude rillingen, lichaamspijn en vermoeidheid zijn. Een snelle behandeling met antibiotica is cruciaal om complicaties zoals geheugenverlies, gewrichtsproblemen en duizeligheid te voorkomen. Enkele preventietips zijn het dragen van lange broeken en lange shirts bij het betreden van gebieden waar teken aanwezig kunnen zijn.

• Oorzaken uitslag: Na besmette tekenbeet
• Symptomen: Rode huiduitslag en algemene tekenen
• Huiduitslag
• Andere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van erythema migrans
• Prognose van huidafwijking
• Complicaties door bacteriële infectie
• Preventie van ziekte van Lyme
• Tips voor het leven / omgaan met neonatale sepsis: Bloedvergiftiging bij baby's
• Vroege herkenning en behandeling
• Zorg en preventie
• Misvattingen rond erythema migrans
• Erythema migrans verschijnt altijd direct na een tekenbeet
• Erythema migrans veroorzaakt altijd jeuk of pijn
• Als er geen rode kring verschijnt, is er geen Lyme-infectie
• Erythema migrans kan vanzelf genezen zonder behandeling
• Een bloedtest is altijd nodig om de diagnose te stellen
• Erythema migrans komt alleen voor op de plek van de beet

Oorzaken uitslag: Na besmette tekenbeet

Erythema migrans is een huidinfectie veroorzaakt door één van de Lyme-bacteriesoorten van het geslacht Borrelia (zoals Borrelia burgdorferi). De huiduitslag ontstaat na een besmette tekenbeet en is een vroege fase van de ziekte van Lyme. Ongeveer 80% van de patiënten met de ziekte van Lyme ontwikkelt deze uitslag. Soms kan de uitslag ook het resultaat zijn van Southern tick-associated rash illness (STARI) of de ziekte van Masters, hoewel de oorzaak van deze aandoening nog niet is vastgesteld.

Symptomen: Rode huiduitslag en algemene tekenen

Huiduitslag

Het eerste teken van ongeveer 80% van Lyme-infecties is een erythema migrans-uitslag op de plaats van een tekenbeet, vaak in de buurt van huidplooien, zoals in de oksel, de lies of de knie, op de romp, onder kledingriemen of in het haar, het oor of de nek van kinderen. De meeste patiënten die besmet raken, herinneren zich niet dat ze een teek hebben gezien. De uitslag verschijnt meestal één tot drie weken (bereik 3-32 dagen) na de besmette tekenbeet. De huiduitslag breidt zich uit met een snelheid van twee tot drie centimeter per dag en kan een diameter bereiken van vijf tot zeventig centimeter. Het uiterlijk van erythema migrans varieert. De uitslag is meestal cirkelvormig of ovaal (maar soms ook driehoekig of lineair), rood of blauwachtig, en heeft een verhoogd of donkerder centrum. Vaak verdwijnt de uitslag geleidelijk vanuit het midden naar de randen, waardoor een ‘schot in de roos’-patroon kan ontstaan. Bij andere patiënten kan de uitslag gelijkmatig rood of blauwachtig zijn, zonder een centrale of ringachtige open plek. De uitslag voelt vaak warm aan, maar is meestal niet jeukend, zelden gevoelig of pijnlijk, en kan maximaal vier weken aanhouden als deze niet behandeld wordt door een arts.

Andere tekenen

De uitslag gaat vaak gepaard met symptomen van een virale ziekte, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, lichaamspijn, gezwollen lymfeklieren, koorts en koude rillingen. Meestal heeft de patiënt geen misselijkheid of problemen met de bovenste luchtwegen. Deze symptomen kunnen ook optreden zonder huiduitslag of aanhouden nadat de uitslag is verdwenen. De ziekte van Lyme kan overgaan naar latere stadia zonder verdere symptomen of huiduitslag.

Diagnose en onderzoeken

Een tijdige diagnose is cruciaal omdat de ziekte van Lyme binnen enkele weken langdurige neurologische complicaties kan veroorzaken. Patiënten met een uitslag en een recente geschiedenis van buitenactiviteiten in gebieden waar Lyme voorkomt, dienen een arts te raadplegen voor een correcte diagnose en behandeling. De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal en de symptomen van de patiënt. Een bloedonderzoek is meestal niet nuttig voor het opsporen van erythema migrans.

Behandeling van erythema migrans

De patiënt moet een teek zo snel mogelijk verwijderen met een speciale tekentang. Erythema migrans (inclusief de ziekte van Lyme en STARI) wordt behandeld met antibiotica zoals doxycycline. Meestal is een behandelingsduur van enkele weken nodig. Indien ernstigere neurologische complicaties zijn opgetreden, kan de arts mogelijk intraveneuze antibiotica toedienen.

Prognose van huidafwijking

Bij de meeste patiënten vervaagt erythema migrans binnen drie tot vier weken, hoewel de uitslag bij sommige patiënten maanden kan aanhouden.

Complicaties door bacteriële infectie

Indien de arts de uitslag mist en niet (correct) behandelt, kan de infectie zich verspreiden via het lymfestelsel of bloed. Binnen enkele dagen of weken kunnen er meerdere plekken ontstaan die door erythema migrans worden getroffen, hoewel deze huiduitslag meestal kleiner is. Ernstigere complicaties kunnen optreden, zoals:

• duizeligheid
• een gewrichtsontsteking en gewrichtspijn (Lyme-artritis)
• een onregelmatige hartslag
• geheugenverlies op korte termijn
• gevoelloosheid in de handen en voeten
• gezichtsverlamming (verslapping of verlies van spierspanning aan één of beide zijden van het gezicht)
• kortademigheid

Preventie van ziekte van Lyme

Om tekenbeten te voorkomen, vooral op plaatsen waar veel teken aanwezig zijn zoals bossen en hoge grasgebieden, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• gedragen kledij na een uitstapje in een mogelijk tekengebied minstens tien minuten in de droogtrommel stoppen om eventuele teken te doden
• insectenwerende middelen gebruiken
• lange broeken en shirts met lange mouwen dragen
• lichtgekleurde kledij dragen om teken tijdig op te sporen en te verwijderen
• regelmatig de huid controleren na een uitstap in een gebied waar zich mogelijk teken bevinden

Tips voor het leven / omgaan met neonatale sepsis: Bloedvergiftiging bij baby's

Neonatale sepsis is een ernstige infectie die vaak optreedt bij pasgeborenen en die snel behandeld moet worden om levensbedreigende complicaties te voorkomen.

Vroege herkenning en behandeling

Symptomen zoals koorts, ademhalingsmoeilijkheden en lethargie moeten snel worden opgemerkt. Zorg ervoor dat de baby snel medische hulp krijgt, waarbij antibiotica vaak nodig zijn om de infectie te bestrijden.

Zorg en preventie

Voor moeders met risicofactoren, zoals infecties tijdens de zwangerschap, is het belangrijk om regelmatige controles te ondergaan. Het zorgen voor een schone en veilige omgeving kan het risico op infecties verminderen.

Misvattingen rond erythema migrans

Erythema migrans is een vroege huidmanifestatie van de ziekte van Lyme en wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Borrelia burgdorferi na een tekenbeet. Er bestaan veel misvattingen over deze huidaandoening, wat kan leiden tot een vertraagde diagnose en inadequate behandeling.

Erythema migrans verschijnt altijd direct na een tekenbeet

Een veelvoorkomende misvatting is dat erythema migrans direct na de tekenbeet zichtbaar wordt. In werkelijkheid duurt het meestal enkele dagen tot weken voordat de rode ringvormige uitslag ontstaat. Dit komt doordat de bacterie tijd nodig heeft om zich in de huid te vermenigvuldigen en een immuunrespons uit te lokken.

Erythema migrans veroorzaakt altijd jeuk of pijn

Veel mensen denken dat erythema migrans gepaard gaat met jeuk of pijn, maar dit is niet altijd het geval. In de meeste gevallen is de uitslag pijnloos en jeukt deze niet, waardoor patiënten het soms pas laat opmerken. Dit kan de diagnose vertragen en het risico op verdere verspreiding van de bacterie vergroten.

Als er geen rode kring verschijnt, is er geen Lyme-infectie

Sommige mensen geloven dat een huidziekte zoals erythema migrans altijd gepaard gaat met een kenmerkende rode kring. Dit is echter niet correct. Hoewel erythema migrans een veelvoorkomende presentatie is van de ziekte van Lyme, ontwikkelt niet elke patiënt een zichtbare uitslag. Andere symptomen, zoals koorts, vermoeidheid en spierpijn, kunnen ook wijzen op een Lyme-infectie.

Erythema migrans kan vanzelf genezen zonder behandeling

Hoewel erythema migrans in sommige gevallen spontaan kan verdwijnen, betekent dit niet dat de infectie genezen is. Zonder behandeling kan de Borrelia-bacterie zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, wat kan leiden tot complicaties zoals neurologische problemen of gewrichtsontstekingen. Een tijdige behandeling met antibiotica is essentieel om verdere schade te voorkomen.

Een bloedtest is altijd nodig om de diagnose te stellen

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is een bloedonderzoek niet noodzakelijk om de diagnose erythema migrans te bevestigen. De huiduitslag alleen is al voldoende reden om de diagnose te stellen en onmiddellijk met antibiotica te starten. Bloedtesten kunnen in een vroeg stadium vals-negatief zijn omdat het immuunsysteem nog geen meetbare antistoffen heeft aangemaakt.

Erythema migrans komt alleen voor op de plek van de beet

Hoewel de meeste gevallen van erythema migrans zich op de plaats van de tekenbeet voordoen, kan de uitslag zich ook elders op het lichaam manifesteren. De bacterie kan zich via de bloedbaan verspreiden, wat resulteert in secundaire huidlaesies die op verschillende plaatsen kunnen optreden. Dit fenomeen is een teken dat de infectie zich uitbreidt en een meer uitgebreide behandeling vereist.

Lees verder

• Ziekte van Lyme: Bacteriële infectie door tekenbeet
• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Tekenziekten: Door tekenbeten overgedragen infecties
• Lyme artritis: Zwelling & pijn aan gewrichten door tekenbeet