Lyme artritis: Zwelling & pijn aan gewrichten door tekenbeet

Lyme artritis is een aandoening die ontstaat door een beet van een met bacteriën besmette teek. De meeste patiënten krijgen enkel een rode huiduitslag bij de ziekte van Lyme, maar bij een aantal patiënten ontwikkelt de ziekte zich verder en komt een gewrichtsontsteking tot stand. Meestal is de knie betrokken, maar ook andere grote gewrichten zijn soms getroffen. Pijn en zwelling zijn mogelijk bij het aangetaste gewricht, maar andere klachten ontbreken veelal. Een antibioticakuur is nodig bij deze bacteriële infectie omdat onbehandeld een chronische gewrichtsontsteking en zelfs permanente schade aan de gewrichten ontstaat. De vooruitzichten voor behandelde patiënten zijn tot slot zeer goed.

• Epidemiologie van Lyme artritis
• Oorzaken: Door tekenbeet met bacterie
• Risicofactoren
• Symptomen: Zwelling en pijn van gewrichten
• Eerste fase
• Tweede fase
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via antibiotica
• Prognose van Lyme artritis
• Complicaties van bacteriële infectie
• Preventie: Tekenbeten voorkomen
• Praktische tips voor het leven / omgaan met Lyme artritis
• Behandeling en medische opvolging
• Preventie van tekenbeten en gewrichtsproblemen
• Ondersteuning bij langdurige gewrichtspijn
• Misvattingen rond lyme-artritis
• Lyme-artritis ontstaat onmiddellijk na een tekenbeet
• Iedereen met de ziekte van Lyme krijgt lyme-artritis
• Lyme-artritis is hetzelfde als chronische lymeziekte
• Lyme-artritis geneest altijd volledig na een antibioticakuur
• Een negatieve bloedtest sluit lyme-artritis uit
• Lyme-artritis treft alleen de knieën
• Tekenbeten zijn alleen gevaarlijk in de zomer

Epidemiologie van Lyme artritis

Lyme artritis komt wereldwijd voor, maar het risico is het hoogst in gebieden waar de ziekte van Lyme endemisch is. Dit zijn met name bosrijke regio's van Noord-Amerika, Europa en Azië, waar de teek Ixodes ricinus veel voorkomt. In de Verenigde Staten komt Lyme artritis het vaakst voor in de noordoostelijke staten, het middenwesten en de westkust. In Europa zijn landen zoals Duitsland, Zweden en Oostenrijk getroffen, en ook in Nederland is het aantal gevallen van de ziekte van Lyme en Lyme artritis de laatste jaren toegenomen, vooral in de provincies met veel natuurgebieden.

Oorzaken: Door tekenbeet met bacterie

De bacterie Borrelia burgdorferi (bacterie met een spiraalvormige celwand) wordt door middel van de beet van de teek Ixodes ricinus overgedragen bij mensen. De meeste teken zijn niet geïnfecteerd en bijgevolg leiden de meeste tekenbeten niet tot een infectie. Wanneer toch symptomen van een infectie aanwezig zijn, komen deze meestal niet verder dan een rode huiduitslag. Lyme artritis is het meest voorkomende symptoom van een laat stadium van de ziekte van Lyme.

Risicofactoren

De kans op Lyme artritis is groter bij mensen die veel tijd doorbrengen in gebieden met een hoge teekpopulatie, zoals bossen en graslanden. Mensen die vaak buiten werken of recreëren, zoals boswachters, kampeerders, jagers en wandelaars, lopen een hoger risico. Daarnaast speelt de tijd van het jaar een rol, aangezien teken het meest actief zijn in de lente en zomer.

Symptomen: Zwelling en pijn van gewrichten

Eerste fase

Een patiënt met de ziekte van Lyme ontwikkelt in het beginstadium koorts en hoofdpijn. Hierbij verschijnt een groeiende, erythemateuze (rode) huiduitslag die bekend staat als ‘erythema chronicum migrans’.

Tweede fase

Bij ongeveer 25% van de onbehandelde patiënten ontwikkelt zich meestal enkele maanden na de besmette tekenbeet een acute gewrichtsontsteking (artritis). Bij sommige patiënten zijn de vroegere fasen van de infectie echter asymptomatisch en is artritis het enige symptoom van de ziekte. Patiënten met Lyme artritis hebben intermitterende (met tussenpozen) of aanhoudende aanvallen van een zwelling van de gewrichten en pijn in één gewricht of een paar grote gewrichten over een periode van enkele maanden tot jaren. Vooral de knie is getroffen, maar soms is ook de enkel, schouder, elleboog of pols aangetast door Lyme artritis. Het getroffen gewricht voelt bovendien warm aan. In de knieën bevinden zich soms Bakerse cysten (ophoping van gewrichtsvloeistof in de knieholte), wat duidt op een grote hoeveelheid knie-effusie (vochtuittreding: het doorsijpelen van vloeistof naar een lichaamsholte of in een weefsel). Andere systemische klachten ontbreken meestal.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die wijzen op Lyme artritis zijn ernstige zwelling en pijn in de gewrichten, met name in de knieën, die gepaard gaan met koorts en vermoeidheid. Als deze symptomen optreden na een tekenbeet of verblijf in een risicogebied, is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van deze aandoening gebeurt door een bloedonderzoek. De arts detecteert hierin namelijk IgM-antilichamen tegen de spirocheet Borrelia burgdorferi.

Behandeling via antibiotica

De behandeling van Lyme artritis gebeurt met behulp van een antibioticakuur (amoxicilline of doxycycline) van dertig dagen, wat zeer effectief is bij een vroeg stadium van de ziekte. Normaal gesproken start de patiënt met een orale (via de mond) inname van antibiotica, maar als hij hierop niet reageert, volgt een intraveneuze (via een ader) antibioticakuur van twee tot vier weken.

Prognose van Lyme artritis

De patiënt reageert over het algemeen uitstekend op een orale of intraveneuze antibioticabehandeling. Bij een klein percentage van de patiënten houdt de gewrichtsontsteking nog twee tot drie maanden aan na de antibioticakuur. Meestal verdwijnen de symptomen dan toch door het toedienen van ontstekingsremmers of ziekteveranderende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's: disease-modifying anti-rheumatic drugs). Helpen deze medicamenteuze behandelingen niet, dan zet de arts een chirurgische ingreep in die bekend staat als een synovectomie. Hierbij verwijdert hij de slijmvliesbekleding van gewrichtsholten, de peesscheden en de slijmbeurzen van de aangetaste gewrichten.

Complicaties van bacteriële infectie

Bij de meeste patiënten verdwijnen de klachten zonder gevolg, maar bij 10% van de onbehandelde gevallen komt chronische artritis tot stand. Is er reeds sprake van chronische artritis, dan duurt het soms maandenlang voordat de klachten verdwijnen. Vooral bij een vertraagde of gemiste diagnose verhoogt de kans dat de ontstekingsreactie die het gevolg is van de infectie, tot permanente gewrichtsschade leidt.

Preventie: Tekenbeten voorkomen

Preventie van Lyme artritis bestaat voornamelijk uit het vermijden van tekenbeten. Dit kan door in risicogebieden beschermende kleding te dragen, insectenwerende middelen zoals DEET te gebruiken en het lichaam regelmatig te controleren op teken. Teken verwijderen binnen 24 uur na de beet verkleint de kans op infectie aanzienlijk. Het is ook belangrijk om het leefgebied van teken, zoals hoog gras en dicht struikgewas, te vermijden.

Praktische tips voor het leven / omgaan met Lyme artritis

Behandeling en medische opvolging

Lyme artritis ontstaat door een infectie die wordt overgedragen via een tekenbeet, en kan leiden tot zwelling en pijn in de gewrichten, vaak in de knieën. Behandeling begint doorgaans met een antibioticakuur, die het infectieproces kan stoppen. Patiënten moeten altijd de volledige antibioticakuur afmaken, ook al verdwijnen de symptomen. Het is van belang om regelmatig medische opvolging te hebben om het herstel te monitoren en ervoor te zorgen dat de infectie volledig wordt uitgeroeid. Patiënten die langdurig gewrichtspijn ervaren, kunnen baat hebben bij pijnstillers of ontstekingsremmers om de symptomen te verlichten. Indien gewrichtsschade aanhoudt, kan fysiotherapie helpen om de mobiliteit te verbeteren.

Preventie van tekenbeten en gewrichtsproblemen

Voorkomen is de beste aanpak bij Lyme artritis. Het dragen van beschermende kleding zoals lange mouwen en broekspijpen en het gebruik van insectenwerende middelen kunnen helpen om tekenbeten te voorkomen. Het is ook belangrijk om regelmatig het lichaam te controleren op teken na het buiten zijn in bosrijke gebieden of grasvelden. Mocht er een tekenbeet zijn, verwijder de teek dan onmiddellijk met een pincet, bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de huid. Na een tekenbeet is het raadzaam om de huid in de gaten te houden op het ontstaan van een typische "bullseye" uitslag, wat kan wijzen op Lyme-borreliose. Vroege behandeling voorkomt de verdere ontwikkeling van artritis.

Ondersteuning bij langdurige gewrichtspijn

Patiënten die langdurige gewrichtspijn ervaren als gevolg van Lyme artritis kunnen psychologische ondersteuning nodig hebben om te gaan met de fysieke en emotionele impact van de aandoening. Het kan nuttig zijn om deel te nemen aan steungroepen of advies te krijgen over pijnmanagement. Patiënten kunnen ook baat hebben bij het volgen van een aangepaste levensstijl, zoals regelmatige lichaamsbeweging die de gewrichten niet overbelast, maar wel helpt om de flexibiliteit en kracht te behouden. Door een evenwichtig voedingspatroon te volgen dat ontstekingsremmende voedingsmiddelen bevat, kan de algehele gezondheid en het herstelproces worden ondersteund.

Misvattingen rond lyme-artritis

Lyme-artritis is een vorm van gewrichtsontsteking die wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Borrelia burgdorferi, die wordt overgedragen via tekenbeten. De aandoening kan pijnlijke en gezwollen gewrichten veroorzaken, meestal in de knieën. Ondanks medische vooruitgang bestaan er veel misvattingen over de diagnose, behandeling en gevolgen van lyme-artritis.

Lyme-artritis ontstaat onmiddellijk na een tekenbeet

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, ontwikkelt lyme-artritis zich niet onmiddellijk na een tekenbeet. De bacterie kan zich maanden tot zelfs jaren na de infectie in de gewrichten nestelen en daar een ontsteking veroorzaken. Dit vertraagde begin kan de diagnose bemoeilijken en ervoor zorgen dat patiënten de tekenbeet niet altijd met hun klachten in verband brengen.

Iedereen met de ziekte van Lyme krijgt lyme-artritis

Hoewel gewrichtsklachten een bekend symptoom van de ziekte van Lyme zijn, ontwikkelt niet iedereen met een Borrelia burgdorferi-infectie lyme-artritis. Sommige patiënten ervaren alleen vroege symptomen zoals koorts en een tekenbeet, terwijl anderen langdurige neurologische of hartgerelateerde complicaties kunnen krijgen. De kans op lyme-artritis hangt af van verschillende factoren, waaronder het immuunsysteem van de patiënt.

Lyme-artritis is hetzelfde als chronische lymeziekte

Lyme-artritis wordt soms verward met het controversiële concept van chronische lymeziekte, maar deze twee zijn niet hetzelfde. Lyme-artritis is een goed gedefinieerde complicatie van een onbehandelde Lyme-infectie en reageert meestal goed op antibiotica. Daarentegen is de term "chronische lymeziekte" niet erkend als een aparte ziekte door de meeste medische instanties en kan het symptomen omvatten die andere oorzaken hebben.

Lyme-artritis geneest altijd volledig na een antibioticakuur

Hoewel de meeste gevallen van lyme-artritis succesvol kunnen worden behandeld met antibiotica, blijft een klein percentage van de patiënten langdurige gewrichtsklachten houden. Dit wordt soms "post-infectieuze Lyme-artritis" genoemd en kan worden veroorzaakt door een overactief immuunsysteem, zelfs nadat de bacterie is uitgeroeid. In sommige gevallen kan aanvullende behandeling, zoals ontstekingsremmers of immunotherapie, nodig zijn.

Een negatieve bloedtest sluit lyme-artritis uit

Bloedonderzoek kan helpen bij de diagnose van de ziekte van Lyme, maar een negatieve test sluit lyme-artritis niet altijd uit. De betrouwbaarheid van testen hangt af van het stadium van de ziekte en de reactie van het immuunsysteem. Soms kunnen antilichamen tegen de bacterie pas later detecteerbaar worden, waardoor een herhaling van het bloedonderzoek nodig kan zijn.

Lyme-artritis treft alleen de knieën

Hoewel de knieën het meest getroffen worden, kan lyme-artritis ook andere gewrichten aantasten, zoals de enkels, polsen en ellebogen. In zeldzame gevallen kunnen zelfs de spieren en pezen ontstoken raken. De ernst en lokalisatie van de klachten kunnen variëren van patiënt tot patiënt.

Tekenbeten zijn alleen gevaarlijk in de zomer

Teken zijn het meest actief in de lente en zomer, maar ze kunnen het hele jaar door een risico vormen, vooral bij milde winters. Mensen die regelmatig in bosrijke of grasrijke gebieden komen, lopen ook buiten de zomermaanden kans op een infectie. Het is daarom belangrijk om altijd alert te zijn op tekenbeten en preventieve maatregelen te nemen, ongeacht het seizoen.

Lees verder

• Tekenbeten voorkomen en teken verwijderen bij mensen
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling
• Ziekte van Lyme: Bacteriële infectie door tekenbeet