Lipbiopsie: Verwijdering van letsel of speekselklieren

Mensen hebben circa duizend kleine speekselklieren langs de binnenkant van de mond. Deze klieren produceren slijm en speeksel zodat de bekleding van de mond vochtig en gesmeerd blijft. Een lipbiopsie is een medische procedure waarbij de arts ongeveer vijf à acht kleine speekselklieren of een mondslijmvliesletsel verwijdert die zich net onder de binnenkant van de onderlip bevinden. Hij laat dit weefsel onderzoeken in een laboratorium. Op deze manier komt hij meer te weten over de histopathologie van een zichtbaar letsel of anders helpt dit bij het diagnosticeren van een systemische aandoening zoals het Sjögren-syndroom. Deze procedure gebeurt onder lokale verdoving. Voor en ook na de procedure moet een patiënt zich houden aan enkele richtlijnen. Een lipbiopsie is een veilige procedure maar af en toe komen wel complicaties tot stand, zoals gevoelloosheid van de lip.

• Indicaties van lipbiopsie
• Voor verwijdering van letsel of speekselklieren uit mondslijmvlies
• Verdoving
• Tijdens de procedure
• Na de test
• Complicaties
• Gevoelloosheid
• Onvoldoende voor diagnose
• Andere complicaties

Indicaties van lipbiopsie

Een biopsie van de lip is nuttig bij elk mondletsel dat aanhoudt ondanks verwijdering van een uitlokkende factor. De arts voert dit uit wanneer:

• de bevindingen van letsels van het mondslijmvlies mogelijk duiden op lipkanker of mondkanker, zoals erytroplakie (rode plekken in de mond met risico op kanker), leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en wangen), een verharding of fixatie aan diepere weefsels, een snelle groei, lipbultjes, broosheid, verzwering, ...
• een vermoeden is van de diagnose van een systemische ziekte zoals:
• amyloïde polyneuropathie (schade aan meerdere perifere zenuwen)
• het Sjögren-syndroom, een chronische auto-immuunziekte waarbij klierweefsel van kleine en grote speekselklieren en de traanklier wordt vernietigd met droge ogen, droge mond en droge keel
• neonatale hemochromatose (aangeboren ijzerstapelingsziekte met orgaanschade)
• sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)

Lymfoom
De biopsie voegt waardevolle informatie toe om te bepalen of de patiënt mogelijk risicofactoren heeft voor de ontwikkeling van een lymfoom (kanker van lymfocyten, soort witte bloedcellen). De procedure vertelt de patiënt niet of hij al dan niet een lymfoom heeft. De test onthult of de patiënt bepaalde risicofactoren heeft voor het ontwikkelen van een lymfoom.

Sjögren-syndroom
De biopsie alleen stelt niet de diagnose van het syndroom van Sjögren. De resultaten van de biopsie moeten worden geïnterpreteerd in de context van de symptomen en laboratoriumafwijkingen om te bepalen of de patiënt lijdt aan het syndroom van Sjögren. De biopsie biedt wel belangrijke informatie over de mate van vernietiging van de speekselklieren bij het Sjögren-syndroom en zodat een arts kan beslissen of immunotherapie een behandeloptie is.

Voor verwijdering van letsel of speekselklieren uit mondslijmvlies

Een patiënt mag minstens twee weken voor de procedure geen aspirine of niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s) nemen. Ook moet de patiënt minstens vijf dagen voor de lipbiopsie stoppen met het gebruik van bloedverdunners. Deze medicijnveranderingen moet de patiënt steeds met de arts bespreken en mag de patiënt niet zonder medische toestemming voor de procedure veranderen. Verder moet de arts op de hoogte zijn van een mogelijke allergie voor lidocaïne omdat de arts dit medicijn gebruikt om de lip te verdoven voor de biopsie.

Verdoving

Een lipbiopsie voor mondslijmvliesletsels of kleine speekselklieren gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving (lidocaïne met epinefrine). Bij kinderen is soms sedatie nodig. Topische (op de huid toegepaste) anesthesiesprays zijn meestal niet voldoende voor anesthesie bij biopten, hoewel sommige artsen ze gebruiken voor een injectie van de lokale anesthesie. De injectie met verdovende middelen brandt enkele seconden voordat de lip gevoelloos wordt. Dit is het meest pijnlijke deel van de procedure.

Tijdens de procedure

De patiënt gaat bij voorkeur rechtop zitten in een tandartsstoel. De arts verdooft de biopsieplaats via infiltratie van de plaatselijke verdoving. Hij maakt vervolgens een incisie (chirurgische insnijding) om een daarna een biopsie van een zichtbaar mondslijmvliesletsel of van de kleine speekselklieren te verkrijgen. Daarna hecht de arts de lipwonde (meestal drie à vier hechtingen). Deze hechtingen lossen binnen een week na de biopsie op. De arts stuurt dit vervolgens naar het pathologielaboratorium.

Na de test

Onmiddellijk na de biopsie voelt de lip erg ‘groot’ en gevoelloos aan vanwege de verdovende medicatie. Dit gevoel verdwijnt binnen een uur. In zeldzame gevallen ervaart de patiënt enige pijn voelen. De lippijn is meestal slechts minimaal en houdt één à twee dagen aan. De patiënt mag bij pijn ijs toepassen om de zwelling te verminderen of Tylenol gebruiken. Verlicht de pijn niet, dan is contact met de chirurg nodig. De patiënt mag direct na de biopsie drinken en na één uur mag hij ook eten. De patiënt voelt de hechtingen in de mond. Deze voelen als ‘snorharen’. Ze verdwijnen normaal gesproken binnen de week, maar als dit niet het geval is, kan een (tand)arts deze verwijderen. De patiënt mag voorts geen hard of plakkerig voedsel eten gedurende een week. Voorts moet de patiënt de mond met halve sterkte peroxide en water (1 op 1 mengsel) gorgelen en spoelen zodat de mond schoon blijft en mondinfecties voorkomen worden. Ook moet de patiënt antibiotica nemen die de arts heeft voorgeschreven om een wondinfectie te voorkomen. De patiënt mag 24 uur na de procedure weer beginnen met het nemen van bloedverdunners en aspirine tenzij de arts iets anders aanbeveelt.

Complicaties

Gevoelloosheid

1-6% van de patiënt heeft na de lipbiopsie een verminderd gevoel of gevoelloosheid op of nabij de biopsieplaats aan de binnenkant van de mond. Wanneer dit gebeurt, is dit te wijten aan een onbedoeld letsel aan de fijne sensorische zenuwvezels die net onder de kleine speekselklieren liggen. Deze gevoelloosheid is tijdelijk of, in zeldzame gevallen, permanent. Bovendien vormt zich op de plaats van de incisie een klein litteken dat mogelijk gevoelloos is.

Onvoldoende voor diagnose

Een lipbiopsie is mogelijk niet voldoende voor de diagnose omdat:

• er een gebrek aan klieren is op de biopsieplaats. De chirurg kan dit niet op voorhand bepalen. Dit treedt het meest op bij ouderen met atrofische klieren.
• slechts een kleine hoeveelheid klierweefsel aanwezig is in het monster bij de verkregen hoeveelheid weefsel. Een chirurg kan dit niet met het blote oog bepalen tijdens de procedure.

Andere complicaties

Andere complicaties zijn:

• bloedingen
• een infectie
• een reactie op de verdoving
• schade aan aangrenzende structuren.

Lees verder

• Lipbultjes: Oorzaken en behandeling van knobbeltjes op lip
• Lipgezondheid: Tips voor gezonde en stralende lippen
• Lipinfectie: Oorzaken en symptomen van infectie aan lip(pen)
• Lipverkleuring: Oorzaken van andere lippenkleur
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel