Lipbiopsie: Verwijdering van letsel of speekselklieren

Mensen hebben circa duizend kleine speekselklieren langs de binnenkant van de mond. Deze klieren produceren slijm en speeksel zodat de bekleding van de mond vochtig en gesmeerd blijft. Een lipbiopsie is een medische procedure waarbij de arts ongeveer vijf à acht kleine speekselklieren of een mondslijmvliesletsel verwijdert die zich net onder de binnenkant van de onderlip bevinden. Dit weefsel wordt vervolgens in een laboratorium onderzocht. Deze procedure helpt om meer te weten te komen over de histopathologie van een zichtbaar letsel of om een systemische aandoening zoals het Sjögren-syndroom te diagnosticeren. De procedure gebeurt onder lokale verdoving. Voor en na de procedure moeten patiënten zich aan bepaalde richtlijnen houden. Een lipbiopsie is doorgaans een veilige procedure, maar kan in sommige gevallen complicaties veroorzaken, zoals gevoelloosheid van de lip.

• Indicaties van lipbiopsie
• Lymfoom
• Sjögren-syndroom
• Voorbereiding op de lipbiopsie
• Verdoving
• Tijdens de procedure
• Na de procedure
• Complicaties
• Gevoelloosheid
• Onvoldoende voor diagnose
• Andere complicaties
• Preventie

Indicaties van lipbiopsie

Een biopsie van de lip is nuttig bij elk mondletsel dat aanhoudt ondanks verwijdering van een uitlokkende factor. De arts voert deze procedure uit wanneer:

• De bevindingen van letsels op het mondslijmvlies mogelijk duiden op lipkanker of mondkanker, zoals:
• erytroplakie (rode plekken in de mond met risico op kanker),
• leukoplakie (verdikte witte vlekken in mond en wangen),
• Verharding of fixatie aan diepere weefsels,
• Snelle groei, lipbultjes,
• Broosheid, verzwering, etc.


• Er een vermoeden is van een systemische ziekte zoals:
• Amyloïde polyneuropathie (schade aan meerdere perifere zenuwen),
• Het Sjögren-syndroom, een chronische auto-immuunziekte waarbij klierweefsel van kleine en grote speekselklieren en de traanklier wordt vernietigd, wat leidt tot droge ogen, droge mond en droge keel,
• Neonatale hemochromatose (aangeboren ijzerstapelingsziekte met orgaanschade),
• Sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel).



Lymfoom

De biopsie kan waardevolle informatie opleveren over mogelijke risicofactoren voor de ontwikkeling van een lymfoom (kanker van lymfocyten, een type witte bloedcellen). Hoewel de procedure niet definitief vaststelt of een lymfoom aanwezig is, kan het wel aanwijzingen geven over de aanwezigheid van risicofactoren voor de ontwikkeling ervan.



Sjögren-syndroom

Een lipbiopsie alleen kan het syndroom van Sjögren niet diagnostiseren. De resultaten moeten worden geïnterpreteerd in de context van symptomen en laboratoriumafwijkingen om te bepalen of de patiënt lijdt aan het Sjögren-syndroom. De biopsie biedt wel cruciale informatie over de mate van vernietiging van de speekselklieren bij het Sjögren-syndroom en helpt de arts bij het overwegen van immunotherapie als behandeloptie.



Voorbereiding op de lipbiopsie

Een patiënt mag minstens twee weken voor de procedure geen aspirine of niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID’s) gebruiken. Ook moet de patiënt minstens vijf dagen voor de lipbiopsie stoppen met het gebruik van bloedverdunners. Deze medicijnveranderingen moeten met de arts worden besproken en mogen niet zonder medische toestemming worden doorgevoerd. De arts moet ook op de hoogte zijn van eventuele allergieën voor lidocaïne, aangezien dit medicijn wordt gebruikt voor de verdoving van de lip tijdens de procedure.



Verdoving

Een lipbiopsie voor mondslijmvliesletsels of kleine speekselklieren wordt meestal uitgevoerd onder plaatselijke verdoving (lidocaïne met epinefrine). Bij kinderen kan soms sedatie nodig zijn. Topische (op de huid toegepaste) anesthesiesprays zijn doorgaans niet voldoende voor anesthesie bij biopten, hoewel sommige artsen ze gebruiken voor een injectie van de lokale anesthesie. De injectie met verdovende middelen kan enkele seconden branden voordat de lip gevoelloos wordt. Dit is het meest pijnlijke deel van de procedure.



Tijdens de procedure

De patiënt zit bij voorkeur rechtop in een tandartsstoel. De arts verdooft de biopsieplaats met lokale verdoving en maakt vervolgens een incisie om een biopsie van een zichtbaar mondslijmvliesletsel of van de kleine speekselklieren te verkrijgen. Na de biopsie hecht de arts de lipwonde (meestal met drie à vier hechtingen). Deze hechtingen lossen binnen een week op. Het verkregen weefsel wordt naar een pathologielaboratorium gestuurd voor verdere analyse.



Na de procedure

Onmiddellijk na de biopsie kan de lip 'groot' en gevoelloos aanvoelen door de verdovende medicatie. Dit gevoel verdwijnt meestal binnen een uur. In zeldzame gevallen kan enige pijn optreden, die doorgaans minimaal is en één à twee dagen aanhoudt. Pijn kan worden verlicht met ijs of door het gebruik van Tylenol. Als de pijn aanhoudt, moet de patiënt contact opnemen met de chirurg. Na de biopsie mag de patiënt direct drinken en na een uur ook eten. De hechtingen in de mond voelen soms als 'snorharen' en lossen normaal gesproken binnen een week op. Als de hechtingen niet vanzelf verdwijnen, kan een (tand)arts ze verwijderen. Gedurende een week moet de patiënt hard en plakkerig voedsel vermijden. De mond moet worden gespoeld met een mengsel van peroxide en water (1:1) om infecties te voorkomen. Ook moet de patiënt de door de arts voorgeschreven antibiotica gebruiken om een wondinfectie te voorkomen. Bloedverdunners en aspirine mogen 24 uur na de procedure weer worden hervat, tenzij anders aanbevolen door de arts.



Complicaties

Gevoelloosheid

Ongeveer 1-6% van de patiënten ervaart na een lipbiopsie een verminderd gevoel of gevoelloosheid op of nabij de biopsieplaats aan de binnenkant van de mond. Dit kan het gevolg zijn van onbedoeld letsel aan de fijne sensorische zenuwvezels die onder de speekselklieren liggen. Deze gevoelloosheid is meestal tijdelijk, maar kan in zeldzame gevallen permanent zijn. Bovendien kan zich op de plaats van de incisie een klein litteken vormen dat mogelijk gevoelloos is.



Onvoldoende voor diagnose

Een lipbiopsie kan mogelijk niet voldoende zijn voor een diagnose omdat:

• Er een gebrek aan klieren kan zijn op de biopsieplaats, vooral bij ouderen met atrofische klieren, wat de chirurg niet vooraf kan bepalen.
• Er slechts een beperkte hoeveelheid klierweefsel aanwezig kan zijn in het monster, wat moeilijk te beoordelen is met het blote oog tijdens de procedure.



Andere complicaties

Andere mogelijke complicaties zijn:

• Bloedingen
• Infectie
• Reactie op de verdoving
• Schade aan aangrenzende structuren



Preventie

Om complicaties te voorkomen, moet de patiënt zich aan de voorgeschreven richtlijnen houden. Dit omvat het vermijden van bepaalde medicijnen voor de procedure, het volgen van goede mondhygiëne en het zorgvuldig opvolgen van de nazorginstructies van de arts. Het voorkomen van infecties en het nauwkeurig opvolgen van de richtlijnen draagt bij aan een snel en succesvol herstel.


Lees verder

• Lipbultjes: Oorzaken en behandeling van knobbeltjes op lip
• Lipgezondheid: Tips voor gezonde en stralende lippen
• Lipinfectie: Oorzaken en symptomen van infectie aan lip(pen)
• Lipverkleuring: Oorzaken van andere lippenkleur
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel