Reumatische hartziekte: Permanente schade aan hartkleppen

Reumatische koorts is een ontstekingsziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Streptococcus pyogenes, een type groep A beta-hemolytische streptokok. Deze bacteriën veroorzaken aandoeningen zoals keelontsteking of roodvonk. Enkele weken na het verdwijnen van een keelontsteking of roodvonk kan bij ongeveer 0,3% tot 3% van de patiënten reumatische koorts optreden. Reumatische hartziekte is een chronische aandoening die als complicatie van acute reumatische koorts kan ontstaan. Bij deze aandoening wordt één of meer hartkleppen blijvend beschadigd. Typische symptomen van deze hartcomplicatie zijn kortademigheid en pijn op de borst. Behandeling kan medicatie en soms een operatie omvatten. Onbehandeld kan reumatische hartziekte leiden tot ernstige complicaties zoals een beroerte en hartfalen. Het is cruciaal om snel antibiotica te nemen bij een streptokokkeninfectie om een reumatische hartziekte te voorkomen.

• Oorzaken
• Reumatische koorts
• Reumatische hartziekte
• Risicofactoren van reumatische hartziekte
• Symptomen
• Reumatische koorts
• Hart
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hartaandoening
• Complicaties van permanente schade aan hartkleppen
• Preventie van complicaties van reumatische koorts

Oorzaken

Reumatische koorts

Reumatische hartziekte ontstaat als gevolg van reumatische koorts, een ontstekingsziekte die voornamelijk bindweefsels in het hart, de gewrichten, de huid en de hersenen kan aantasten. Reumatische koorts ontwikkelt zich na een onbehandelde infectie met groep A beta-hemolytische Streptococcus pyogenes, een soort streptokokken (bacteriën).

Reumatische hartziekte

Bij reumatische hartziekte raken de hartkleppen ontstoken en ontwikkelen zich littekens. Dit kan leiden tot vernauwing of lekkage van de hartkleppen, waardoor het hart moeilijker functioneert. Meestal is de mitralisklep aangetast, wat kan resulteren in mitralisstenose of mitralisregurgitatie. Minder vaak zijn ook de aortaklep en de tricuspidalisklep betrokken. De betrokkenheid van de hartkleppen kan uiteindelijk leiden tot congestief hartfalen.

Risicofactoren van reumatische hartziekte

Onbehandelde of onderbehandelde streptokokkeninfecties die keelontsteking of roodvonk veroorzaken, verhogen het risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte. Kinderen die herhaaldelijk keelontstekingen hebben, lopen een groter risico op het ontwikkelen van reumatische koorts en reumatische hartziekte.

Symptomen

Reumatische koorts

Koorts is een kenmerkend symptoom van reumatische koorts. Een migrerende polyartritis (ontsteking die zich verplaatst tussen meerdere gewrichten) is een van de meest voorkomende symptomen bij acute reumatische koorts. Andere symptomen zijn onderhuidse knobbeltjes (subcutane noduli) op de botten en pezen, evenals een huiduitslag die begint op de romp en zich verspreidt naar de ledematen. De uitslag kenmerkt zich door een rode ring met een bleker centrum, bekend als erythema marginatum. Ook kunnen de hersenen worden aangetast, met Sydenham's chorea (St. Vitus’ dans) als mogelijk symptoom. Hierbij ontstaan oncontroleerbare snelle bewegingen van het gezicht, de voeten en de handen.

Hart

De symptomen van een reumatische hartziekte variëren en zijn vaak niet direct merkbaar. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze variëren afhankelijk van de omvang en locatie van de hartschade. Reumatische koorts kan leiden tot symptomen van pericarditis (ontsteking van het hartzakje) en congestief hartfalen, afhankelijk van de ernst van de hartklepontsteking (valvulitis) en myocarditis (ontsteking van de hartspier). Symptomen kunnen onder andere kortademigheid (vooral bij inspanning of wanneer liggend), pijn op de borst, zwakte, vermoeidheid, zwelling van de voeten (), benen ([ARTIKEL=191385]) en gezicht ([ARTIKEL=189025]), een licht gevoel in het hoofd, [ARTIKEL=184802]duizeligheid, of bijna flauwvallen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts verzamelt een medische geschiedenis van de patiënt en voert een lichamelijk onderzoek uit. Hierbij kan de arts ontstoken gewrichten (artritis), onderhuidse knobbeltjes, pericardiale wrijving, tekenen van congestief hartfalen (zoals oedeem), en huiduitslag veroorzaakt door erythema marginatum opmerken. Tijdens de auscultatie (luisteren naar hartgeluiden met een stethoscoop) kan de arts hartruis (Carey Coombs geruis) detecteren, veroorzaakt door bloed dat rond een beschadigde klep lekt. Wrijving kan ontstaan door het bewegen van ontstoken hartweefsel.

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van een reumatische hartklepaandoening wordt vaak gesteld met behulp van een elektrocardiografie (ECG) en echocardiografie (onderzoek van het hart met geluidsgolven). De mitralisklep kan een typische 'hockeystick'-uitstraling vertonen. Daarnaast kan een bloedonderzoek of keelcultuur nodig zijn om de aanwezigheid van streptokokkenbacteriën op te sporen. Een röntgenfoto van de borstkas kan worden gemaakt om te controleren op hartvergrootheid (cardiomegalie) en longafwijkingen. Tot slot kan een cardiale MRI-scan worden uitgevoerd om gedetailleerde beelden van het hart te verkrijgen, wat helpt bij het beoordelen van de hartkleppen en de hartspier.

Behandeling van hartaandoening

De behandeling van reumatische hartziekte hangt af van de ernst van de schade aan de hartkleppen. Het verminderen van ontsteking met corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicatie) is een belangrijke behandelingsmethode bij acute reumatische koorts met hartbetrokkenheid. In het verleden werd aspirine gebruikt, maar dit verhoogde het risico op het Reye-syndroom, wat kan leiden tot ernstige lever- en hersenschade, en in sommige gevallen leverinsufficiëntie en overlijden. Een langdurige behandeling met penicilline (soort antibioticum) wordt aanbevolen om streptokokkenbacteriën uit het lichaam te verwijderen en herhaling van de ziekte te voorkomen. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om beschadigde hartkleppen te vervangen of te repareren.

Complicaties van permanente schade aan hartkleppen

Enkele complicaties van een reumatische hartziekte zijn:

• bacteriële endocarditis: Dit is een infectie van de binnenwand van het hart die kan ontstaan na schade aan de hartkleppen door reumatische koorts.
• een beroerte
• een gescheurde hartklep: Dit is een medisch noodgeval dat een operatie vereist om de klep te vervangen of te repareren.
• een onregelmatig hartritme
• hartfalen: Dit kan optreden door ernstige vernauwing of lekkage van de hartkleppen.
• zwangerschaps- en bevallingscomplicaties: Vrouwen met reumatische hartziekte moeten hun medische toestand bespreken met een arts voordat ze zwanger worden.

Preventie van complicaties van reumatische koorts

Reumatische hartziekte kan worden voorkomen door streptokokkeninfecties te vermijden of met antibiotica te behandelen zodra ze optreden. Het is belangrijk om antibiotica te nemen zoals voorgeschreven, zelfs als de patiënt zich na enkele dagen beter voelt, om antibioticaresistentie te voorkomen.

Daarnaast kunnen patiënten het risico op andere hartaandoeningen en een beroerte verminderen door hun bloeddruk, diabetes mellitus (suikerziekte) en cholesterolgehalte onder controle te houden. Voor een goede hartgezondheid is het tevens belangrijk om een gezonde levensstijl te volgen:

• een gezond gewicht behouden
• een gezonde, evenwichtige voeding volgen
• regelmatig lichaamsbeweging krijgen
• minder alcohol drinken
• niet roken
• stress beheersen

Lees verder

• Reumatische koorts: Complicatie van streptokokkeninfectie
• Streptokokkeninfectie: Infectie met Streptococcus-bacteriën
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Hartruis (hartgeruis): Oorzaken van hartgeruisen