Reumatische hartziekte: Permanente schade aan hartkleppen
Reumatische koorts is een ontstekingsziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Streptococcus pyogenes, een type groep A beta-hemolytische streptokok. Deze bacteriën veroorzaken aandoeningen zoals keelontsteking of roodvonk. Enkele weken na het verdwijnen van een keelontsteking of roodvonk kan bij ongeveer 0,3% tot 3% van de patiënten reumatische koorts optreden. Reumatische hartziekte is een chronische aandoening die als complicatie van acute reumatische koorts kan ontstaan. Bij deze aandoening wordt één of meer hartkleppen blijvend beschadigd. Typische symptomen van deze hartcomplicatie zijn kortademigheid en pijn op de borst. Behandeling kan medicatie en soms een operatie omvatten. Onbehandeld kan reumatische hartziekte leiden tot ernstige complicaties zoals een beroerte en hartfalen. Het is cruciaal om snel antibiotica te nemen bij een streptokokkeninfectie om een reumatische hartziekte te voorkomen.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken
- Reumatische koorts
- Reumatische hartziekte
- Risicofactoren van reumatische hartziekte
- Risicogroepen
- Symptomen
- Reumatische koorts
- Hart
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van hartaandoening
- Prognose
- Complicaties van permanente schade aan hartkleppen
- Preventie van complicaties van reumatische koorts
- Praktische tips voor het leven met / omgaan met reumatische hartziekte
- Neem regelmatig je medicatie
- Zorg voor een gezonde levensstijl
- Houd je bloeddruk onder controle
- Ondersteuning bij je emoties en mentale gezondheid
- Regelmatige medische controleafspraken
- Wees alert op symptomen van verergering
- Verhoog je kennis over je aandoening
- Misvattingen rond reumatische hartziekte
- Reumatische hartziekte komt alleen voor bij oudere volwassenen
- Reumatische hartziekte kan alleen worden veroorzaakt door een slechte mondgezondheid
- Reumatische hartziekte is altijd zichtbaar bij een echocardiogram
- Reumatische hartziekte is een zeldzame aandoening
- Reumatische hartziekte veroorzaakt altijd blijvende schade aan het hart
- Medicijnen kunnen reumatische hartziekte volledig genezen
- Reumatische hartziekte heeft altijd een genetische oorzaak
Epidemiologie
Reumatische hartziekte (RHD) is een langdurige complicatie van een infectie met groep-A streptokokken, die vaak leidt tot schade aan de hartkleppen. De ziekte komt voornamelijk voor in ontwikkelingslanden en is een belangrijke oorzaak van hartziekten in deze regio's. Wereldwijd zijn er miljoenen mensen met reumatische hartziekte, maar de prevalentie varieert sterk afhankelijk van de toegang tot medische zorg, de bestrijding van streptokokkeninfecties, en de algemene gezondheidsomstandigheden.Wereldwijd voorkomen
De prevalentie van RHD is bijzonder hoog in lage- en middeninkomenslanden, waar de ziekte vaak wordt gezien bij jonge volwassenen en kinderen. Naar schatting komt reumatische hartziekte bij ongeveer 15 miljoen mensen voor, met jaarlijks miljoenen nieuwe gevallen van acute reumatische koorts, de voorloper van de hartziekte. De ziekte komt het meest voor in sub-Sahara Afrika, Zuid-Azië en sommige delen van Latijns-Amerika, waar onvoldoende toegang tot antibiotische behandeling van streptokokkeninfecties het risico vergroot.
Prevalentie in ontwikkelde landen
In ontwikkelde landen, waar de gezondheidszorg beter is en streptokokkeninfecties effectief worden behandeld, komt reumatische hartziekte veel minder voor. De ziekte wordt echter nog steeds gezien bij oudere patiënten, vaak als gevolg van eerdere infecties in de jeugd. In sommige gevallen kan RHD in geïmmigreerde populaties uit landen met een hogere incidentie worden gedetecteerd.
Mechanisme
Reumatische hartziekte wordt veroorzaakt door een immuunreactie op een eerdere infectie met groep-A streptokokken. De ziekte begint vaak met een faryngeale infectie, zoals keelontsteking, die niet adequaat wordt behandeld met antibiotica. Deze infectie kan leiden tot een systemische ontstekingsreactie, waarbij het immuunsysteem de hartkleppen en andere organen aanvalt, wat leidt tot beschadiging en, in ernstige gevallen, hartfalen.Immuunreactie en hartkleppenschade
De immuunreactie na een streptokokkeninfectie leidt tot een auto-immuunproces, waarbij het lichaam de eigen weefsels aanvalt, inclusief de hartkleppen. Dit kan leiden tot ontsteking van de hartkleppen (endocarditis), gevolgd door littekenvorming en vervorming van de kleppen, wat hun normale werking verstoort. Dit proces kan leiden tot chronische klepafwijkingen, zoals mitralisklepstenose, aortaklepstenose of regurgitatie.
Herhaalde infecties en verergering van schade
Mensen die herhaaldelijk een streptokokkeninfectie oplopen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte. Elke episode van acute reumatische koorts kan de schade aan de hartkleppen verergeren, wat leidt tot progressieve hartafwijkingen en mogelijk hartfalen. Het voorkomen van herinfecties is essentieel om verdere schade aan het hart te beperken.
Oorzaken
Reumatische koorts
Reumatische hartziekte ontstaat als gevolg van reumatische koorts, een ontstekingsziekte die voornamelijk bindweefsels in het hart, de gewrichten, de huid en de hersenen kan aantasten. Reumatische koorts ontwikkelt zich na een onbehandelde infectie met groep A beta-hemolytische Streptococcus pyogenes, een soort streptokokken (bacteriën).Reumatische hartziekte
Bij reumatische hartziekte raken de hartkleppen ontstoken en ontwikkelen zich littekens. Dit kan leiden tot vernauwing of lekkage van de hartkleppen, waardoor het hart moeilijker functioneert. Meestal is de mitralisklep aangetast, wat kan resulteren in mitralisstenose of mitralisregurgitatie. Minder vaak zijn ook de aortaklep en de tricuspidalisklep betrokken. De betrokkenheid van de hartkleppen kan uiteindelijk leiden tot congestief hartfalen.Risicofactoren van reumatische hartziekte
Onbehandelde of onderbehandelde streptokokkeninfecties die keelontsteking of roodvonk veroorzaken, verhogen het risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte. Kinderen die herhaaldelijk keelontstekingen hebben, lopen een groter risico op het ontwikkelen van reumatische koorts en reumatische hartziekte.Risicogroepen
Bepaalde bevolkingsgroepen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte, vooral degenen die in gebieden wonen waar streptokokkeninfecties veel voorkomen en de toegang tot medische zorg beperkt is.Kinderen en jongeren
Reumatische hartziekte wordt vaak gezien bij kinderen tussen de 5 en 15 jaar, hoewel het ook bij volwassenen kan voorkomen, meestal als gevolg van herhaalde infecties in de jeugd. De ziekte komt het vaakst voor in de jaren na een ongebehandelde of onvoldoende behandelde keelinfectie.
Bewoners van landen met beperkte gezondheidszorg
Mensen die wonen in gebieden met beperkte toegang tot medische zorg, zoals in sommige ontwikkelingslanden, lopen een groter risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte. In deze gebieden kunnen keelinfecties vaak niet effectief worden behandeld met antibiotica, wat de kans op het ontwikkelen van RHD vergroot.
Individuen met een geschiedenis van reumatische koorts
Patiënten die in hun jeugd herhaaldelijk streptokokkeninfecties hebben gehad, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van reumatische hartziekte. Elke nieuwe infectie kan de schade aan de hartkleppen verergeren, wat leidt tot een ernstigere vorm van de ziekte.
Symptomen
Reumatische koorts
Koorts is een kenmerkend symptoom van reumatische koorts. Een migrerende polyartritis (ontsteking die zich verplaatst tussen meerdere gewrichten) is een van de meest voorkomende symptomen bij acute reumatische koorts. Andere symptomen zijn onderhuidse knobbeltjes (subcutane noduli) op de botten en pezen, evenals een huiduitslag die begint op de romp en zich verspreidt naar de ledematen. De uitslag kenmerkt zich door een rode ring met een bleker centrum, bekend als erythema marginatum. Ook kunnen de hersenen worden aangetast, met Sydenham's chorea (St. Vitus’ dans) als mogelijk symptoom. Hierbij ontstaan oncontroleerbare snelle bewegingen van het gezicht, de voeten en de handen.
Pijn op de borst kan een symptoom zijn van een reumatische hartziekte. / Bron: Pexels, PixabayHart
De symptomen van een reumatische hartziekte variëren en zijn vaak niet direct merkbaar. Wanneer symptomen optreden, kunnen deze variëren afhankelijk van de omvang en locatie van de hartschade. Reumatische koorts kan leiden tot symptomen van pericarditis (ontsteking van het hartzakje) en congestief hartfalen, afhankelijk van de ernst van de hartklepontsteking (valvulitis) en myocarditis (ontsteking van de hartspier). Symptomen kunnen onder andere kortademigheid (vooral bij inspanning of wanneer liggend), pijn op de borst, zwakte, vermoeidheid, zwelling van de voeten (), benen ([ARTIKEL=191385]) en gezicht ([ARTIKEL=189025]), een licht gevoel in het hoofd, [ARTIKEL=184802]duizeligheid, of bijna flauwvallen.Alarmsymptomen
De symptomen van reumatische hartziekte kunnen variëren, afhankelijk van de ernst van de hartbeschadiging. De ziekte ontwikkelt zich vaak langzaam en kan in de vroege stadia weinig tot geen symptomen vertonen. Naarmate de schade aan de hartkleppen vordert, kunnen er echter meer duidelijke alarmsymptomen optreden.Pijn op de borst en kortademigheid
Patiënten met reumatische hartziekte kunnen pijn op de borst ervaren als gevolg van een verminderde bloedtoevoer naar het hart of een verstoorde klepfunctie. Dit kan gepaard gaan met kortademigheid, vooral bij lichamelijke inspanning, door verminderde hartfunctie.
Vermoeidheid en zwelling
Vermoeidheid, zwelling van de benen en voeten, en onregelmatige hartslag kunnen optreden als gevolg van hartfalen door beschadigde hartkleppen. Deze symptomen wijzen op een verergering van de hartziekte en vereisen medische evaluatie.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts verzamelt een medische geschiedenis van de patiënt en voert een lichamelijk onderzoek uit. Hierbij kan de arts ontstoken gewrichten (artritis), onderhuidse knobbeltjes, pericardiale wrijving, tekenen van congestief hartfalen (zoals oedeem), en huiduitslag veroorzaakt door erythema marginatum opmerken. Tijdens de auscultatie (luisteren naar hartgeluiden met een stethoscoop) kan de arts hartruis (Carey Coombs geruis) detecteren, veroorzaakt door bloed dat rond een beschadigde klep lekt. Wrijving kan ontstaan door het bewegen van ontstoken hartweefsel.
Diagnostisch onderzoek
De diagnose van een reumatische hartklepaandoening wordt vaak gesteld met behulp van een elektrocardiografie (ECG) en echocardiografie (onderzoek van het hart met geluidsgolven). De mitralisklep kan een typische 'hockeystick'-uitstraling vertonen. Daarnaast kan een bloedonderzoek of keelcultuur nodig zijn om de aanwezigheid van streptokokkenbacteriën op te sporen. Een röntgenfoto van de borstkas kan worden gemaakt om te controleren op hartvergrootheid (cardiomegalie) en longafwijkingen. Tot slot kan een cardiale MRI-scan worden uitgevoerd om gedetailleerde beelden van het hart te verkrijgen, wat helpt bij het beoordelen van de hartkleppen en de hartspier.
Medicatie kan helpen bij het verlichten van de symptomen. / Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van hartaandoening
De behandeling van reumatische hartziekte hangt af van de ernst van de schade aan de hartkleppen. Het verminderen van ontsteking met corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicatie) is een belangrijke behandelingsmethode bij acute reumatische koorts met hartbetrokkenheid. In het verleden werd aspirine gebruikt, maar dit verhoogde het risico op het Reye-syndroom, wat kan leiden tot ernstige lever- en hersenschade, en in sommige gevallen leverinsufficiëntie en overlijden. Een langdurige behandeling met penicilline (soort antibioticum) wordt aanbevolen om streptokokkenbacteriën uit het lichaam te verwijderen en herhaling van de ziekte te voorkomen. In ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn om beschadigde hartkleppen te vervangen of te repareren.Prognose
De prognose voor patiënten met reumatische hartziekte hangt af van de ernst van de hartbeschadiging, de leeftijd van de patiënt en de effectiviteit van de behandeling. Bij tijdige diagnose en behandeling kan de vooruitgang van de ziekte worden vertraagd en kunnen ernstige complicaties worden voorkomen.Korte-termijnuitkomsten
In de vroege stadia kan reumatische hartziekte goed worden beheerd met medicijnen en antibiotica om infecties te behandelen en ontstekingen te verminderen. Patiënten met milde gevallen van RHD kunnen een normale levensverwachting hebben, mits ze op de juiste manier worden behandeld.
Langetermijnuitkomsten
Bij ernstige gevallen van reumatische hartziekte kan de hartbeschadiging leiden tot hartfalen, wat de levensverwachting aanzienlijk kan verkorten. Patiënten met gevorderde RHD kunnen hartoperaties nodig hebben, zoals klepvervangingen, om hun hartfunctie te verbeteren.
Complicaties van permanente schade aan hartkleppen
Enkele complicaties van een reumatische hartziekte zijn:- bacteriële endocarditis: Dit is een infectie van de binnenwand van het hart die kan ontstaan na schade aan de hartkleppen door reumatische koorts.
- een beroerte
- een gescheurde hartklep: Dit is een medisch noodgeval dat een operatie vereist om de klep te vervangen of te repareren.
- een onregelmatig hartritme
- hartfalen: Dit kan optreden door ernstige vernauwing of lekkage van de hartkleppen.
- zwangerschaps- en bevallingscomplicaties: Vrouwen met reumatische hartziekte moeten hun medische toestand bespreken met een arts voordat ze zwanger worden.
Een gezonde, evenwichtige voeding is belangrijk voor de hartgezondheid. / Bron: Jill111, PixabayPreventie van complicaties van reumatische koorts
Reumatische hartziekte kan worden voorkomen door streptokokkeninfecties te vermijden of met antibiotica te behandelen zodra ze optreden. Het is belangrijk om antibiotica te nemen zoals voorgeschreven, zelfs als de patiënt zich na enkele dagen beter voelt, om antibioticaresistentie te voorkomen.Daarnaast kunnen patiënten het risico op andere hartaandoeningen en een beroerte verminderen door hun bloeddruk, diabetes mellitus (suikerziekte) en cholesterolgehalte onder controle te houden. Voor een goede hartgezondheid is het tevens belangrijk om een gezonde levensstijl te volgen:
- een gezond gewicht behouden
- een gezonde, evenwichtige voeding volgen
- regelmatig lichaamsbeweging krijgen
- minder alcohol drinken
- niet roken
- stress beheersen
