Acute en ‘verborgen’ symptomen van lawaaidoofheid

Slechthorendheid kan ontstaan door langdurige blootstelling aan lawaai. In veel gevallen is de gehoorschade permanent. Lawaaidoofheid kan echter ook veroorzaakt worden door intens harde, maar zeer kortdurende geluiden. In de meeste gevallen gaat de gehoorschade gepaard met fluitende, piepende geluiden en/of een irritante ruis. Het zijn veelvoorkomende klachten bij slechthorendheid. De oorzaken van gehoorschade door lawaai zijn talrijk, variërend van luide grasmaaiers tot oordopjes zonder geluidsbegrenzer, een popconcert, vliegtuiglawaai en trilmachines in de bouw. Geluiden boven de 80 dB kunnen het gehoor op den duur al beschadigen. Op de werkplek is dankzij de Arbowetgeving veel verbeterd op het gebied van geluidsbelasting. Lawaaidoofheid kent acute, maar zeker ook ‘verborgen’ symptomen die door gewenning minder opvallen.

Inhoud

• Lawaaidoofheid – over trilhaartjes en slakkenhuis
• Hoe hard zijn harde geluiden?
• Pijngrens
• Wie loopt risico op gehoorschade?
• Gehoorschade door kortdurend en langdurig lawaai
• Symptomen van lawaaidoofheid
• ‘Verborgen’ symptomen
• Voorkomen van gehoorschade
• Op het werk
• Vrije tijd

Lawaaidoofheid – over trilhaartjes en slakkenhuis

Langdurige blootstelling aan relatief harde geluiden heeft tot gevolg dat de trilhaarfunctie in het binnenoor beschadigd raakt. Deze trilhaartjes zijn belangrijk voor het verwerken van geluiden. Door overbelasting raken ze 'verlamd'. De beschadigde trilhaartjes, die zich op de receptoren in het binnenoor bevinden, geven dan verkeerde signalen door aan de hersenen. Dit kan tijdelijke of permanente slechthorendheid tot gevolg hebben.

Gehoorschade
Hoe meer trilhaartjes disfunctioneel zijn, hoe erger de slechthorendheid. Het gaat gepaard met een piep of een ruis. In het slakkenhuis van het binnenoor, met de genoemde trilhaartjes, raken deze zintuigcellen uiteindelijk beschadigd. Geluidsgolven kunnen dan niet of in te geringe mate worden omgezet in zenuwsignalen naar de hersenen (transductie). Bij langdurige blootstelling aan meer dan 80 dB, zal er uiteindelijk in meer of mindere mate sprake zijn van gehoorschade als gevolg van lawaai. In eerste instantie in het spraakverstaanbaarheidsgebied van het gehoorspectrum (ca. 4000 hertz).

Hoe hard zijn harde geluiden?

Gehoorschade kan ontstaan bij langdurige blootstelling aan meer dan 80-85 dB. Maar waar meet men dat aan af? Een rustige huiskamer produceert rond de 40 dB. Indien men in dat vertrek gesprekken op een normale toon voert, wordt dat ongeveer 60 dB. Een drukke winkelpromenade produceert al gauw 80 dB. Bij een symfonieorkest (concertzaal) dat 'forte' speelt, moet men denken aan ongeveer 100 dB.

Pijngrens

De pijngrens ligt rond de 120 dB, zoals bij een verkeersvliegtuig dat recht boven het huis opstijgt. Of tijdens een popconcert en racewedstrijden (auto’s en motoren). In extreme gevallen kan zelfs het trommelvlies scheuren. Boven de 40 jaar wordt iedereen gevoeliger voor lawaai (verouderingsproces). Het ontstaan van gehoorschade door lawaai wordt bepaald door de duur, de sterkte, de intermitterende blootstelling en de leeftijd. Ook de gevoeligheid van de persoon in kwestie speelt een rol. En niet in de laatste plaats door inmiddels bestaande binnenoorbeschadigingen. Een slakkenhuis dat aan lawaai wordt blootgesteld, raakt dan nog meer beschadigd, terwijl de persoon in kwestie daar minder van merkt door de al bestaande gehoorschade.

Wie loopt risico op gehoorschade?

Onder andere musici vormen een risicogroep wat betreft lawaaidoofheid. Zoals klarinettisten en fagottisten die vóór de koperblazers (o.a. trompetten) zitten. Voor hen is het dus raadzaam om speciale oordopjes te dragen, aangezien het decibelniveau al gauw aan de 100 grenst. Degenen die zonder bescherming vaak popconcerten bijwonen lopen eveneens risico. Dat geldt uiteraard ook voor discotheekgangers.

Thuis en op het werk
Thuis naar te harde muziek luisteren is een ander voorbeeld. Denk daarbij ook aan oordopjes die te hard staan afgesteld. Ook in de werksituatie kan gemakkelijk gehoorschade ontstaan. Zoals in de bouw, de zware industrie, de metaalbedrijven en op luchthavens. Wegwerkers langs snelwegen lopen eveneens risico. Zonder gehoorbescherming krijgen ze bijna gegarandeerd last van lawaaidoofheid.

Gehoorschade door kortdurend en langdurig lawaai

Blootstelling aan zeer harde geluiden kan directe gehoorbeschadiging veroorzaken. Doorgaans betreft het beide oren en wordt het gehoor na enkele uren of dagen weer normaal, althans zoals men gewend was. Blijvende gehoorschade kan ontstaan na een enkel zeer hard geluid of na langduriger extreem lawaai. Hoe harder het lawaai, en hoe langer het duurt, hoe eerder en schadelijker de gehoorschade. Ook in het leger bestaat het gevaar van gehoorschade door bijvoorbeeld geweerschoten en geronk van tanks.

Gevoelig
Het gehoor is gevoelig voor langdurige blootstelling bij ca. 80 dB, zoals vijf dagen in de week gedurende 6-8 uur en dat jarenlang. Enkele feitjes ter illustratie: indien de blootstelling aan lawaai in geringe mate meer dan 80 dB betreft, al zijn het maar enkele decibellen, is de periode dat men gehoorschade krijgt de helft van bij 80 dB. Een stijging van 10 dB, van bijvoorbeeld 80 tot 90 dB, betekent een tweemaal zo hard geluid als 80 dB. De Arbowetgeving heeft veel geregeld inzake gehoorbelasting op het werk in onder andere de bouw en industrie. Ook in discotheken is de geluidsimpact vaak te groot, zo rond de 110 dB, waardoor men niet normaal met elkaar kan praten, laat staan elkaar verstaan. Dat geldt ook voor het gebruik van MP3- spelers, iPods, enzovoorts. De meeste moderne geluidsoverdragers zijn voorzien van een instelbare geluidsbegrenzer.

Symptomen van lawaaidoofheid

• Slechthorendheid, met name de hoge tonen.
• Pijn in de oren.
• Fluiten of suizen (tinnitis). Vaak verdwijnt het suizen en maakt dan plaats voor permanente doofheid.
• Gesprekken in de onmiddellijke nabijheid zijn moeilijker te volgen. Bijvoorbeeld als veel mensen praten in een akoestisch gebrekkig vertrek met veel achtergrondgeluiden.
• Overgevoeligheid voor ‘normale’ geluiden. Ze kunnen dan juist pijnlijker worden.

‘Verborgen’ symptomen

In veel gevallen zijn symptomen van gehoorschade door lawaaidoofheid minder uitgesproken en ontstaan ze sluipend. Door gewenning vallen ze minder op. Observeer uzelf wat dat betreft. Hieronder volgt een checklist:

• Krijgt u soms het gevoel dat alle mensen maar wat mompelen?
• Moet u vaak vragen wat iemand gezegd heeft?
• Begrijpt u dikwijls verkeerd wat anderen tegen u zeggen?
• Hoort u soms heel andere woorden dan wat er feitelijk is gezegd?
• Kunt u bij achtergrondlawaai/-geluiden gesprekken steeds moeilijker of nauwelijks meer volgen?
• Merkt u bij uzelf dat u zich terugtrekt tijdens gesprekken omdat u de helft maar verstaat? Geeft u zogezegd de moed op?
• Hebt u mettertijd de televisie steeds harder gezet? En zeggen anderen daar iets van?
• Hebt u het volume van de telefoon door de tijd steeds hoger moeten zetten om de ander te verstaan?
• Hoort u de vogels, het geritsel van bladeren, de zoemende bijen en andere natuurgeluiden niet of amper meer?

Voorkomen van gehoorschade

Ga naar de audicien bij aanhoudende symptomen van lawaaidoofheid. Gewoon om erger te voorkomen. Laat uw gehoor eventueel periodiek controleren als u in een lawaaiige omgeving werkt. Dat kan ook in de thuissituatie zijn. Of in de omgeving van werk en huis (luchthaven, industrie, enz.). Maar ook als u een verandering in uw gehoor opmerkt. Laat eventueel een gehoortest doen om de aard en ernst van slechthorendheid te diagnosticeren.

Op het werk

Werkt u in de industrie, de bouw, de metaal, op een luchthaven of elders waar sprake is van veel lawaai? Uw werkgever dient gepaste gehoorbescherming aan te bieden. Bijvoorbeeld bij gebruik van drilboren en de bediening van machines. Dit is goed in de wet verankerd (Arbowetgeving). Gehoorbescherming is bijvoorbeeld verplicht boven de 85 dB. Verder komen er steeds geluidsarmere machines op de markt. Laat u op het werk informeren hoe de gehoorbescherming bij de werknemers geregeld is en of daar de hand aan wordt gehouden, in het belang van uzelf en anderen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor musici, diskjockeys, werkers in de wegenbouw, overal waar in de werksituatie het geluidsniveau boven de normale norm uitkomt. Het niveau van professionele geluidsdemping hoort ruim onder de 80 dB te blijven.

Vrije tijd

Gebruik als preventie oordopjes in discotheken en op festivals; het convenant inzake de geluidsnorm is 103 dB. Feitelijk is dat veel te hard bij langdurige blootstelling. Er zijn goede oordopjes met muziekfilters verkrijgbaar, ook geschikt voor professionele musici. Zet de muziek niet te hard, gebruik geluidsbegrenzers. Een goede regel is dat u gesprekken om u heen nog steeds moet kunnen volgen als u naar muziek luistert van een iPod of MP3-speler. Ga niet te dicht bij luidsprekers staan. Gebruik ook gehoorbeschermers als u een lawaaiige grasmaaier hebt. Of als u gaat klussen, zoals tijdens het gebruik van de hamerboor, enzovoorts. Zo zijn er tal van voorbeelden inzake het ontstaan van lawaaidoofheid. Wie zich daarvan bewust is, zal situaties die om gehoorbescherming vragen makkelijk herkennen.

Lees verder

• Eerste hulp bij oorpijn – voorwerp of insect in het oor
• Ooracupunctuur (auriculotherapie) biedt vaak uitkomst
• Zo ontstaat (chronische) pijn