Tuba aperta: Ooraandoening met geopende buis van Eustachius

De buis van Eustachius (gehoorbuis) loopt tussen de keel en het middenoor om de druk in het trommelvlies te reguleren. Een tuba aperta is een ooraandoening waarbij de buis van Eustachius, die normaal gezien gesloten is, meestal geopend is. Door deze tubadysfunctie (probleem met de werking van de buis van Eustachius) ervaart de patiënt autofonie (het horen van zelf gegenereerde geluiden die versterkt klinken, zoals de eigen ademhaling). Vaak is de precieze oorzaak van de ooraandoening onbekend, maar af en toe zijn gewichtsverlies, een middenoorontsteking en andere risicofactoren geassocieerd met het ontstaan van een tuba aperta. De behandeling van de goedaardige aandoening bestaat uit medicatie of een operatie.

• Epidemiologie van ooraandoening
• Oorzaken van geopende buis van Eustachius
• Risicofactoren van tuba aperta
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicatie
• Operatie
• Zelfzorgtechnieken

Epidemiologie van ooraandoening

De incidentie van een tuba aperta bedraagt 0,3-6,6%. 10-20% van de patiënten hebben voldoende last van de symptomen om medische hulp te zoeken. Deze aandoening komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en is meestal aanwezig bij adolescenten en volwassenen. Jonge kinderen lijden zelden aan de ooraandoening.

Oorzaken van geopende buis van Eustachius

De buis van Eustachius – die in normale omstandigheden meestal gesloten blijft – is de buis die tussen het middenoor en de keel loopt en de oordruk rond het trommelvlies regelt. Af en toe opent de buis van Eustachius zich om de luchtdruk tussen het middenoor en de buitenomgeving te egaliseren. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het inslikken van voedsel, het geeuwen of het kauwen. Bij een tuba aperta is de buis van Eustachius meestal geopend.

Risicofactoren van tuba aperta

In de meeste gevallen zijn de precieze oorzaken of risicofactoren voor de ooraandoening niet te achterhalen. Een aantal risicofactoren zijn echter wel bekend voor de meestal geopende buis van Eustachius.

Aandoeningen

Enkele aandoeningen zijn vaker geassocieerd met een tuba aperta zoals:

• angst of stress
• een middenoorontsteking (otitis media): Soms verschijnt een tuba aperta als gevolg van vloeibare resten in de buis van Eustachius, na een middenoorontsteking.
• een zwangerschap: Sommige zwangere vrouwen krijgen eveneens te maken met een tuba aperta als gevolg van hormonale veranderingen (zwangerschapshormonen) die de oppervlaktespanning en het slijmvlies in de luchtwegen doen veranderen.
• granulomatose met polyangiitis, een auto-immuunziekte
• het temporomandibulair gewrichtssyndroom (pijn aan kaak en gezicht)
• littekens in de neuskeelholte na een adenoïdectomie (chirurgische verwijdering van de amandelen) of een andere operatie aan de neus of keel of radiotherapie
• neurologische ziekten: Neurologische aandoeningen die spieratrofie (spierverlies) veroorzaken, zoals een beroerte, multiple sclerose en een motorneuronziekte (progressieve verzwakking van spieren), zijn in sommige gevallen betrokken bij een vaak geopende buis van Eustachius.
• uitdroging: Activiteiten en stoffen die het lichaam uitdrogen zijn ook mogelijke oorzaken van een slechte werking van de buis van Eustachius. Dit gebeurt door bijvoorbeeld het gebruik van stimulerende middelen (inclusief cafeïne) en lichaamsbeweging.
• vermoeidheid

Omgevingsfactoren

Gewichtsverlies
Gewichtsverlies (soms veroorzaakt door een chronische ziekte) is een vaak voorkomende oorzaak en komt voor bij circa één op de drie patiënten. Vetweefsel houdt de buis bij gezonde personen meestal gesloten. Wanneer het algehele lichaamsvet afneemt, krimpt het weefsel rondom de buis van Eustachius en wordt deze functie verstoord.

Lichaamsbeweging/uitputting
Af en toe zijn lichaamsbeweging en ook uitputting geassocieerd met een tuba aperta.

Medicatie
Af en toe veroorzaken medicijnen zoals orale (via de mond ingenomen) anticonceptiva of diuretica (plaspillen) de ooraandoening.

Symptomen

De patiënt ervaart onder meer een gedempt gehoor en autofonie. Bij autofonie hoort de patiënt de eigen stem, ademhaling of polsslag, vaak ook versterkt (in normale omstandigheden onderdrukken de hersenen deze geluiden). Sommige patiënten vinden hun waargenomen stemvolume vervelend, waardoor ze heel zacht spreken. Hun eigen stem klinkt misschien ook lager of dieper voor andere mensen, omdat de luchtpijp meer volume heeft wanneer de buis van Eustachius open is. De patiënt klinkt soms ook alsof hij praat met een verstopte neus. Sommige patiënten hebben mogelijk moeite met normale fysieke activiteiten, waarbij ze dan een verhoogde ademhaling vertonen. Bovendien hebben veel patiënten de drang om het oor schoon te maken omdat het oor droog aanvoelt (droge oren). Andere symptomen van een tuba aperta, zoals duizeligheid, gehoorverlies, tinnitus aurium (oorsuizen), volheid in het oor en een verstopt oor, zijn soms aanwezig.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en diagnostisch onderzoek
De diagnose is lastig omdat de aandoening slecht bekend is. De arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en symptomen. De arts bekijkt vervolgens het trommelvlies direct met licht en bemerkt dan dat het trommelvlies trilt bij elke ademhaling die de patiënt neemt. Een tympanometrie (onderzoek van het middenoor) is eveneens nuttig voor het stellen van de diagnose van een tuba aperta. De buis van Eustachius opent zich waarschijnlijk wanneer een stevige inademing een aanzienlijke drukverschuiving veroorzaakt.

Differentiële diagnose
Een tuba aperta diagnosticeert de arts vaak verkeerd als standaardcongestie door de overeenkomst in symptomen en de zeldzaamheid van de aandoening. Wanneer een verkeerde diagnose optreedt, krijgt de patiënt soms een verkeerde behandeling en schrijft de arts een decongestivum voor. Dit type medicatie verergert de aandoening, omdat de buis van Eustachius afhankelijk is van kleverige vloeistoffen om gesloten te blijven en het uitdrogende effect van een decongestivum de buis van Eustachius nog meer doet openblijven en symptomen veroorzaakt. Bij een verkeerd gediagnosticeerde patiënt, voert de arts soms ook een operatie uit om via een operatie buisjes in het trommelvlies te plaatsen, wat het risico op een oorontsteking vergroot en de geopende buis van Eustachius niet verlicht. Wanneer de arts al deze verkeerde behandelingen heeft uitgevoerd en niet op de hoogte is van het bestaan van een tuba aperta, dan is het mogelijk dat de symptomen van de patiënt geclassificeerd worden als psychologisch.

Behandeling

Medicatie

Neusdruppels met oestrogeen of verzadigd kaliumjodide veroorzaken oedeem (een zwelling) in de opening van de buis van Eustachius. Neusmedicatie die verdund zoutzuur, chloorbutanol en benzylalcohol bevat, is bij sommige patiënten effectief en heeft doorgaans weinig bijwerkingen. Neussprays zijn mogelijk ook een zeer effectieve tijdelijke behandeling voor deze ziekte. Verder krijgen sommige patiënten het advies om bepaalde medicijnen te vermijden.

Operatie

In extreme gevallen is een chirurgische ingreep nodig om het weefsel van de buis van Eustachius te herstellen met vet, gelschuim of kraakbeen. Deze methoden zijn niet altijd succesvol.

Zelfzorgtechnieken

Patiënten krijgen soms het advies om het hoofd tussen de knieën te leunen of te laten zakken als er symptomen optreden. Ook is het aanbevolen om in gewicht bij te komen als gewichtsverlies mogelijk bijdraagt aan een tuba aperta. Stress en angst verminderen is verder aanbevolen. Tot slot moeten patiënten voldoende drinken wanneer uitdroging mogelijk mee aan de basis ligt van de ooraandoening.

Lees verder

• Tympanometrie: Onderzoek van het middenoor
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen