Besnijdenis van mannen ingezet in de strijd tegen HIV/AIDS

In Paramaribo (Suriname) kunnen jongens tussen 4 en 21 jaar zich thans gratis laten besnijden om de kans op hiv-besmetting te verkleinen. Het is een proefproject voor de duur van drie maanden. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat besnijdenis de kans op hiv-besmetting met circa 60 procent verkleint. De veroorzaker van aids, het humaan immunodeficiëntievirus (hiv), op de afbeelding te zien, heeft meer moeite het menselijk lichaam via de penis binnen te dringen in geval die besneden is.

• ABC-model
• Besnijdenis en hiv
• Waarom werkt besnijdenis?
• Andere aandoeningen
• Risico's van besnijdenis
• Seksuele consequenties van besnijdenis

ABC-model

Het zijn veelbelovende resultaten, die een toegevoegde waarde kunnen hebben in de bestrijding van aids. Het kan een aanvulling zijn in de hiv-aidspreventiestrategie die zich laat afkorten als 'ABC'. Het ABC-model staat in het Engels voor:

• Abstinence until marriage / abstinentie (seksuele onthouding) tot het huwelijk;
• Being faithful / Trouw zijn aan je partner;
• Condoms / het gebruik van condooms.

Circumcisie

Nu kan daar een tweede 'C' aan worden toegevoegd: de C van circumcision, dat wil zeggen circumcisie, de medische term voor besnijdenis. In sommige delen van Afrika, heeft de besmetting met HIV epidemische proporties aangenomen. In een land als Botswana is de prevalentie van HIV 17%! Dat zijn schrikbarende cijfers.

Besnijdenis en hiv

Er zijn meerdere onderzoeken geweest naar mannenbesnijdenis en de overdracht van hiv. Franse en Zuid-Afrikaanse onderzoekers brachten eind 2005 onderzoeksresultaten naar buiten, waaruit bleek dat mannenbesnijdenis de seksuele overdracht van hiv van vrouwen naar mannen met 60% verkleind.(1) 3274 jongemannen van het platteland rond Johannesburg deden mee aan het onderzoek. De groep werd door loting in tweeën gedeeld en de een helft werd besneden en de andere helft behield zijn voorhuid. Gedurende de 18 maanden die daarop volgden, bleek dat het aantal hiv-geïnfecteerden onder de mannen die niet besneden waren aanzienlijk hoger te liggen en niet omdat dat ze vaker onbeschermde seks hadden. Andere onderzoeken ondersteunen dit beeld: tussen de 44-71% minder kans op hiv-besmetting in seksueel contact van vrouw naar man indien de man besneden is.(2)

Hiv-besmettingen terugdringen door besnijdenis

De genoemde onderzoekers schatten dat in de komende twintig jaar, als overgegaan wordt op massale besnijdenis, een kleine zes miljoen hiv-besmettingen voorkomen kunnen worden. Hierdoor kunnen drie miljoen levens gespaard worden. Reden dat thans in Suriname een pilotproject is gestart. In Suriname zijn ongeveer tienduizend inwoners besmet met hiv, dat is zo'n 2% van de bevolking. Op 17 maart 2009 ging het project van start en op de eerste dag werden reeds 165 jongemannen besneden, terwijl het de bedoeling was om in drie maanden tijd in totaal circa 100 jongemannen te besnijden. Het loopt dus storm; jongemannen staan in de rij om hun voorhuid af te staan. Het is te hopen dat ze ook gedegen voorlichting krijgen, zodat niet het idee bij hen zal postvatten dat ze aan onveilige seks kunnen doen nu ze besneden zijn.

Waarom werkt besnijdenis?

Het is nog niet helemaal opgehelderd waarom het verwijderen van de voorhuid mannen beschermt tegen hiv. Onderzoekers vermoeden dat de cellen aan de onderkant van de voorhuid gevoelig zijn voor de ziekteverwekker. Ook zouden scheurtjes en schaafwondjes het gemakkelijker maken het hiv-virus op te lopen. Een andere verklaring is dat de eikel na de ingreep een soort eeltlaagje krijgt en bijgevolg minder poreus is, waardoor het virus wellicht minder eenvoudig kan binnendringen.

Langerhans cellen

Inmiddels is vast komen te staan op welke wijze seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) een rol in de besmetting spelen. Onderzoekers van VU medisch centrum hebben in 2008 een antwoord gevonden op hoe SOA’s de kans op infectie met HIV vergroten. Specifieke immuuncellen, de Langerhans cellen, beschermen in normale, gezonde toestand tegen hiv. Een SOA, zoals gonorroe of chlamydia, transformeert de Langerhans cellen echter van beschermers naar verspreiders van het virus. De kans op infectie met het hiv-virus is in dat geval aanzienlijk verhoogd. De voorhuid van de penis is erg vatbaar voor SOA's. Door de voorhuid te verwijderen, wordt de kans op een SOA minder en verwijder je ook een groot deel van de Langerhans cellen die zich aldaar ophouden. Hiermee dienen de Langerhans cellen niet meer als vehikel in de overdracht van het hiv-virus in geval van een SOA.(3)

Andere aandoeningen

Mannenbesnijdenis vermindert ook de kans op sommige SOA's zoals syphilis.(4) Tevens hebben besneden mannen minder kans op peniskanker.(5) Deze aandoening is gerelateerd aan het humaan papillomavirus (HPV).(6) Onderzoek toont aan dat er een significante vermindering is van de prevalentie van HPV bij mannen na besnijdenis.(7) Bij vrouwen kan het virus baarmoederhalskanker veroorzaken. Vrouwen die een besneden partner hebben, lopen minder kans op het ontwikkelen van deze aandoening.

Risico's van besnijdenis

Studies met betrekking tot besnijdenis van kinderen in de Verenigde Staten laten zien dat de kans op complicaties 0,2% tot 2.0% is. De meest voorkomende complicatie is een kleine bloeding of een lokale infectie. Afrikaanse studies laten een risico zien van 2% tot 8%. Het gaat dan om complicatie als pijn en kleine bloedingen. Er werden geen sterfgevallen naar aanleiding van de ingreep gerapporteerd.(8)

Seksuele consequenties van besnijdenis

Er zijn weinig onderzoeken verschenen over mannenbesnijdenis in relatie tot seksualiteit en de onderzoeken die zijn verschenen laten een gemengd beeld zien. Sommige studies melden dat de eikel na verloop van tijd minder gevoelig kan zijn na de ingreep als gevolg van een daarna ontstaan eeltlaagje. Desalniettemin tonen verscheidene studies aan dat slechts een handjevol mannen er blijk van heeft gegeven dat de ingreep negatieve seksuele implicaties heeft. De meeste besneden mannen rapporteerden geen verschil.(9) Mijns inzien zal er meer onderzoek naar de relatie besnijdenis en seksueel functioneren gedaan moeten worden.

Noten:

1. Williams BG, Lloyd-Smith JO, Gouws E, Hankins C, Getz WM, et al. (2006) The Potential Impact of Male Circumcision on HIV in Sub-Saharan Africa. PLoS Med 3(7): e262 doi:10.1371/journal.pmed.0030262
2. http://www.cdc.gov/Hiv/resources/factsheets/circumcision.htm
3. http://www.medinews.be/full_article/detail.asp?aid=13956
4. Weiss HA, Thomas SL, Munabi SK, Hayes RJ. Male circumcision and risk of syphilis, chancroid, and genital herpes: a systematic review and meta-analysis. Sex Transm Infect. 2006 Apr;82(2):101-9; discussion 10.
5. C.J.H. van de Velde (redactie): Oncologie; zevende herziene druk, Bohn Stafleu van Loghum, 2005, p. 393.
6. M.C.G. Bleeker, D.A.M. Heideman, S. Horenblas, P.J.F. Snijders en C.J.L.M. Meijer: Peniskanker: van risicofactoren tot moleculaire pathogenese; Nederlands Tijdschrift voor Oncologie, Vol. 5 nr. 6 - 2008, p. 243-251.
7. Auvert B, Sobngwi-Tambekou J, Cutler E, Nieuwoudt M, Lissouba P, Puren A, Taljaard D.: Effect of male circumcision on the prevalence of high-risk human papillomavirus in young men: results of a randomized controlled trial conducted in Orange Farm, South Africa. J Infect Dis. 2009 Jan 1;199(1):14-9.
8. http://www.cdc.gov/Hiv/resources/factsheets/circumcision.htm
9. Ibid.

Lees verder

• Hiv conversiegriep: symptomen, besmetting en behandeling
• Nauwe voorhuid (fimosis): symptomen, oorzaak en behandeling
• Balanitis van Zoon: symptomen, oorzaak en behandeling
• Moderne wetenschap in de Bijbel: drs. Ben Hobrink
• Peniskanker: symptomen en behandeling kanker aan de penis