Bariatrische chirurgie, de oplossing bij ernstig overgewicht

Voor mensen met ernstig overgewicht (morbide obesitas) die jarenlang mislukte afvaltrajecten hebben ondergaan, en andere pogingen om veel kilo's kwijt te raken, is er vaak nog maar een laatste redmiddel. Namelijk de bariatrische chirurgie. Volgens de World Health Organization is bariatrische chirurgie in veel gevallen de enige bewezen methode om definitief te genezen van morbide obesitas.

Definitie bariatrische operatie

Als overgewicht te lijf wordt gegaan door middel van een operatie spreken we van bariatrische chirurgie. Het gaat dan om bijvoorbeeld een maagverkleining, maagballon, liposuctie enz. De meest toegepaste operaties zijn een maagband en een gastric by-pass. De methoden hebben met elkaar gemeen dat ze de voedselopname beperken en ook de spijsvertering wijzigen. Niet iedereen met overgewicht komt zo maar voor een dergelijke drastische ingreep in aanmerking.

Selectiecriteria

Die zijn bepaald door IFSO (internationale federatie voor bariatrische chirurgie). De zogenaamde Body Mass Index is daarbij een zwaarwegende factor. Deze mag niet onder de circa 40 zijn. Hoewel er in geval van bijkomende ziektes wel van kan worden afgeweken, (bijv. hoge bloeddruk, apneu of diabetes). De leeftijd mag in principe niet boven de circa 60 jaar. Ook is het een eis dat eerdere serieuze afvalpogingen niet hebben gewerkt. Verzekeraars sluiten zich hierbij aan, dat wil zeggen dat vergoeding in principe ook alleen plaats vindt binnen de selectiecriteria.

Naast de selectiecriteria is er ook altijd een onderzoek op eventuele eetstoornissen en zal indien daarvan sprake is, eerst psychische hulp worden geboden, alvorens een operatie wordt uitgevoerd. Tevens wordt standaard het endocriene stelsel (hormoonklieren) op goed functioneren onderzocht.

Voordelen van chirurgie

Het belangrijkste voordeel van bariatrische chirurgie is natuurlijk de effectieve gewichtsafname. Het is bovendien een afdoende methode om ook op de langere termijn het gewicht onder controle te houden. Er gaat van een dergelijke drastische ingreep daarom ook een goed effect uit op bijkomende aandoeningen als hartklachten, diabetes, bloeddruk, gewrichtsproblemen. Al met al een betere kwaliteit van leven en een hogere levensverwachting. Voor patiënten betekent de ingreep ook vaak weer een verlossing van een sociaal isolement en het weer deelnemen aan een sociaal leven. Je kunt ook weer makkelijke aan lichaamsbeweging doen en ook op die manier je gewicht op gezonde manier onder controle houden. De patiënt krijgt al met al weer een normaal leven terug.

De risico’s

• De risico’s zijn niet veel groter dan bij elke andere buikoperatie. Als er sprake is van overgewicht is er wel een grotere kans op longontsteking.
• Het grootste risico is, dat er een lekkage optreedt aan de darm of maag na afloop van de operatie, waardoor er buikvliesontsteking kan ontstaan doordat de weggelekte lichaamsvloeistoffen in de buikholte komen. Het is dan ook van groot belang dat er een ervaren operatieteam aan het werk gaat. Maar naast ervarenheid van de deskundigen is het ook van belang dat de algehele conditie van de patiënt op peil is, terwijl een patiënt die in het zelfde gebied al een eerdere operatie heeft ondergaan ook een grotere kans op een dergelijke lekkage loopt.
• Een andere risico is het optreden van een longembolie als gevolge van een trombose been. Mensen met overgewicht hebben namelijk een veel grotere kans dat tijdens de operatie een trombosebeen ontstaat. Een bloedstolsel kan dan in de bloedbaan terechtkomen en de longslagader afsluiten. Dat risico wordt zo klein mogelijk gehouden door de patiënt na afloop van de operatie zo spoedig mogelijk weer te laten bewegen. Tevens zal bloedverdunnende medicatie worden toegediend.
• Een laatste risico wordt gevormd door het eetpatroon na afloop. Als je per sé dingen wilt nuttigen die je lichaam nadien niet meer verdraagt, ben je op de verkeerde weg. Een goed natraject is dan ook belangrijk, want een patiënt zal zich goed bewust moeten worden, dat "zo maar alles" kunnen eten, voorgoed verleden tijd is. Na de ingreep zal het eetpatroon moeten wijzigen, bijvoorbeeld anders en minder eten. Is er sprake van een maagband, dan is er een beperking wat betreft de voedselinname en bepaalde producten worden minder goed verdragen. Is er een gastric bypass uitgevoerd, (dat is een maagverkleining met gelijktijdige verlegging van de dunne darm) zal het eetpatroon normaler zijn. Dat neemt niet weg dat ook dan niet alle voedingssoorten meer worden verdragen.

Gastric bypass

De maagband lijkt wat op z'n retour. De Gastric bypass heeft gunstiger bijwerkingen. Het is wel een relatief zware operatie met belangrijke consequenties. Bij veel behandelde patiënten vermindert of verdwijnt de insuline-afhankelijke diabetes. Bij de operatie wordt de maag definitief fors verkleind. Een deel van de dunne darm wordt uitgeschakeld voor opname van voedsel, vanwege de omleiding van de dunne darm. Met als gevolg minder voedselopname via de darmwand. Dat resulteert in een belangrijk gewichtsverlies van wel 60 tot 75 procent. Ofschoon het een zware operatie is, heeft de Gastric bypass op den duur minder complicaties dan o.a. de maagband.

Sadi-methode

Bij sommige extreem zware patiënten helpen alle bovenstaande methoden niet voldoende. In het Catharine ziekenhuis te Eindhoven heeft men daarom de Sadi-methode ontwikkeld. Bij deze darmoperatie wordt gelijk na de maagkringspier/maagklep de darm doorgesneden om daarna verderop een aansluiting te maken op de dunne darm. De maagklep blijft daarbij intact waardoor de persoon beter een gevoel van verzadiging behoudt. Van de type-2 diabetes patiënten kan circa 90% stoppen met hun diabetesmedicatie, na de Sadi-ingreep. Het succes van deze behandeling wordt mede bepaald door een vijf jaar durende intensieve begeleiding, waarmee de patiënt vooraf akkoord moet gaan.

Wie zal dat betalen

In Nederland vergoeden de verzekeraars de operaties voorzover zij binnen de vastgestelde selectiecriteria plaats vinden. Mocht daarna nog een extra plastische chirurgische ingreep nodig zijn, dan is vergoeding niet vanzelfsprekend. Sowieso is het nuttig vooraf contact met de zorgverzekeraar op te nemen, teneinde onaangename financiële verrassingen te voorkomen.

Lees verder

• Patiënt kan zelf veel medische blunders en fouten voorkomen
• Discussie over het nut van suiker loopt al sinds 1945