Slaap- en kalmeringsmiddelen: werking en risico’s

Slaap- en kalmeringsmiddelen, of benzodiazepinen, hebben een dempende werking op het centrale zenuwstelsel en de hersenactiviteit. Ze worden wel gebruikt bij slaap problemen, om angst of spanning tegen te gaan en bij gevoelens van onrust. Veel mensen beseffen niet dat deze middelen vaak nog erg lang door blijven werken in je lichaam. Ook kan er bij langer gebruik geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid optreden. Bij zwangerschap en borstvoeding krijgt het kind de stoffen ook binnen.

Slaap- en kalmeringsmiddelen

Slaap- en kalmeringsmiddelen hebben allemaal ongeveer dezelfde werking. Ze helpen bij onrust, angst en slaapproblemen. Deze middelen worden door artsen voorgeschreven. Ongeveer 1 miljoen Nederlanders slikken regelmatig slaap- en kalmeringstabletten. Er worden meestal verschillende medicijnen gegeven voor slaapproblemen en voor gevoelens van angst en onrust;

Slaapmiddelen die vaak voorgeschreven worden zijn;

• Normison ( temazepam)
• Mogadon ( nitrazepam)
• Dalmadorm (Flurazepam)
• Dormicum
• Loramet
• Noctamid

Kalmeringsmiddelen;

• Temesta ( lorazepam)
• Valium ( diazepam)
• Semesta (oxazepam)
• Librium ( chlordiazepoxide)
• Xanax ( alprazolam)
• Tranxene

Snelwerkende benzodiazepines worden ook wel in de illegale drugswereld gebruikt vanwege het roeseffect wat ze kunnen veroorzaken.

Effecten van het gebruik van benzodiazepinen

Wat voor een effect een middel op iemand heeft, hangt samen met verschillende factoren;

• Niet iedere persoon voelt hetzelfde effect van een bepaald middel
• Hangt af van het gekozen middel
• Van de hoeveelheid werkzame stof
• Hoe lang het middel al gebruikt wordt
• Tijd van innemen

Over het algemeen gezien geven benzodiazepines het volgende effect;

• Als je voor het eerst benzodiazepines gebruikt wordt je rustiger. Gevoelens van stress, angst, onrust verminderen en het slapen gaat beter. Nadelen zijn dat je er onverschilliger en suffer van wordt, het concentratievermogen neemt af en je kunt klachten krijgen als hoofdpijn, katterig gevoel, vermoeidheid, somberheid, duizeligheid.
• Wie dagelijks slaapmedicijnen gebruikt, merkt dat het effect na een week of twee afneemt. Voor hetzelfde effect is een hogere dosis nodig.
• Als je dagelijks kalmeringsmiddelen slikt, neemt het effect na acht weken af. Je krijgt wel last van vervelende bijeffecten als duizeligheid, hoofdpijn, somberheid en vergeetachtigheid, doordat zich steeds meer van deze stof in het bloed ophoopt.
• Bij langdurig gebruik treden er steeds meer problemen op; Het wordt moeilijker om met stress om te gaan en je reactievermogen neemt sterk af. Ook het lange termijn geheugen werkt niet meer goed, waardoor je dingen van vroeger gaat vergeten.

Risico’s van het gebruik van benzodiazepines

• Afhankelijkheid aan het middel. Dit kan zowel lichamelijke- als geestelijke afhankelijkheid zijn. Het lichaam went al snel aan de stof, en je hebt al snel meer nodig om gewenst effect te krijgen. Ook ontstaat er geestelijke afhankelijkheid, je gaat steeds meer naar het middel verlangen en als je het niet inneemt voel je je niet prettig.
• Bijverschijnselen bij langdurig gebruik, als hoofdpijn, geheugenverlies, vermoeidheid, wazig zien, slappe vermoeide spieren, duf voelen, katterig gevoel hebben, duizeligheid, somberheid. Verder kunnen seksuele behoeften verminderen.
• Kans op ongelukken. De middelen maken je duf en minder geconcentreerd. Dit is gevaarlijk in het verkeer en vooral bij oudere mensen komen er nogal eens valpartijen voor.
• Gevaar bij het samen gebruiken met alcohol. Alcohol en benzodiazepines hebben beiden een verdovende werking, en als je ze samen gebruikt versterken ze elkaar. Ook dan is het erg gevaarlijk om aan het verkeer deel te nemen, en mensen kunnen veel agressiever reageren dan normaal.
• Gevaar voor verandering in persoonlijkheid. Alle emoties raken afgevlakt en je interesseert je steeds minder voor alles en iedereen om je heen.
• Gevaar bij zwangerschap en borstvoeding. In beide gevallen krijgt het kind de stoffen ook binnen. Bij zwangerschap kan dit ertoe leiden dat het kind aangeboren afwijkingen zal krijgen. Verder kan het leiden tot ademhalingsproblemen, voedingsproblemen en slappe spieren. Ook een baby kan last krijgen van onthoudingsverschijnselen, je merkt het aan onrustig gedrag en veel huilen.
• Onthoudingsverschijnselen als hoofdpijn, zweten, kijk- en spraakstoornissen, duizeligheid, trillerigheid, benauwdheid, misselijkheid, overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking, angstig of prikkelbaar worden, angstigheid, depressiviteit. Onthoudingsverschijnselen zijn bij iedereen weer anders en kunnen ook qua hevigheid erg verschillen per persoon.

Is het verstandig om benzodiazepines te gebruiken?

Gebruik van benzodiazepines kan tijdelijk een goede oplossing zijn. Wie problemen heeft en ook nog eens slecht slaapt, zal zich steeds beroerder gaan voelen. Bedenk echter dat de tabletten de problemen niet wegnemen. Ongeveer 450.000 mensen gebruiken dit soort middelen langer dan een jaar, en dan krijg je uiteindelijk alleen maar meer problemen. Voordat je benzodiazepines gaat innemen kun je beter proberen de achterliggende problemen op te lossen, wat je daarbij kan proberen is o.a. het volgende;

• Probeer uit te vinden wat je probleem is, en probeer het zonder medicijnen te slikken op te lossen. Worden je problemen alleen maar erger, ga dan naar de huisarts.
• Probeer je voor het naar bed gaan goed te ontspannen. Je kunt beter geen koffie drinken, tabak roken of televisie kijken voor het slapen, doordat dit alles de hersenen activeert. Probeer te ontspannen door een boek te lezen, een avond wandeling te maken of ontspanningsoefeningen te doen. Bij sommigen wil een glas warme melk ook nog wel eens helpen.
• Volg een slaap- of ontspanningscursus bij u in de buurt.
• Liggen sociale of psychische problemen ten grondslag aan de problemen, ga er dan eens mee naar de huisarts, Riagg of het Algemeen Maatschappelijk Werk.

Wat moet je in de gaten houden als je benzodiazepines gaat slikken?

• Gebruik slaapmiddelen niet dagelijks, om tolerantie van het lichaam te voorkomen.
• Gebruik slaaptabletten niet langer dan twee weken achter elkaar en kalmeringsmiddelen niet langer dan twee maanden achter elkaar.
• Gebruik deze middelen niet tijdens zwangerschap of het geven van borstvoeding.
• Vraag niet om een herhaalrecept bij de assistente, maar ga naar het spreekuur, en bespreek je problemen met de huisarts.

Vrije verkoop medicijnen

In de vrije verkoop bij drogisterijen zijn medicijnen te koop die mogelijk kunnen helpen om slaapklachten te doorbreken. Ook het volgen van een slaapcursus kan mogelijk een positief effect geven.

Lees verder

• Slaapproblemen: slaapmedicatie schadelijk?
• Slapeloosheid oorzaken en oplossingen