Hypovolemische shock

Hypovolemische shock is een vorm van shock die word veroorzaakt door een verminderd circulerend bloedvolume. Hypovolemische shock kan worden onververdeeld in 3 fasen: de compensatie fase, de vroege decompensatie fase, en de late decompensatie fase.

Hypovolemische shock

De oorzaak van een hypovolemische shock is altijd een vermindering van het circulerend bloedvolume. Hierbij moet je denken aan bijvoorbeeld bloedverlies door een grote wond of een interne bloeding. Maar ook dehydratie door ernstige diarree, braken, overmatig zweten of vocht ophoping in de buik of longen kan een hypovolemische shock veroorzaken.

Compensatie fase

Het verminderde bloedvolume zorgt ervoor dat er minder bloed naar het hart stroomt. Dit heeft als direct gevolg dat het hart per slag minder bloed door pompt. Het lichaam compenseert dit in eerste instantie door de hartslag te verhogen. Ook worden de kleine venen en arteriën vernauwd. Door deze vasoconstrictie vind er een lichte stijging van de bloeddruk plaats. Deze vernauwing van de bloedvaten vind vooral plaats in de huid, bij de nieren en bij het maag darm kanaal. Deze organen krijgen bij een hypovolemische shock dus veel minder bloed dan normaal. Belangrijke organen als de hersenen en het hart worden nog wel gewoon van bloed voorzien.

De effecten van deze regulatie van de bloeddruk bij volume verlies kan al optreden binnen 7 tot 45 seconden na het eerste vocht verlies. Het bijzondere aan dit systeem, is dat tot wel 25% volume verlies kan worden gecompenseerd zonder dat er verdere problemen optreden. Dit stadium van hypovolemische shock wordt dan ook wel de compensatie fase genoemd. Het lichaam zal in deze fase zelf proberen om het bloedvolume te vergroten. Hiervoor word er vocht wat normaal in de weefsels zelf zit naar de bloedvaten getransporteerd. Daarnaast word het RAAS systeem in werking gesteld. Kort gezegd komt dit er op neer dat de nieren minder vocht uit het bloed halen, waardoor er ook minder urine wordt geproduceerd. Herstel van het circulerend volume zorgt ervoor dat de bloeddruk weer omhoog gaat en het lichaam weer normaal kan functioneren.

Vroege decompensatie fase

Als het compensatie mechanisme niet in staat is om de bloeddruk en daarmee de doorbloeding van alle weefsels te herstellen, komt het lichaam in de vroege decompensatie fase. Ook als door (acuut) vochtverlies de hoeveelheid circulerend bloed met meer dan 40% is afgenomen kan het lichaam dit niet meer compenseren en ontstaat de vroege decompensatie fase.

Door de vaatvernauwing en lage bloeddruk treed lokaal in weefsels hypoxie op. Dit wil zeggen dat er een tekort is aan zuurstof. Deze weefselhypoxie zal na verloop van tijd zorgen dat er stoffen vrijkomen die voor vasodilatatie zorgen. De vasoconstrictie signalen van de compensatie fase worden hierdoor overstemd. Het gevolg is dat er lokale vasodilatatie optreed. Echter is het bloedvolume niet toegenomen. De vasodilatatie zal er dus voor zorgen dat er een nog grotere bloeddruk verlaging optreedt. Een bijkomend probleem is dat door de vasodilatatie er weer meer bloed in de bloedcapillairtjes komt. De bloeddruk in die capillairen zal omhoog gaan (ondanks de dalende bloeddruk in de grotere venen en arteriën). Er zal door deze bloeddruk verhoging nu vocht vanuit het bloed naar het weefsel gaan (dus precies andersom als bij de compensatie fase). Het circulerend volume zal nu nog verder dalen.

Door de lage bloed toevoer van de weefsels, zal er een dusdanige hypoxie ontstaan dat cellen niet goed meer kunnen functioneren. Uiteindelijk leid dit tot celdood en functieverlies van organen. In dit stadium is alleen het herstellen van het circulerend volume niet langer voldoende om de hypovolemische shock te behandelen.

Late decompensatie fase

De laatste fase van hypovolemische shock, de late decompensatie fase, word ook wel de terminale fase genoemd. In deze fase is de bloeddruk dusdanig verlaagd door de bovenstaande processen, dat ook de doorbloeding van het hart en de hersenen verstoort raakt. Op dit punt in de ontwikkeling van shock zullen ook allerlei stoffen vrijkomen in het lichaam die bijdragen tot de hypovolemische shock. Zoals de benaming al impliceert zal in dit stadium de dood snel intreden.

Lees verder

• Cardiogene shock
• Obstructieve shock