EHEC-bacterie symptomen: (bloedige) diarree en buikkrampen

De EHEC-bacterie ligt aan de basis van bijzonder agressieve darminfecties. Deze kunnen de dood tot gevolg hebben. De toxines-producerende bacterie is resistent voor antibiotica en bijzonder agressief. De bacterie wordt voornamelijk overgedragen op de mens via de consumptie van besmet voedsel, zoals rauwe of onvoldoende verhitte (rund)vleesproducten en rauwe melk. Een EHEC-infectie verloopt vaak zonder enige symptomen, vooral bij volwassenen. De bacteriën worden na één tot drie weken via de ontlasting uitgescheiden en kunnen bij slechte hygiëne aan andere mensen worden doorgegeven. Als er symptomen optreden als onderdeel van de EHEC-infectie, is de getroffene meestal misselijk. Je kunt dan last krijgen van waterige diarree, buikkrampen en braken. In zeldzame gevallen is lichte koorts ook een van de EHEC-symptomen. In zeldzame gevallen verloopt de EHEC-infectie zeer ernstig.

• Wat is Enterohemorragische Escherichia coli (EHEC)?
• Gevolgen
• EHEC-bacterie
• Escherichia coli
• Uitbraak in de VS
• Hamburgerziekte: E. coli O157
• E. coli O104 uitbraak
• Ideale omstandigheden voor de bacterie
• Overdracht van de EHEC-bacterie
• Symptomen van een infectie met EHEC-bacterie
• Incubatietijd
• Verschijnselen
• Hemorragische colitis
• Hemolytisch uremisch syndroom (HUS)
• Risicogroepen
• Behandeling van een EHEC-infectie
• Preventie

Wat is Enterohemorragische Escherichia coli (EHEC)?

Enterohemorragische Escherichia coli (EHEC) is een verzamelnaam voor stammen van de bacterie Escherichia coli die een toxine produceren, bekend als verotoxine of shigatoxine. Deze stammen kunnen ernstige darminfecties veroorzaken met symptomen zoals bloederige diarree. Een van de bekendste varianten van EHEC is O157

Gevolgen

• Symptomen: Infecties met EHEC kunnen variëren van geen of milde symptomen tot ernstige bloedingen in de darmen, resulterend in bloederige diarree.
• Hemolytisch-uremisch syndroom (HUS): Ongeveer 2-7% van de infecties leidt tot HUS, een ernstige aandoening die nierschade kan veroorzaken en levensbedreigend kan zijn. Dit komt vooral voor bij kinderen onder de 5 jaar en ouderen.

EHEC-bacterie

Escherichia coli

Escherichia coli (afgekort E. coli) is een bacterie die gewoonlijk wordt gevonden in de darmen van mensen en warmbloedige dieren. De meeste stammen van E. coli zijn onschadelijk. Sommige stammen, zoals enterohemorragische E. coli (EHEC), kunnen ernstige darminfecties tot gevolg hebben. Diarreeveroorzakende E. coli wordt ingedeeld in de volgende 6 groepen:

• enteropathogene E. coli (EPEC);
• enteroinvasieve E. coli (EIEC);
• enterotoxigene E. coli (ETEC);
• enteroaggregatieve E. coli (EAEC of EAggEC);
• diffuus-adhererende E. coli (DAEC); en
• enterohemorragische E. coli (EHEC).

Deze laatste groep behoort tot de zogeheten shigatoxineproducerende E. coli (STEC), welke bij de mens hemorragische colitis kan veroorzaken. Hemorragische colitis is een vorm van gastro-enteritis waarbij bepaalde stammen van de bacterie Escherichia coli de dikke darm infecteren en een toxine produceren die plotseling bloedige diarree en soms andere ernstige complicaties veroorzaakt. In sommige gevallen kan hierbij als complicatie het hemolytisch-uremisch syndroom (HUS) optreden, een aandoening van vooral de nieren en het bloed.

Uitbraak in de VS

Na een uitbraak in de Verenigde Staten van Amerika in 1982, werd erkend dat de EHEC-bacterie een wezenlijk probleem vormt voor de volksgezondheid. De toxines-producerende bacterie is bijzonder agressief en kan iemand behoorlijk ziek maken. De EHEC-bacterie kan immers bloedingen veroorzaken in het spijsverteringsstelsel en aanleiding geven voor complicaties.

Hamburgerziekte: E. coli O157

staat bekend als de veroorzaker van 'hamburgerziekte' vanwege uitbraken door slecht doorbakken hamburgers.

E. coli O104 uitbraak

In 2011 veroorzaakte de zeldzame en agressieve E. coli O104 een grote uitbraak in Duitsland. Deze variant bezit genen van andere types E. coli, zoals EAEC, wat het zeer virulent maakt en resistent tegen veel antibiotica vanwege het enzym ESBL.

Ideale omstandigheden voor de bacterie

EHEC bacteriën gedijen bij temperaturen variërend van 7 tot 50° C. De optimale temperatuur voor deze lastpak is 37° C. Sommige EHEC kunnen groeien in zure voedingsmiddelen, tot een pH van 4,4, en in levensmiddelen met een minimale wateractiviteit (Aw) van 0,95 (bron: WHO).

Overdracht van de EHEC-bacterie

Mensen kunnen besmet raken wanneer ze in contact komen met de ontlasting van een besmet dier of persoon, hetzij direct, hetzij indirect. De bacterie wordt voornamelijk overgedragen op de mens via de consumptie van besmet voedsel, zoals rauwe of onvoldoende verhitte (rund)vleesproducten (zoals hamburgers), rauwe melk en andere producten die met mest in aanraking kunnen zijn geweest, zoals rauwe ongewassen groente. In Duitsland zijn de slachtoffers waarschijnlijk besmet geraakt dor het eten van groenten. De EHEC-bacterie komt van nature voor in de darmen van herkauwers, zoals runderen. Via bemesting van akkers kan deze lastpak op groentegewassen terechtkomen. Wanneer het eten door de consument voor de bereiding niet goed wordt gewassen, kunnen zij de bacterie binnenkrijgen, wat een infectie tot gevolg kan hebben.

Symptomen van een infectie met EHEC-bacterie

Incubatietijd

De incubatietijd – de periode tussen besmetting en de eerste symptomen – kan variëren van drie tot acht dagen, met een piek van drie tot vier dagen. De mens is zeker gedurende de ziekte besmettelijk voor zijn omgeving (via de oraal-fecale route). Maar zowel symptomatische als asymptomatische patiënten kunnen weken na aanvang van de klachten nog E. coli uitscheiden.

Verschijnselen

Zeer weinig bacteriën kunnen een infectie veroorzaken en aanleiding geven tot klachten. Soms verloopt een infectie zonder ziekteverschijnselen. Een infectie met EHEC kan de volgende symptomen geven:

• Milde diarree, wat in sommige gevallen kan overgaan tot bloedige diarree (hemorragische colitis).
• Hemorragische colitis wordt gekenmerkt door plotseling optredende hevige buikkrampen. Koorts, misselijkheid en braken kunnen ook voorkomen. Na ongeveer 1 tot 3 dagen bevat de aanvankelijke waterige diarree bloed. Hemorragische colitis gaat gepaard met algehele malaise.

Hemorragische colitis

Bij zo'n 10 tot 20 procent van de EHEC-infecties ontstaat een ernstig ziektebeeld. Vooral ouderen, zuigelingen en mensen met een verzwakt immuunsysteem worden vaak getroffen. EHEC-bacteriën kunnen ernstige darmontstekingen veroorzaken. De patiënten hebben zeer pijnlijke buikkrampen en bloederige diarree. Er kan ook koorts optreden. Artsen noemen deze ziekte hemorragische colitis, wat zich vertaalt als bloedende darmontsteking.

Hemolytisch uremisch syndroom (HUS)

De meeste patiënten herstellen binnen 10 dagen, maar bij een klein deel van de patiënten – vooral jonge kinderen en ouderen – kan de infectie zich ontwikkelen tot een levensbedreigende ziekte, zoals het hemolytisch uremisch syndroom (HUS), voor het eerst beschreven in 1955. HUS wordt gekenmerkt door:

• acuut nierfalen;
• hemolytische anemie (waarbij rode bloedlichaampjes sneller worden afgebroken dan ze worden aangemaakt); en
• trombocytopenie (een bloedingstoornis, waarbij er een tekort aan bloedplaatjes in het bloed is).

Door (inwendige) bloedingen kunnen ook andere organen betrokken raken, zoals de huid waardoor kleine bloeduitstortingen ontstaan, lever en milt. Er wordt geschat dat ongeveer 10% van de patiënten met een EHEC-infectie HUS ontwikkelt.

Een ernstige darminfectie kan voorts tot uitdroging en shock leiden.

Risicogroepen

Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn er vier risicogroepen te onderscheiden die vatbaarder zijn voor een infectie met EHEC:

• kinderen onder de 5 jaar en ouderen vanaf 60 jaar;
• mensen die zelf geen goede hygiëne kunnen handhaven;
• mensen met verminderde afweer;
• mensen werkzaam in de zorg en/of werkzaam met kleine kinderen en/of werkzaam op een (kinder)boerderij.

Behandeling van een EHEC-infectie

De meeste mensen herstellen zonder antibiotica of andere specifieke behandeling in 5 tot 10 dagen. Er is geen bewijs dat antibiotica een nuttig effect heeft in het verloop van de ziekte. Men vermoedt zelfs dat een behandeling met sommige antibiotica de kans vergroot op sommige complicaties. Bestrijding met antibiotica helpt niet, sterker nog, maakt het alleen maar erger omdat daarbij stoffen vrijkomen die de nieren aantasten.

Middelen tegen diarree moeten worden vermeden. De patiënt moet voldoende vocht tot zich nemen om uitdroging te voorkomen, vooral bij ernstige diarree en/of braken.

Preventie

Er is geen vaccin beschikbaar. Neem de volgende algemene hygiënische maatregelen in acht:

• De bacterie is overdraagbaar via het toilet; de diarree is uiterst besmettelijk. Was daarom altijd je handen grondig met water en zeep na het verschonen van luiers of de toiletgang.
• Was altijd je handen voordat je je eten bereidt of gaat eten.
• Was altijd je handen zorgvuldig voor en na het bereiden van rauw vlees om kruisbesmetting te voorkomen.
• Eet geen rauw of onvoldoende verhit vlees.
• Drink geen rauwe melk.
• Spoel rauwe groenten en fruit goed af onder koud leidingwater, onmiddellijk voorafgaan de de bereiding of consumptie ervan. Gebruik hierbij geen zeep of reinigingsmiddelen. Meloenen en komkommers kunnen schoongemaakt worden door deze te schrobben met een schone borstel.
• Het is verstandig om kiemgroenten zoals taugé even te blancheren, zodat de bacteriën dood zijn.
• Gebruik ieder keer schone snijplanken en keukengerei om rauw vlees te bereiden. Maak deze materialen na elk gebruik schoon met zeep en warm water. Op deze manier wordt kruisbesmetting voorkomen.
• Denk naast veilige voedselbereiding, aan veilige voedselbewaring, door bijvoorbeeld voedsel gekoeld en droog te bewaren.

Lees verder

• Voedselvergiftiging: symptomen, oorzaken en behandeling
• ESBL-bacterie: symptomen, oorzaak en behandeling
• Buikpijn onderbuik: links/rechts, oorzaken bij man en vrouw
• Buikgriep: symptomen, oorzaak, behandeling en preventie
• Dikkedarmontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling