Infectie met Giardia/giardiasis: verschijnselen, behandeling

Giardia lamblia is een parasiet die over de hele wereld voorkomt. Slechte hygiënische omstandigheden zijn een belangrijke oorzaak van infectie door Giardia. De infectie kan door onderzoek van de ontlasting worden vastgesteld. Hoewel een infectie met Giardia niet altijd klachten geeft is behandeling wel aan te raden. Wat is Giardia voor een parasiet? Hoe wordt deze infectie behandeld, wat kun je doen om infectie met Giardia te voorkomen?

Wat is giardiasis?

Een infectie van de dunne darm met de parasiet Giardia lamblia wordt giardiasis of lambliasis genoemd. Het is een ziekte die over de hele wereld voorkomt en waarbij diarree het belangrijkste ziekteverschijnsel is. Mensen van alle leeftijden kunnen een infectie met Giardia krijgen maar het zijn vooral kinderen tussen de 5 en 14 jaar die Giardia krijgen. Giardiasis komt niet alleen bij mensen voor, maar ook bij verschillende (huis)dieren, waaronder honden en katten. In de nazomer en herfst komt infectie met Giardia vaak voor.

Wat zijn de ziekteverschijnselen bij giardiasis

Een infectie met Giardia hoeft geen klachten te geven maar als er klachten zijn komen die vaak in perioden. Daartussen hoeft iemand geen of bijna geen klachten te hebben. De verschijnselen die kunnen optreden zijn:

• diarree, die waterdun of brijig kan zijn
• winderigheid
• vettige ontlasting die stinkt en licht van kleur is
• buikkrampen
• misselijkheid
• zuurbranden
• vermoeidheid
• gewichtsverlies, groeiachterstand (kinderen)
• gevoel van ziekzijn
• gewrichtsontsteking, netelroos (zeldzaam)

De cyclus van Giardia lamblia

Giardia lamblia is een eencellige parasiet (behorend tot de protozoa) en heeft dus een gastheer - zoals de mens - nodig om te overleven. Buiten de gastheer komt de parasiet in een cyste voor (een tegen uitdroging beschermend omhulsel), de overlevingsvorm van de parasiet. Deze cysten komen binnen via de mond van een nieuwe gastheer, en komen via de maag in de dunne darm terecht. Daar gaat de cyste open, waarmee de parasiet vrijkomt. De parasiet heet in dit stadium trofozoiet. Die gaat zich vermenigvuldigen, en de jonge parasieten hechten zich aan de darmwand, wat klachten kan geven. De parasieten verlaten de darm nadat ze zich hebben omgevormd tot cysten, om op hun beurt een gastheer binnen te dringen. Hiermee is de cirkel rond.

Hoe vindt besmetting met Giardia plaats?

Om besmet te raken met Giardia moet iemand de cysten binnenkrijgen. Dat kan zijn via voedsel of water dat besmet is, zwemmen in besmet water of via direct contact met (de ontlasting van) iemand die besmet is met Giardia, bijvoorbeeld via ongewassen handen. Vooral als de hygiënische omstandigheden te wensen overlaten is er een grote kans op besmetting. Berucht in verband met uitbraken van infectie met Giardia zijn kinderdagverblijven en scholen. Jonge kinderen gaan nog niet bewust om met persoonlijke hygiëne en kunnen anderen daardoor makkelijk besmetten, zoals gezinsleden.

Vaststellen van infectie met Giardia: hoe gaat dat?

Om zeker te weten dat het om Giardia gaat kan de ontlasting worden onderzocht op de parasiet en/of de cysten. Hiervoor zijn twee methoden in gebruik: de TFT en de ELISA. Hiervoor zijn monsters van de ontlasting nodig, dit is voor de patiënt dus niet belastend. In de meeste gevallen zullen deze testen uitsluitsel kunnen geven. In sommige gevallen is onderzoek van het slijmvlies van de dunne darm nodig, dit wordt via een gastroscopie afgenomen.

TFT

Deze afkorting staat voor Triple Feces Test. Hiervoor wordt ontlasting van drie opeenvolgende dagen onderzocht. Dit wordt gedaan om de 'pakkans' te vergroten: de cysten komen in periodes vrij, dus niet elk monster zal evenveel parasieten en cysten bevatten. De patiënt krijgt drie potjes mee naar huis om de ontlasting in te doen. In twee van de drie potjes wordt een fixatiemiddel gebruikt, om de parasieten te conserveren, aangezien deze buiten het lichaam van de gastheer snel doodgaan. In het laboratorium kunnen de monsters onder de microscoop worden onderzocht op de aanwezigheid van parasieten en/of cysten. Van het niet-geconserveerde monster kan de ELISA test worden gedaan.

ELISA

Bij de ELISA (Enzyme-Linked ImmunoSorbent Assay) test wordt één bepaald antigeen (eiwit) aangetoond. Dit antigeen, het Giardia Specifiek Antigeen (GSA 65), wordt geproduceerd door de parasieten wanneer deze zich vermenigvuldigen. Het antigeen wordt alleen bij een infectie met Giardia gevonden, ook als er geen cysten kunnen worden gezien. Deze test heeft geen kruisreacties met andere parasieten, en is dus een betrouwbare methode van diagnostiek. Voor de test is een monster ontlasting nodig.

De behandeling bij een infectie met Giardia

Een infectie met Giardia gaat vaak vanzelf over, maar aangeraden wordt om toch te behandelen met antibiotica. Dit is belangrijk om besmetting van bijvoorbeeld gezinsleden te voorkomen. Meestal wordt metronidazol (Flagyl) voorgeschreven, dat de parasieten doodt. Een paar weken na het beeïndigen van de kuur moet opnieuw ontlasting worden ingeleverd om te controleren of de antibiotica zijn werk heeft gedaan.

Wat kun je doen om een infectie met Giardia te voorkomen?

Een goede persoonlijke hygïene is belangrijk om infectie met Giardia te voorkomen. Dat betekent altijd handen wassen voor het eten en na toiletbezoek, ook voor kinderen. Houd de vingernagels van kinderen kort. In (sub)tropische gebieden waar Giardia vaker voorkomt is het daarbij belangrijk alleen flessenwater te drinken of water te koken voor gebruik. Schil fruit en eet geen rauwe groenten.

Lees verder

• Buikklachten, af en toe diarree: het kan een parasiet zijn