Aquariumgranuloom: symptomen en behandeling zwembadgranuloom

Een aquariumgranuloom, ook wel zwembadgranuloom genoemd, is een huidafwijking die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium marinum. Deze boosdoener gedijt vooral goed in zoet water bij een temperatuur van 25-30°C, zoals zoetwateraquaria. De bacterie kan goed door minimaal beschadigde huid heendringen (via een schaafwondje, kloofje of andere kleine beschadiging van de huid), en een infectie veroorzaken. Symptomen van een aquariumgranuloom zijn een rode, verdikte huidreactie en meestal zijn de lymfeklieren in de oksel ook iets vergroot. Zonder therapie geneest de huidafwijking vaak binnen één tot twee jaar met littekenvorming. Behandeling vindt plaats met antibiotica, gedurende twee tot drie maanden. Door jezelf goed te beschermen door bij het schoonmaken van het aquarium handschoenen te dragen, kan aquariumgranuloom worden voorkomen. De prognose is over het algemeen uitstekend met de juiste behandeling. Er kunnen wel littekens achterblijven na genezing.

• Wat is een aquariumgranuloom?
• Synoniemen
• Oorzaken aquariumgranuloom
• Risicofactoren zwembadgranuloom
• Incubatieperiode
• Wie krijgt het?
• Symptomen aquariumgranuloom
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijke onderzoek en huidbiopsie
• Differentiële diagnose
• Behandeling aquariumgranuloom
• Prognose aquariumgranuloom
• Complicaties
• Peesontsteking
• Septische artritis
• Osteomyelitis
• Voorkómen en preventie

Wat is een aquariumgranuloom?

Een aquariumgranuloom, ook wel 'zwembadgranuloom' genoemd, is een huidafwijking die wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium marinum. De bacterie komt vooral voor in zoet water en heeft een optimale groeitemperatuur bij 25-30°C. Aanvankelijk werd de aandoening vooral bij zwemmers waargenomen, maar de laatste jaren wordt het vooral gezien bij houders van aquaria.

Synoniemen

Een aquariumgranuloom staat ook bekend onder de volgende benamingen::

• Aquagranuloom
• Fish tank granuloma
• Mycobacterium Marinum-infectie
• viskomgranuloom
• zwembadgranuloom

Oorzaken aquariumgranuloom

Mensen raken in de meeste gevallen geïnfecteerd na een minimaal trauma van de huid (een kloofje of schaafwondje) en in contact te zijn geweest met besmet water, vaak na verrichtingen of werkzaamheden in een aquarium of zwembad, in rivieren of meren. De aandoening manifesteert zich meestal na 2 tot 6 weken.

Risicofactoren zwembadgranuloom

Risicofactoren die het optreden van een aquariumgranuloom vanwege Mycobacterium Marinum vergroten, zijn onder meer:

• blootstelling aan zwembaden (als zwemmer of zweminstructeur) die onvoldoende gechloreerd zijn
• werken of worden blootgesteld aan zout- of zoetwateraquaria
• in contact komen met zeedieren (zowel uit oceanen of rivieren), zoals vissen, schaaldieren, schildpadden
• vissen schoonmaken, verwerken of verpakken
• vissen als hobby kan ook een infectierisico veroorzaken
• duiken
• elke blootstelling aan vervuild water
• het hebben van een slecht immuunsysteem

Incubatieperiode

De incubatieperiode is de tijd tussen de besmetting met de ziekteverwekker en het optreden van ziektesymptomen. Deze is twee tot drie weken, maar kan variëren van één week tot twee maanden.

Wie krijgt het?

Iedereen die wordt blootgesteld aan de bacterie Mycobacterium marinum loopt het risico op een aquariumgranuloom. Het komt even vaak voor bij mannen en vrouwen. Een aquariumgranuloom is een zeer zeldzame infectie; de geschatte incidentie bedraagt ​​0,27 gevallen per 100.000 personen

Symptomen aquariumgranuloom

Het belangrijkste symptoom is een rode, onscherp begrensde pustel of zwelling, met nodulaire rand. Vaak betreft het een solitaire pustel of nodus, maar in hetzelfde huidgebied kunnen ook meer plekken aanwezig zijn. De ellebogen, vingers en rug van de handen zijn de meest voorkomende getroffen lichaamsdelen. De knieën en benen worden minder vaak getroffen. Na verloop van tijd kan de aangedane plek meer plaquevormig worden en gaan zweren. De lymfeklieren in de oksel kunnen ook iets vergroot zijn (gezwollen lymfeklieren).

Onderzoek en diagnose

Lichamelijke onderzoek en huidbiopsie

De huidafwijking heeft een opvallend klinisch beeld, waardoor en samen met het verhaal van de patiënt de diagnose vaak eenvoudig gesteld kan worden. Soms is een huidbiopsie en huidkweek nodig omdat de symptomen van aquariumgranulomen soms doen denken aan het klinisch beeld van andere huidaandoeningen.

Differentiële diagnose

Er zijn een aantal andere (infectie)ziekten die sterk op het aquariumgranuloom lijken:

• psoriasis vulgaris;
• chronisch eczeem;
• dermatomycose;
• chronische discoïde lupus erythematosus (CDLE);
• syfilis in stadium III;
• cutaan lymfoom;
• lupus vulgaris (cutane tuberculose);
• lepra.

Omdat de huidafwijkingen bij aquariumgranuloom kunnen passen bij verschillende huidziekten, wordt vaak aanvullend onderzoek gedaan door middel van een kweek op mycobacteriën.

Behandeling aquariumgranuloom

Zonder behandeling geneest de aandoening vaak binnen 1 tot 2 jaar met achterlating van littekens. Behandeling vindt plaats met antibiotica, meestal doxycycline of claritromycine, gedurende 2 tot 3 maanden. Soms is het nodig dat de arts necrotisch (dood) weefsel verwijdert via een chirurgische ingreep, beter bekend als een debridement.

Prognose aquariumgranuloom

Zwembad granulomen kan meestal worden genezen met antibiotica. Het geneest echter met littekenvorming. Personen met een onderdrukt immuunsysteem hebben echter een verhoogd risico op ernstige vormen van de infectie.

Complicaties

Af en toe treden gewrichts-of botinfecties op. De ziekte kan langer duren of complexer verlopen bij patiënten bij wie het immuunsysteem niet goed werkt. Mogelijke complicaties zijn:

Peesontsteking

Een peesontsteking (tenosynovitis of tendinitis) kan optreden. Pezen verbinden spieren en botten. Het getroffen deel van de pees is dan pijnlijk, gevoelig en gezwollen.

Septische artritis

Bij septische of infectieuze artritis zijn het vocht en weefsel van een gewricht ontstoken. Het gevolg is pijn en zwelling van de gewrichten.

Osteomyelitis

Osteomyelitis duidt op een infectie van het bot, beenmerg en beenvlies die door bacteriën wordt veroorzaakt.

Voorkómen en preventie

Vermijd contact met verontreinigd water. Draag handschoenen bij het schoonmaken van aquariums, vooral wanneer de huid ook maar iets beschadigd is.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pyogeen granuloom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Venous lake op lip: rood-paarse, zwarte bloedblaar op lip