De samenstelling van bloed: waaruit bestaat bloed?

De sappen van het leven oftewel je bloed is essentieel voor de functionering van het lichaam. Het zorgt ervoor dat organen voldoende zuurstof en suikers krijgen om draaiende te blijven. Door ons hart wordt het bloed stelselmatig door het lichaam rondgepompt en daarmee vormt het hart eveneens een vitaal onderdeel van het lichaam. Maar waaruit bestaat het nu eigenlijk uit, wat is de samenstelling van bloed en wat voor functies hebben de onderdelen?

Samenstelling van bloed

• De vervoerder van bloedbestanddelen: plasma
• Opbouw van bloedcellen
• Levensduur van bloedcellen
• Bloedtypen

De vervoerder van bloedbestanddelen: plasma

Ongeveer vijftig procent van het bloed bestaat uit plasma. Dit is een mix van stoffen waarmee de bloeddelen effectief kunnen worden vervoerd waarnaast deze binnen de stroomlijn van het bloedvat worden gehouden. Het bloedplasma bestaat voornamelijk uit de volgende onderdelen.

Albumine

Dit eiwit zorgt ervoor dat het aanwezige water binnen het plasma als het ware wordt aangezogen. Het vocht blijft daarmee binnen de aders, aorta’s en slagaderen, waardoor de bloeddelen niet kunnen weglekken mits er geen schade aan de leidingen is ontstaan.

Antistoffen

Deze komen in actie als ongewenste virussen of bacteriën het lichaam binnendringen. Het vormt daarmee het natuurlijke leger van het lichaam en treedt op bij lichaamsvreemde stoffen. Het doel is dat antistoffen de indringers vernietigen.

Stollingsstimulator

Stoffen zorgen ervoor dat het bloed in het lichaam zoveel als mogelijk niet gaat stollen. Ontstaat er echter een wondje dan gaan deze in samenwerking met bloedplaatjes aan de slag om de schade te herstellen.

Water

Vloeistof met daarin opgelost een reeks aan mineralen, eiwitten, hormonen en vetten.

Het plasma heeft tot doel om de overige bestanddelen van het bloed zoals hormonen, eiwitten, enzovoorts te vervoeren naar de verschillende organen en weefsels.

Opbouw van bloedcellen

In het lichaam verzorgt het beenmerg de aanmaak van bloedcellen. Daarmee vormt het beenmerg eveneens een vitale levensbron van ons bestaan. In het beenmerg worden de volgende bestanddelen aangemaakt en de samenstelling van bloed bepaalt.

Rode bloedlichaampjes

De rode bloedcelen hebben als primaire functie het vervoer van zuurstof. Deze bloedlichaampjes zijn praktisch compleet gevuld met hemoglobine, waarmee via het mineraal ijzer zuurstof aan het bloedlichaampje kan worden verbonden. Zuurstof kan daardoor naar alle belangrijke organen in het lichaam worden vervoerd. Een tekort aan ijzer of hemoglobine in het bloed betekent dat men lijdt aan anemie oftewel bloedarmoede.

Witte bloedlichaampjes

Witte bloedcellen vormen de afweer en zorgen ervoor dat antistoffen het werk effectief kunnen uitvoeren. Het toedienen van donorbloed wordt gewoonlijk gefilterd van deze bloedlichaampjes, omdat anders de eigen bloedlichaampjes daartegen in verweer gaan met koorts of grieperigheid tot gevolg. Een tekort kan leiden tot het hebben van geregelde infecties en is potentieel dodelijk. Deze aandoening wordt leukemie genoemd. Met een HLA-bloedtest worden witte bloedlichaampjes op een speciaal antigeen onderzocht om auto-immuunziekten aan te tonen.

Bloedplaatjes

Bij schade zorgen trombocyten voor reparatie van weefsel. Is er schade ontstaan aan de huid maar ook in het lichaam zelf dan komen de bloedplaatjes in actie. Het laat bloed stollen, waardoor de lekkage wordt gedicht en weefsel kan herstellen. Een tekort aan bloedplaatjes kan leiden tot langdurige bloedingen.

Levensduur van bloedcellen

Het bloed heeft maar een beperkte houdbaarheid en dus dient het ook regelmatig te worden ververst danwel opnieuw te worden aangemaakt. De bloedcellen hebben de volgende houdbaarheid:

• Rode bloedlichaampjes gaan honderdtwintig dagen mee en worden dus drie keer per jaar compleet vernieuwd;
• Witte bloedlichaampjes gaan slechts twee dagen mee en worden dus honderdtachtig keer per jaar ververst;
• Bloedplaatjes gaan slechts tien dagen mee.

Oude bloedcellen worden door de lever gefilterd en afgebroken. Omdat het primaire bestanddeel rode bloedlichaampjes (hemoglobine) betreft zal het afgebroken materiaal een gelige kleur hebben. Dit materiaal wordt met de ontlasting afgevoerd, waardoor de ontlasting de voornamelijk bruine kleur heeft.

Bloedtypen

Er zijn een viertal hoofd bloedgroepen te onderscheiden. Dit onderscheid is aangebracht omdat niet iedere persoon iedere bloedgroep als donor mag krijgen, waarnaast ook niet iedereen aan anderen bloed mag geven. In het bloed zitten antistoffen, welke ervoor zorgen dat een verkeerde bloedsoort in het lichaam met antistoffen wordt aangepakt waardoor het bloed gaat klonteren. Heeft iemand dringend bloed nodig dan moet eerst worden vastgesteld, welke bloedgroep die persoon heeft:

• Bloedgroep A: bezit anti B en mag slechts aan bloedgroep A en AB bloed doneren;
• Bloedgroep B: bezit anti A en mag slechts aan bloedgroep B en AB bloed doneren;
• Bloedgroep AB: bezit antigeen A en B en mag slechts aan bloedgroep AB bloed doneren;
• Bloedgroep O: bezit anti A en B en kan dus slechts bloedgroep O ontvangen, echter kan aan A, B, AB en O doneren.

In Nederland en België zijn de bloedgroepen gemiddeld gezien als volgt onderverdeeld:

Is er dringend bloed nodig dan is het dus noodzaak om snel de juiste bloedgroep te identificeren, zodat de juiste levenssappen worden toegediend. Wil je ook plasma of bloed doneren neem dan contact op met de plaatselijke Sanquin organisatie welke de bloedvoorziening in Nederland reguleert.

Lees verder

• Tips om bloedarmoede aan te pakken
• Tips om hoge bloeddruk te verlagen!
• Overgeven met bloed
• Ziekte von Willebrand: bloedstollingsfactor eiwitstoornis