HLA-bloedtest bij auto-immuunziekte en orgaantransplantatie

Om de invloed van de afweer te kunnen bepalen, kan een HLA bloedtest worden gedaan. Het is een goede indicator voor bepaalde auto-immuunziekte, maar ook in hoeverre een orgaan succesvol kan worden getransplanteerd. Dit heeft te maken met hoe effectief de afweer bepaalde elementen als lichaamsvreemd of niet gaat beschouwen. Waarom wordt de HLA test gedaan en hoe vormt het de basis voor identificatie van zeker afweerziekten?

HLA-bloedtest

• Wat doen witte bloedcellen?
• Humaan Leukocyten Antigeen
• Relatie met orgaantransplantatie
• HLA-B27 versus auto-immuunziekten
• Wanneer testen?

Wat doen witte bloedcellen?

Witte bloedlichaampjes vormen een belangrijk onderdeel van ons bloed en bloedplasma. Deze worden leukocyten genoemd en zijn de drager van specifieke informatie, waarmee anti-stoffen worden aangemaakt. Wordt een bepaald virus geïdentificeerd dan zal één cel die informatie vrijgeven, zodat het anti-middel door andere cellen wordt aangemaakt. Dit vormt de basis van het immuunsysteem oftewel de afweer. Het kan echter voorkomen dat het afweersysteem lichaamseigen cellen als vreemd beschouwt. Daardoor valt het lichaam eigen cellen aan, waardoor auto-immuunziekten worden veroorzaakt.

Humaan Leukocyten Antigeen

Dit type antigeen werd in eerste instantie ontdekt op witte bloedlichaampjes en daarom heeft het deze naam verworven. Toch komt het op alle bloedcellen voor behalve rode bloedlichaampjes. De gewone humaan leukocyten antigeen komen in verschillende vormen en soorten voor. Deze bepalen in hoeverre een persoon vatbaar is voor bepaalde aandoeningen of ziekten. Door binnen een bloedonderzoek te zoeken naar de aanwezigheid van HLA kunnen bepaalde ziekten worden geïdentificeerd of uitgesloten. Daarnaast bepaalt het of iemand geschikt is om een orgaan van een donor te kunnen ontvangen.

Relatie met orgaantransplantatie

Komt een persoon te overlijden dan kunnen organen worden getransplanteerd, zodat anderen een nieuwe levenskans hebben. Het vervangen van een nier, hart, long, lever enzovoorts kan de gezondheid van een patiënt dermate verbeteren, dat men weer op eigen kracht kan leven. Niet iedere persoon kan zomaar iedere donororgaan ontvangen, omdat de kans op afstoting hoog kan zijn. Een methode om te bepalen of iemand geschikt zijn om een orgaan te ontvangen, is door het verschil in HLA aan te tonen. Heeft men een vergelijkbaar profiel dan is het zeer aannemelijk dat het orgaan goed wordt ontvangen. Zijn er echter aanzienlijk afwijkende HLA waarden, dan neemt de kans op afstoting toe. Toch komt het nog vaak voor dat de HLA toets niet wordt uitgevoerd, omdat de tijd er simpelweg niet voor is. Men neemt het risico op afstoting dus voor lief. Om in dat geval de kans op behoudt van het orgaan te vergroten, wordt medicatie zoals Neoral toegepast. Het onderdrukt het immuunsysteem oftewel de HLA dragende bloedcellen, zodat het getransplanteerde orgaan niet als lichaamsvreemd wordt beschouwd.

HLA-B27 versus auto-immuunziekten

Een zeer belangrijke humaan leukocyten antigeen is de HLA-B27. Veel mensen kunnen de drager ervan zijn, zonder dat de afweer problemen geeft. Toch hebben dragers van dit antigeen een vergrote kans om een auto-immuunziekte te ontwikkelen. Door hierop te testen kan met enige zekerheid worden vastgesteld of de persoon een specifieke afweerziekte heeft. Denk aan de volgende ingrijpende door de afweer veroorzaakte ziekten.

• ziekte van Crohn of colitis ulcerosa: de darmen zijn ontstoken waarbij bloedingen, zweren en fistels kunnen voorkomen. Het geeft ernstige pijn, slijmerige bloederige dunne ontlasting of diarree;
• psoriasis: de afweer tast de aanmaak van hoorncellen in de huid aan. De huidcellen worden te snel aangemaakt echter rijpen onvoldoende. Daarbij sterven de cellen ook te snel af waardoor rode jeukende plekken, verhardingen (plague) en jeuk worden veroorzaakt;
• ziekte van Bechterew: de persoon heeft ernstige haakachtige ontstekingen in de ruggengraat, waardoor de beweeglijkheid sterk afneemt. Het start als een onderrugpijn waarna de ontsteking de complete ruggenwervel met nek en eventueel heupen en schouders aantast. De ziekte kan afzonderlijk ontstaan maar kan ook een gevolg zijn van jeugdreuma (JIA);
• uveïtis: ernstige oogontsteking. Dit kan ook gerelateerd zijn aan multiple sclerose of ziekte van Bechterew.

Let wel indien dit antigeen aanwezig is dan heeft men verhoogde kans om deze auto-immuunziekten te ontwikkelen. Toch hoeft dit niet voor iedereen te gelden. Ook de afwezigheid van het antigeen sluit het krijgen van de ziekten niet uit. Toch wordt erop getest, omdat er een duidelijk causaal verband aanwezig is tussen HLA-B27 met de ziekten.

Wanneer testen?

Personen met specifieke aanhoudende ontstekingen aan de huid, ogen, gewrichten, darmen en ruggengraat worden getest op de aanwezigheid van het antigeen. Ook wordt het toegepast om uitsluitsel te geven over de geschiktheid voor transplantatie. Daartoe wordt bloed afgenomen, zodat de aanwezigheid op witte bloedcellen wordt vastgesteld. Het vormt een sterke indicatie of men een bepaalde auto-immuunziekte heeft. Daarnaast zullen specifieke klachten, erfelijkheid en lichamelijk onderzoek een bepaalde ziekte verder identificeren.

Lees verder

• Ernstige vermoeidheid door een auto-immuunziekte
• Methotrexaat, MTX: behandeling van auto-immuunziekte, kanker
• GPA: zware aantasting longen, nieren door auto-immuunziekte
• Hashimoto: invloed auto-immuunziekte op werking schildklier