Gezonde melk, A2 melk

Van oudsher is bekend dat melk goed voor de gezondheid is. Er wordt echter steeds vaker beweerd dat melk de gezondheid juist zou kunnen schaden. Melk zou slecht zijn voor de botten, melk zou allergieën veroorzaken en het zou door de verzadigde vetten leiden tot hart- en vaatziekten. Maar er is een alternatief voor de veel gedronken melk die deze kwalen zou veroorzaken, namelijk A2 melk van de Guernsey koeien.

De Nederlandse koe

Vraag een willekeurige toerist wat zijn beeld is van Nederland, en je hoort ongetwijfeld "koeien die in de wei lopen". Nederland staat van oudsher bekend om zijn melkproductie. Hier zijn dan ook heel wat jaren aan vooraf gegaan voordat de koe was zoals ze nu is. Het begon allemaal met de oeros, de grote wilde voorloper van de koe. Een oeros kon niet zomaar gemolken worden, deze was te wild en gaf bovendien alleen melk na het krijgen van kalven. De oeros had ook hele kleine uiers die nauwelijks zichtbaar waren.

Kruising, domesticatie en kunstmatige selectie

Door kruisingen van de oeros met de bizon of buffel, door domesticatie op verschillende plaatsen en door kunstmatige selectie is de koe die we nu kennen ontstaan. Dit is zo ver gegaan dat de hedendaagse koeien nu, in tegenstelling tot de oeros, vele liters melk per dag geven. Aan het einde van de middeleeuwen gaf een koe al zo'n 1000 liter melk per jaar. Rond 1800 na christus was dit al zo'n 2000 tot 3000 liter per jaar. In de jaren negentig stond de Nederlandse koe bekend als de koe die veel melk gaf. De koeien werden om deze reden ook in andere landen gefokt. In de Verenigde Staten kreeg de Nederlandse zwart bonte koe de naam Holstein-Friesian. Hier werd door kunstmatige selectie de melkproductie van het ras hoger en hoger.

Op den duur is deze koe, vanwege de zeer hoge melkproductie, weer terug gehaald naar Nederland. Een hedendaagse koe kan tot wel 55 liter melk per dag geven en doet dit ruim 300 dagen per jaar. Een koe geeft gemiddeld bijna 8000 liter melk per jaar, en heeft in tegenstelling tot de oeros dan ook grote uiers en is zo tam dat ze makkelijk te melken is.

A1 en A2 melk

De melk die de Holstein-Friesian geeft wordt ook wel A1 melk genoemd. Door de kruising, domesticatie en kunstmatige selectie van de oeros naar de koe, vonden er mutaties plaats. Hierdoor is de melk die de koe geeft veranderd. De verandering zit hem vooral in de eiwitsamenstelling van de melk. Melkeiwitten zijn onder te verdelen in caseïne en wei. Caseïne is weer onder te verdelen in alfa, kappa en bètacaseïne. Bètacaseïne heeft twee belangrijke genetische varianten, het A1 en het A2 type.

Het A2 type is de variant die vroeger bij de oeros voorkwam, terwijl het A1 type de variant is die in de hedendaagse melk van de Holstein-Friesian voorkomt. Het A1 type is ontstaan door een mutatie in het A2 type bètacaseïne eiwit, waarbij het aminozuur proline is veranderd in het aminozuur histidine. De zeven aminozuren voor de histidine in het bètacaseïne eiwit worden afgebroken en zorgen voor het tot stand komen van bètacasomorphine-7, oftewel BCM-7. BCM-7 kan bij zwakkere mensen en jongere kinderen in de bloedbaan terecht komen.

Gezondheidsvoordelen van A2 melk ten opzichte van A1 melk

Er zijn aanwijzingen dat er een relatie bestaat tussen het drinken van A1 melk en aandoeningen als hart- en vaatziektes, diabetes, aderverkalking, koemelk intolerantie, autisme, schizofrenie, de ziekte van Crohn en wiegendood. Bij dierproeven met muizen en ratten is er aangetoond dat BCM-7 ontstekingsreacties in de darmen kan veroorzaken. Onderzoeken zijn uitgevoerd in het AgResearch Insitute in Nieuw Zeeland. A2 melk heeft deze nadelen niet. Verder bevat de A2 melk meer bètacaroteen en meer gezonde omega 3 vetten dan de A1 melk

Koemelkallergie

Het is mogelijk dat A2 melk de overgevoeligheid bij mensen met een koemelkallergie vermindert. Een verklaring hiervoor kan gevonden worden in het feit dat bij de afbraak van melk met het A1-gen een specifiek peptide vrijkomt. Dit is een lichaamsvreemde stof die ervoor zorgt dat je een allergische reactie op melk kunt krijgen. Bij de afbraak van A2 melk komt dit specifieke peptide niet vrij, waardoor een allergische reactie uit kan blijven. Omdat mensen allergisch kunnen zijn voor verschillende eiwitten bestaat er helaas geen garantie dat de koemelkallergie ook echt vermindert bij het drinken van A2 melk.

Verkrijgbaarheid van A2-melk

Hoewel de oeros is uitgestorven, zijn er nog koeien die A2 melk produceren. De Aziatische en Afrikaanse koeien hebben de mutatie niet ondergaan en produceren nog A2 melk. In Europa zijn er slechts enkele rassen die nog A2 melk produceren, waaronder de belangrijkste het Guernsey ras is. De populariteit van A2 melk in Nederland neemt toe en er zijn steeds meer boerderijen die deze koeien hebben. Dagverse rauwe A2 melk wordt onder andere verkocht bij de stadsboerderij Dungense Polder in 's Hertogenbosch, de Ecoboerderij De Haan in Ingen en Erve Slendebroek in Zwolle. De gepasteuriseerde variant van A2 melk is sinds half oktober 2016 ook verkrijgbaar bij Plus en Coop supermarkten. Ook kaas gemaakt van deze melk is al op meerdere plaatsen in Nederland verkrijgbaar.

Verkrijgbaarheid in het buitenland

Als men naar andere landen kijkt, ziet men een trend dat A2 melk geleidelijk populairder wordt omwille de gezondheidsvoordelen ten opzichte van A1 melk. In Engeland wordt A2 melk al langere tijd verkocht in de kleinere supermarkten, terwijl in Nieuw-Zeeland en Australië het marktaandeel van A2 melk al 9 procent is ten opzichte van A1 melk. Tenslotte is melk van andere dieren dan koeien, zoals bijvoorbeeld geitenmelk, niet gemuteerd en bevat dus ook bètacaseïne van het type A2.

Lees verder

• Gezonde melk, Biologisch melk
• Gezonde melk, rauwe melk
• Helpt A2A2-melk bij een koemelkallergie?
• Gezonde melk, geitenmelk
• De samenstelling van A2A2-melk