Te dik kind: overgewicht kinderen behandeling en preventie
Een te dik kind: het komt steeds vaker voor. Overgewicht hij kinderen is een wereldwijd groeiend probleem. In de afgelopen twee decennia is het aantal jonge kinderen met overgewicht of obesitas is met ongeveer 60% toegenomen, zo meldt de WHO in een uitgebracht rapport in 2010. Overgewicht en obesitas bij kinderen vormen een serieus probleem voor hun gezondheid. Overgewicht en obesitas veroorzaakt of verergert op termijn een groot aantal gezondheidsproblemen. De bevindingen bevestigen de noodzaak van effectieve interventies en programma's om dit groeiende probleem het hoofd te bieden.
Te dik kind: aantal neemt wereldwijd toe
Flinke toename
Het aantal jonge kinderen met
overgewicht of obesitas is met ongeveer 60% toegenomen in de afgelopen 20 jaar, aldus de Wereldgezondheidsorganisatie (Engels: World Health Organization, afgekort WHO) in een nieuw rapport.(¹) Overgewicht en obesitas bij kinderen vormen een serieus probleem voor hun gezondheid. Kinderen met overgewicht hebben twee- tot tienmaal zoveel kans op als volwassene overgewicht te krijgen in vergelijking met leeftijdsgenootjes met een normaal gewicht. Dat risico ligt hoger bij kinderen en adolescenten met obesitas.(²)
Alarmerend
Volgens de WHO hadden in 1990 4,2% van de kinderen onder de 5 jaar overgewicht of obesitas. Dat cijfer is alarmerend gestegen tot 6,7% in 2010. De verwachting van de onderzoekers is dat dit verder zal stijgen naar maar liefst 9,1% in 2020. Het probleem is erger in de ontwikkelde landen dan in ontwikkelingslanden. De WHO schat dat 43 miljoen kinderen wereldwijd te kampen hebben met overgewicht of obesitas, en dat 81% van hen in ontwikkelingslanden woont. Dit aantal zal het volgende decennium naar verwachting stijgen tot ongeveer 60 miljoen. Deze bevindingen bevestigen de noodzaak van effectieve interventies en programma's, zowel gericht op behandeling als preventie en voorlichting, teneinde dit groeiende gezondheidsprobleem het hoofd te bieden. Het onderzoek is gepubliceerd in het novembernummer van het
American Journal of Clinical Nutrition.
Veel dikke kinderen in Egypte en Libië
Het geschatte percentage kinderen met overgewicht of obesitas is in Azië lager dan in Afrika, maar in absolute aantallen heeft Azië het hoogste aantal kinderen met overgewicht en obesitas. Noord-Afrika heeft met 17% de hoogste prevalentie van overgewicht / obesitas kinderen. Dit is vooral te wijten doordat er in Egypte en Libië veel dikke kinderen rondlopen. De prevalentie in Egypte in 2008 is 20,5%, en in Libië in 2007 zelfs 22,4%.
De risico's van overgewicht en obesitas
Overgewicht en obesitas veroorzaken of verergeren op termijn een groot aantal gezondheidsproblemen. Zwaarlijvigheid wordt in het bijzonder geassocieerd met de ontwikkeling van
type 2 diabetes, coronaire hartziekten (waarbij de kransslagaderen vernauwd zijn door afzetting van vetstoffen uit het bloed), een toename van verschillende kankers, het Obstructieve Slaap Apneu Syndroom (OSAS) en gewrichtklachten van zowel de kleine als grote gewrichten. Overgewicht en obesitas zorgen voor een afname van de levensverwachting. Daarnaast zorgt de aandoening voor een significante toename van de kosten van de gezondheidszorg. Bovendien zijn mensen met obesitas minder (goed) inzetbaar in het arbeidsproces en vertonen zij meer arbeidsverzuim.
Beschermende factoren en risicofactoren voor overgewicht en obesitas
Overgewicht komt tot stand door een disbalans tussen energie-inname enerzijds en verbruik van energie door voornamelijk lichamelijke inspanning anderzijds. Een energierijke voeding met relatief veel verzadigd vet en
suiker in combinatie met te weinig beweging (te weinig sport, lichamelijke activiteit, te veel zittende activiteiten zoals tv kijken en achter de computer zitten), leidt op den duur tot overgewicht.
Borstvoeding lijkt tegen het optreden van overgewicht/obesitas op latere leeftijd te beschermen.(³) Risicofactoren zijn onder andere:
- een lage opleidingsgraad van de ouders;
- wonen in verstedelijkte gebieden;
- het overslaan van het ontbijt;
- obese ouders.
Behandeling, preventie en voorlichting te dik kind
Multidisciplinair samenwerkingsverband
Overgewicht en obesitas vormen een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid die niet onderschat moet worden. Vroegtijdige signalering en behandeling is geboden om de verdere stijging van het aantal gevallen tegen te gaan. Ouders met een te dik kind worden bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium verwezen naar een multidisciplinair samenwerkingsverband, waar zij voedingsadviezen, beweegadviezen en zo nodig opvoedingsondersteuning krijgen.
Vijf pijlers
Preventie en voorlichting is gestoeld op vijf pijlers:
- het promoten van borstvoeding;
- het belang duidelijk maken van ontbijten;
- het meer laten buitenspelen van kinderen;
- minder frisdrank en vruchtensap voor kinderen; en
- minder televisiekijken en computeren.
Ouders herkennen overgewicht kind niet
ook al is een kind duidelijk stevig, voor ouders is het moeilijk dat te herkennen. Minder dan de helft (38%) van de ouders herkent overgewicht bij hun eigen kroost. Vooral bij jonge kinderen (2 tot 6 jaar) is de herkenning slecht, concludeerden Rotterdamse onderzoekers. Of overgewicht bij andere kinderen wel herkend wordt, is niet duidelijk.[4]
Kind te dik door slaaptekort
Kinderen kunnen overwicht ontwikkelen doordat ze
te weinig slapen. Dat zegt neuroloog Hans Hamburger van het WaakSlaapCentrum in het Slotervaartziekenhuis. "Als je structureel te weinig slaapt, raakt de stofwisseling verstoord," zegt Hamburger. "De afgifte van insuline werkt niet goed, en de maag en het vetweefsel produceren stofjes die hongerig maken. Kinderen die 's avonds lang gamen en dus te kort slapen, kunnen in hun lagereschooltijd dikker worden. De kans is groot dat ze dat nooit meer kwijtraken."[5]
Meer kinderen levensbedreigend te dik
Het aantal kinderen met morbide obesitas, een levensbedreigende vorm van overgewicht, is de laatste 30 jaar toegenomen. In Nederland zijn er 18.500 kinderen in de leeftijd van 2 tot 18 jaar met morbide obesitas. Dit komt naar voren uit onderzoek van TNO in samenwerking met VUmc en het LUMC.[6]
Noten:
- Onis, de et al.: Global prevalence and trends of overweight and obesity among preschool children; Am J Clin Nutr.2010; 0: ajcn.2010.29786v1-ajcn.29786
- Singh, A.S., Mulder, C., Twisk, J.W., Mechelen, W. van, Chin a Paw, M.J.M.: Tracking of childhood overweight into adulthood - A systematic review of the literature. Obes Rev 2008;9:474-88
- Armstrong, J., Reilly J.J.: Breastfeeding and lowering the risk of childhood obesity. Lancet 2002;359:2003-4
- Marloes Rietmeijer-Mentink, Winifred D. Paulis, Marienke van Middelkoop, Patrick J.E. Bindels, Johannes C. van der Wouden. Difference between parental perception and actual weight status of children: a systematic review. 1 oktober 2012. DOI: 10.1111/j.1740-8709.2012.00462.x
- www.parool.nl, Kind te dik door slaaptekort, 13 maart 2014
- Algemeen Dagblad, 16 april 2004
Lees verder