Flaporen bij kinderen: symptomen, oorzaken en corrigeren

Flaporen worden ook wel 'zeiloren' genoemd. De medische benaming van flaporen is 'afstaande oren'. Flaporen komen veel voor; ongeveer 5% van de bevolking heeft afstaande oren. Evenveel meisjes als jongens hebben flaporen. Behandeling is afhankelijk van de leeftijd. Flaporen kunnen bij een baby binnen drie maanden na de geboorte gecorrigeerd worden door spalktherapie. Dit is een relatief nieuwe behandeling, waarmee een eventuele operatie op latere leeftijd voorkomen kan worden. De operatie kan onder plaatselijke verdoving of zo nodig onder volledige verdoving. Na de operatieve ingreep kan het een tijd duren voordat het litteken achter het oor geheel tot rust is gekomen.

• Flaporen bij kinderen
• Synoniemen
• Vóórkomen flaporen
• Symptomen
• Psychische problemen
• Oorzaken van flaporen
• Aangeboren afwijking
• Andere factoren
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling: corrigeren van flaporen
• Spalktherapie bij flaporen
• Chirurgische correctie van flaporen
• Complicaties
• Prognose
• Preventie

Flaporen bij kinderen

Afstaande oren, in de volksmond 'flaporen' genoemd, zijn aangeboren. Flaporen kunnen daarom niet voorkomen worden. Afstaande oren hoeven niet meteen na de geboorte zichtbaar te zijn. Bij iets meer dan de helft is het direct zichtbaar na de geboorte en bij iets meer dan 85% is het zichtbaar op een leeftijd van 6 maanden. Flaporen kunnen voor veel psychische problemen zorgen, vooral omdat kinderen er vaak mee gepest worden. Er wordt van een afstaand oor gesproken als de afstand tussen oorschelp en mastoïd meer dan 2 cm bedraagt.¹ Een afstaand oor is een subjectief probleem; het is namelijk pas een probleem als iemand er zelf last van heeft.

Synoniemen

Flaporen worden ook vaak zeiloren of afstaande oren genoemd.

Vóórkomen flaporen

Flaporen komen veel voor. Ongeveer 5% van de bevolking heeft afstaande oren. Evenveel meisjes als jongens hebben flaporen. De aandoening komt in sommige families meer voor, wat impliceert dat genetische factoren een rol spelen. Afstaande oren kunnen erfelijk zijn, maar ook spontaan ontstaan.

Symptomen

Vaak worden oren die meer dan 2 centimeter van het hoofd afstaan, flaporen genoemd. Hoewel flaporen geen functionele problemen veroorzaken, zoals een beperking van het gehoor, worden kinderen met afstaande oren niet zelden geplaagd door hun leeftijdsgenoten. Dit kan leiden tot psychische problemen zoals een depressie, sociale isolement, faalangst, weinig zelfvertrouwen, onzekerheid, etc.

Psychische problemen

Het hebben van flaporen kan psychisch leed veroorzaken. Het kan gezien worden als een aanzienlijk esthetisch probleem wat kan leiden tot een verminderde kwaliteit van leven, verminderd zelfrespect, sociaal vermijdingsgedrag en slechte prestaties op school. Pesten op school veroorzaakt niet alleen leed op de korte termijn, maar heeft ook gevolgen op de lange termijn wat betreft je zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde. Kinderen en volwassenen met oren die uitsteken, kunnen daar erg onder lijden, ook al worden ze er verder niet mee gepest.

Oorzaken van flaporen

Aangeboren afwijking

Flaporen worden veroorzaakt door een aangeboren afwijking van het kraakbeenskelet in het oor en kunnen op twee manieren ontstaan:

• de vouw (antihelix) is plat of niet goed ontwikkeld; of
• het kommetje van het oor (de concha of oorschelp) is te diep, ergo overontwikkeld.

Een combinatie van beide afwijkingen is ook mogelijk.

Andere factoren

Factoren die kunnen bijdragen aan flaporen zijn:

• afstaan of uitpuilen van het mastoïd;
• afstaan van het onderste deel van het oor;
• een afstaande punt van het bovenste deel;
• een afwijkende spieraanhechting.

Differentiaaldiagnose

Een flapoor moet diagnostisch onderscheiden worden van andere deformaties van het oor, zoals:

• het vraagtekenoor;
• Stahl's oor (ook wel Spock-oor genoemd, vanwege de punten aan de bovenzijde); of
• een loboor (een bij de aanzet smal oor dat geleidelijk breder uitloopt en aan de punt afgerond is).

Bij genoemde afwijkingen staat niet alleen het oor af, maar is ook de vorm afwijkend.

Behandeling: corrigeren van flaporen

Afstaande oren kunnen op twee manieren behandeld worden:

• met spalktherapie; of
• met een operatie.

Spalktherapie bij flaporen

De oren van pasgeboren baby’s zijn heel plooibaar, doordat het kraakbeen als gevolg van oestrogene invloeden van de moeder nog vervormbaar is. Hierdoor kunnen de oren met een spalkje en pleisters permanent van vorm veranderen, zonder operatie. Spalken is een simpele, effectieve en weinig invasieve ingreep. Des te eerder ingegrepen wordt om deformaties te behandelen met spalken, des te korter duurt de spalktherapie en des te beter is het resultaat. De spalkjes moeten 24 uur per dag worden gedragen en ze blijven zitten tot het oor zonder spalk in de juiste vorm blijft staan. Bij een baby die ouder is dan drie maanden, kunnen flaporen bijna niet meer via spalktherapie gecorrigeerd worden.

Chirurgische correctie van flaporen

Bij oudere kinderen heeft spalken geen effect meer en wordt de afwijking operatief hersteld, veelal rond de leeftijd van 5 à 6 jaar. Op die leeftijd zijn de oren volgroeid. Afhankelijk van de ernst van de afwijking, wordt huid, kraakbeen of beide weggehaald. Een operatie waarbij afstaande oren worden rechtgezet wordt 'otoplastiek' genoemd. 'Oto' staat voor 'oor' en 'plastiek' komt van 'plastische chirurgie'. De operatie duurt ongeveer 60 tot 90 minuten en vindt bij kleine kinderen onder volledige narcose plaats. Bij grote kinderen wordt plaatselijke verdoving toegepast. Er bestaat een kans dat de oren weer iets af kunnen gaan staan. Uit onderzoek blijkt dat patiënten die een otoplastiek hebben ondergaan vaak tevreden zijn over het resultaat, ook als het oor nog steeds iets afstaat.²

Complicaties

Over het algemeen komen complicaties zelden voor (niet meer dan 5% in totaal):

• Complicaties geassocieerd met een algemene verdoving.
• Ontwikkeling van een keloïd litteken.
• Gevoelloosheid van het oor of de oren, wat enkele weken kan duren.
• Asymmetrie tussen de oren.
• Een bloeduitstorting of hematoom (patiënten moeten soms terugkeren naar het ziekenhuis voor het verwijderen van stolsels).
• Dehiscentie (uiteenwijken van wondranden), indien niet secundair aan een infectie, kan een kleine opening meestal genezen met geschikt verband (gedaan door het operatieteam).
• Infectie, indien ernstig, kan dit leiden tot volledige wondafbraak en kan het kraakbeen betrokken raken, waardoor langdurige misvormingen ontstaan ​​die mogelijk een verdere operatie nodig hebben om ze te corrigeren.
• Recidief.

Prognose

Een flapoor corrigeert zichzelf nooit spontaan. Er zijn zowel niet-chirurgische als chirurgische behandelmethoden beschikbaar voor het behandelen van flaporen. Er is over het algemeen een uitstekende mate van tevredenheid na een succesvolle operatie, met meldingen van verbetering van het gevoel van eigenwaarde, het sociale leven en vrijetijdsactiviteiten. Psychische problemen geassocieerd met flaporen kunnen worden verminderd door middel van passende corrigerende chirurgie. Na otoplastiek rapporteren ouders een significante verbetering in de kwaliteit van leven van hun kinderen.³

Preventie

Flaporen zijn aangeboren en kunnen derhalve niet voorkomen worden.

Noten:

1. Dr. J.A.H. Eekhof, dr. A. Knuistingh Neven, dr. W. Opstelten: Kleine kwalen bij kinderen. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, tweede druk 2009, p.312.
2. Lourenço Gasques, J M Pereira De Godoy, E M T Navarro Cruz: Psychosocial effects of otoplasty in children with prominent ears. Aesth Plas Surg 2008(32);910-4.
3. Hao W, Chorney JM, Bezuhly M, et al; Analysis of health-related quality-of-life outcomes and their predictive factors in pediatric patients who undergo otoplasty. Plast Reconstr Surg. 2013 Nov132(5):811e-817e. doi: 10.1097/PRS.0b013e3182a3c133.

Lees verder

• Lente-oren (juvenile spring eruption): symptomen en oorzaak
• Bijoortje: symptomen, oorzaak en behandeling van een bijoor