Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen

Slaappillen of slaapmiddelen worden door veel mensen gebruikt om in slaap te komen. Ze hebben dan ook zeker een positief effect op het inslapen en het doorslapen. Daarnaast hebben slaapmiddelen echter ook negatieve effecten op het slapen. De belangrijkste bijwerkingen zijn de tolerantie die optreedt bij het gebruik van slaappillen en die kan leiden tot verslaving; een verstoring van de REM-slaap; en sufheid overdag. Slaappillen worden wereldwijd behoorlijk veel gebruikt door mensen om sneller en beter in slaap te komen en om beter door te slapen. Er zijn talloze slaapmiddelen, die onder talloze merknamen worden verkocht. De werking van veel van deze producten is wetenschappelijk aangetoond; het gaat dus om meer dan enkel een placebo-effect. Het gebruik van slaappillen is echter niet zonder negatieve gevolgen.

Soorten slaapmiddelen

Hoewel er heel veel verschillende slaapmiddelen op de markt zijn, is het aantal soorten beperkt . De vijf belangrijkste soorten slaapmiddelen zijn:

Barbituraten

Deze helpen vooral erg goed bij het inslapen. Daarnaast hebben ze een behoorlijk langdurige werking, waardoor ook het doorslapen (niet wakker worden gedurende de nacht) minder een probleem zou moeten zijn. Het bekendste slaapmiddel met deze stof is Vesparax. Andere slaapmiddelen gebaseerd op barbituraten zijn Veronal, Seconal en Soneryl.

Benzodiazepinen

Deze hebben een spierontspannende werking. Ook nemen ze angsten en spanningen weg. Bekende slaapmiddelen die benzodiazepinen bevatten zijn Mogadon, Rohypnol, Normison en Restirol.

Chloralhydraat

Dit is een minder bekend en minder gebruikte stof in slaapmiddelen. De werkzaamheid ervan is veel lager dan bij Barbituraten en Benzodiazepinen. Het positieve is dat de bijwerkingen ook minder heftig zijn.

Cyclopyrrolonen

Dit middel werd op grote schaal geïntroduceerd toen het gebruik van Benzodiazepinen meer en meer bekritiseerd werden. Echter, het verschil tussen de laatstgenoemde stof en cyclopyrrolonen is er nauwelijks. Het bekendste slaapmiddel in deze categorie is Zopiclon.

Melatonine

Deze stof kan de biologische klok in de hersenen 'verzetten'. Door melatonine tot je te nemen kan je je lichaam laten denken dat het avond is. Hierdoor is het een erg effectief middel om een onregelmatig slaappatroon te normaliseren.

Helaas is geen van deze middelen zonder bijwerkingen. Sommige bijwerkingen zijn vrij onschuldig; andere zijn zeer ernstig en zijn het in veel situaties niet waard om het middel te (blijven) slikken. Het belangrijkste negatieve neveneffect van slaapmiddelen is de tolerantie die optreedt bij herhaaldelijk gebruik; een tolerantie die makkelijk kan leiden tot een verslaving. Daarnaast leidt het gebruik van slaapmedicatie tot een verstoorde REM-slaap en tot sufheid tijdens de dag.

De verslavende werking van slaappillen

Het probleem van alle slaappillen is dat er na verloop van tijd een zekere mate van tolerantie optreedt. Dat betekent dat een bepaalde dosering op den duur niet meer hetzelfde effect heeft als in het begin. Om met hetzelfde gemak de nacht door te komen, heb je dan in plaats van 1 pil, 2 slaappillen nodig en na een aantal weken misschien nog wel meer. Dit betekent ook, dat je niet zomaar kunt stoppen met het slikken van slaappillen. Je lichaam is gewend geraakt aan een bepaalde dosering. Als je ermee stopt zul je naar alle waarschijnlijkheid heel moeilijk kunnen slapen. Met anderen woorden: je bent afhankelijk geworden van het slaapmiddel en daarmee is het verworden tot een verslaving.

Een verstoorde REM-slaap door slaapmiddelen

Door het gebruik van slaapmiddelen wordt de REM-slaap of droomslaap korter. Dit is het stadium waarin je droomt: je lichaam, maar vooral je geest, zijn in deze fase erg actief. In de REM-slaap verwerk je de informatie die je de dag ervoor tot je hebt genomen. Ook voor je emotionele balans is de REM-slaap essentieel.

Wanneer de REM-slaap - door het gebruik van slaapmiddelen of door een andere oorzaak - korter wordt, word je minder uitgerust wakker. Ook kom je makkelijker in een depressieve of agressieve gemoedstoestand. Wanneer je langere tijd slaappillen zou slikken en hierdoor een verstoorde REM-slaap zou hebben, en je stopt vervolgens met het gebruik van de slaapmiddelen, dan zal je lichaam proberen in de REM-slaap die je dan krijgt, achterstallig onderhoud te plegen. Informatie, indrukken en emoties die in eerdere nachten nog niet geheel zijn verwerkt, worden dan allemaal in één nacht gepropt; althans dat is wat je geest zal proberen. Het effect hiervan is dat er behoorlijk heftige nachtmerries ontstaan. Door deze nachtmerries wordt je sneller wakker en kom je mogelijk ook moeilijker weer in slaap. Ook dit is een reden waarom je niet zomaar kunt stoppen met het gebruik van slaapmiddelen.

Sufheid

Slaappillen zijn niet precies afgestemd op een bepaald lichaam en op een bepaalde slaapbehoefte. Dat betekent dat het effect van de slaappillen in de loop van de nacht af kan nemen, en mogelijk dat er in de tweede helft van de nacht helemaal geen effectieve werking meer is. Vaker komt het voor dat de dosering (iets) te hoog is. Hierdoor is de slaapmedicatie de hele nacht door werkzaam. Echter, wanneer je opstaat is het niet direct uitgewerkt. Dit betekent dat je overdag, met name 's ochtends vermoeid en suf kunt zijn van de slaapmiddelen die je 's avonds slikt. Dit kan nadelige effecten hebben op de concentratie en de rijvaardigheid. Eén van de manieren om 's ochtends meer energie te krijgen, is stoppen met het gebruik van slaappillen.

Benzodiazepinen maken je niet alleen suf, maar verslappen ook de spieren. Voornamelijk bij ouderen heeft dit tot effect dat ze een verhoogde kans hebben om te vallen, wanneer ze hun bed uit komen.

Het gebruik van slaapmiddelen

Het is verstandig om alleen slaapmiddelen te gebruiken wanneer je arts dit voorschrijft. Veel artsen zijn hier behoorlijk terughoudend in en zullen je stimuleren om te zoeken naar de oorzaken van je slaapproblemen en die aan te pakken. Het gebruik van slaapmiddelen is overigens ook niet helemaal uit den boze. Ondanks alle bijwerkingen is de werking ervan over het algemeen wel erg effectief.

In sommige gevallen zijn slaappillen een ideaal middel om een slecht slaappatroon te doorbreken. Ook zijn er situaties denkbaar waarin het heel belangrijk is dat je goed slaapt, zoals de nacht voor een examen of voor een sollicitatiegesprek. Juist in dit soort nachten is het te verwachten dat je door de spanning niet kunt slapen. Mogelijk kan een (licht) slaapmiddel hier voor een keer uitkomst bieden. Wees hier wel voorzichtig mee, want goede slaappillen bestaan eigenlijk niet. Houdt de verslavende werking van slaappillen in gedachten, evenals het effect dat het slaapmiddel heeft op de REM-slaap. En met name in het geval van een sollicitatiegesprek of examen is het belangrijk om stil te staan bij het versuffende effect van slaapmiddelen.

Stoppen met het gebruik van slaappillen

Door de verslavende werking van slaapmiddelen en het verstorende effect op de REM-slaap is het niet eenvoudig om te stoppen met het gebruik van slaapmedicatie. Abrupt stoppen is in veel gevallen zelfs erg onverstandig. Wanneer je een korte periode gebruik maakt van slaapmiddelen (enkele dagen tot enkele weken), dan is het een kwestie van langzaam afbouwen. Wanneer je langere tijd gebruik hebt gemaakt van slaapmiddelen, dan is er sprake van een serieuze verslaving en is het verstandig om samen met de huisarts of een andere specialist te bepalen hoe je er weer af kunt komen. Als je veel moe bent, is het net zo belangrijk om te onderzoeken wat de oorzaken van de vermoeidheid zijn. Wanneer je last hebt van slapeloosheid, zijn er verschillende manieren om daar wat aan te doen.

Lees verder

• Hoeveel slaap heb je nodig?
• Slaap: Lekker slapen door alcohol
• Slapen: Goede nachtrust door een regelmatig slaapritme
• Goed slapen: je nachtrust verbeteren op natuurlijke wijze
• Slaap: Rustgevende activiteiten voor het slapen gaan