Hoeveel slaap heb je nodig?

Hoeveel slaap heb je nodig? Dat verschilt van mens tot mens. Iedereen heeft slaap nodig, maar de slaapbehoefte kan sterk verschillen. Het maakt bijvoorbeeld veel uit of je 4 of 5 slaapcycli nodig hebt: dit kan het onderscheid maken tussen moe en uitgerust wakker worden. Wat voldoende is, zul je zelf moeten ondervinden. Begrijpen hoe slaap werkt kan daarbij heel nuttig zijn. Sommige mensen beweren dat je per nacht 8 uur slaap nodig hebt om de volgende dag weer goed te kunnen functioneren zonder je moe te voelen. Er zijn echter ook mensen die aangeven aan 8 uur slaap niet genoeg te hebben. Anderen verkondigen juist dat ze nooit meer dan 5 uur per nacht in bed liggen, terwijl ze er helemaal niet vermoeid uitzien en geen last lijken te hebben van een slaaptekort. Wie heeft er gelijk? Hoeveel heeft slaap heeft een mens eigenlijk nodig?

Hoeveel slaap heb je nodig? Persoonlijke behoefte aan slaap

Het antwoord is, zoals met zoveel dingen, erg genuanceerd. Voor dit soort zaken zijn geen vaste wetten en regels. De behoefte aan slaap verschilt per mens en is sterk wisselend. Er zijn mensen die aan 2 of 3 uur slaap per nacht genoeg blijken te hebben; aan de andere kant zijn er gevallen bekend van mensen die zich enkel uitgerust voelen bij 12 uren slaap. Toch is het niet zo dat er over de hoeveelheid slaap geen zinnig woord te zeggen is. Er zijn wel degelijk bepaalde richtlijnen waar je je op kunt baseren. Wanneer je echter precies wilt weten hoeveel slaap je nodig hebt, zul je dit zelf moeten ontdekken. Daarbij is het echter wel heel nuttig om enige kennis te hebben van hoe de slaap verloopt.

De slaapcyclus: slapen in fasen

Wanneer je in slaap valt, begint dit normaal gesproken met een korte periode van lichte slaap. Dit wordt al snel gevolgd door een eveneens korte periode van matig diepe slaap. Hierna beland je in een diepe slaap: een slaap waarin je lichaam en geest het meest tot rust komen. De diepe slaap is langer dan de fasen daarvoor en kan tot 100 minuten duren (vaak is dit echter een stuk korter). Vanuit de diepe slaap keer je 'terug' via een matig diepe slaap naar een lichte slaap, om vervolgens voor het eerst in de REM-slaap te belanden. REM staat voor Rapid Eye Movements (snelle oogbewegingen), omdat het belangrijkste uiterlijke kenmerk hiervan is dat mensen heel snel met hun ogen draaien. De ogen zijn echter niet de enige lichaamsdelen die actief zijn tijdens de REM-slaap; lichaam en geest zijn beide erg actief. Hersenactiviteit (gemeten met een E.E.G. scan) in deze fase van de slaap lijkt veel op de hersenactiviteit van iemand die wakker is.

De REM-slaap is dan ook de fase waarin mensen dromen. 80% van de mensen die wakker wordt tijdens de REM-slaap kan zich de droom herinneren; de overige 20% heeft wel gedroomd, maar weet hier gek genoeg niets meer van. De REM-periode duurt tussen de 10 en 20 minuten. Hiermee is de slaapcyclus eenmaal doorlopen.

Kortslapers en langslapers

hoe lang elke fase duurt verschilt van persoon tot persoon en nacht tot nacht. Dat is echter niet hetgeen wat de grootste verschillen bepaalt in hoe lang mensen slapen. Het verschil zit hem voor het grootste deel in het aantal slaapcycli dat iemand doormaakt gedurende een nacht. Kortslapers bereiken per nacht 4 keer het stadium van diepe slaap. Dit zijn de mensen die 4 tot 6 uur slaap per nacht nodig hebben. Langslapers maken 5 keer per nacht een periode van diepe slaap mee. Zij slapen 7 tot 8 uur per nacht; soms zelfs langer.

Hoeveel slaapcycli je nodig hebt lijkt een erfelijk gegeven te zijn. De behoefte aan slaap manipuleren heeft dus duidelijk grenzen.

Hoeveel slaap heb je nodig als kind?

Van kinderen wordt beweerd dat zij meer slaap nodig hebben dan volwassenen. Dat klopt: tijdens de diepe slaap vormen de groeihormonen zich: om goed te kunnen groeien is voldoende slaap dus belangrijk. Echter, ook voor kinderen geldt dat er grote verschillen zijn van kind tot kind. Gemiddeld genomen kun je stellen dat baby's 20 uur per etmaal moeten slapen; kleine kinderen 12 uur; en pubers ongeveer 9,5 uur. Maar ook onder kinderen heb je langslapers en kortslapers. Veel kinderen die kort slapen hebben dan ook simpelweg minder slaap nodig dan hun leeftijdsgenoten. Aan de andere kant hebben vooral veel pubers last van een slaaptekort.

Hoeveel slaap heb je nodig als oudere?

Over ouderen wordt vaak gezegd dat zij minder slaap nodig hebben dan jongere volwassenen. Dit gaat voor een deel op. Veel ouderen zijn zowel lichamelijk als geestelijk minder actief dan toen zij bijvoorbeeld nog werkten. Minder activiteit betekent ook een lagere behoefte aan slaap. Daar staat echter tegenover dat veel ouderen overdag een uurtje of langer slapen. En de uren die je overdag slaapt hoef je 's nachts niet meer te slapen. Uiteindelijk is het verschil tussen de slaapbehoefte van jongere en oudere volwassenen dan ook niet erg groot.

Meer slaap nodig

Een aantal zaken kunnen de behoefte aan slaap beïnvloeden. Ze zorgen ervoor dat je meer slaap nodig hebt. Hieronder zijn er aantal opgesomd.

Pijn, verwonding en ziekte

Wanneer er iets mis is met je lichaam door een wond of ziekte, is de slaapbehoefte hoger. Je zult je eerder vermoeid voelen en mogelijk ook langer kunnen slapen dan normaal. Wanneer je toegeeft aan deze slaapbehoefte, zal je lichaam zich sneller herstellen. Zowel bij wonden als ziekten werkt slaap helend.

Geestelijke en lichamelijke inspanning

Wanneer je een grote lichamelijke inspanning hebt geleverd, heb je meer energie gebruikt dan normaal. Je lichaam wil dit weer aangevuld hebben en je hebt meer honger dan normaal. De extra calorieën die je tot je neemt moeten verwerkt worden en de voedingsstoffen over je lichaam verdeeld. Dit gebeurt tijdens de slaap. Meer lichamelijke inspanning betekent dus meer slaap. Daar staat tegenover dat je door regelmatige lichamelijke inspanning beter slaapt.

Slapen door het seizoen heen

De ene mens is er gevoeliger voor dan de andere, maar over het algemeen kan wel gesteld worden dat mensen in de winter een grotere slaapbehoefte hebben dan in de zomer. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de aanwezigheid en afwezigheid van licht.

Als je vermoeid bent, is meer slapen overigens niet in alle gevallen de oplossing. Er kunnen namelijk ook andere oorzaken van vermoeidheid zijn. Eén daarvan is slapeloosheid: simpelweg niet kunnen slapen.

Langer slapen door slaappillen

Slaappillen kunnen ervoor zorgen dat je langer slaapt. Het gebruik van slaappillen is in veel gevallen echter niet aan te raden. Slaappillen zorgen ervoor dat je makkelijker inslaapt en dat je beter doorslaapt, maar ze hebben een negatieve invloed op de REM-slaap en de diepe slaap, de meest belangrijke stadia die respectievelijk zorgen voor de geestelijke gezondheid en lichamelijk herstel. Beter of langer slapen kan het beste door goed te letten op signalen van je lichaam. Dit kun je ondersteunen door gebruik te maken van natuurlijke slaapmiddelen, zoals valeriaan, melk of pepermuntthee. Ook een regelmatig slaapritme en slim omgaan met licht helpen om goed te slapen en om vermoeidheid tegen te gaan.

Lees verder

• Hoeveel slaap hebben pubers nodig?
• Slapen: Beter uitrusten met minder slaap
• Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen
• Betere nachtrust: 10 slimme tips om beter te slapen
• Goed slapen: je nachtrust verbeteren op natuurlijke wijze