De geneeskracht van gewone es

De es komt oorspronkelijk uit Oost en Midden Europa en is nu ook in West Europa te vinden. Vanaf de vijfde eeuw voor Christius werd gewone es gebruikt om medicinale redenen. De bladeren en zaden van de es zijn voornamelijk goed tegen jicht. De bladeren kunnen niet worden gegeten maar de zaden wel; er wordt een olie van gemaakt en de zaden worden gepekeld in zout en azijn om als condiment gebruikt te worden. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Naamgeving gewone es
• Inhoudsstoffen essenblad
• Es in de geschiedenis
• Gewone es tegen jicht en reumatische aandoeningen
• Overige medicinale werkingen gewone es
• Consulteer de fytotherapeut

Naamgeving gewone es

In het Latijn heet deze boom Fraxinus Excelsior. Fraxinus is in het Latijn een speer. Speren waren in de Griekse tijd van essenhout gemaakt. Excelsior betekent ´immer opstijgend´ of ´verheven´. De Latijnse naam betekent letterlijk: altijd opstijgende speer. De boom blijft maar groeien en met zijn toppen naar de hemel reiken. In het Nederlands heet de boom es, wat heel goed van het Germaanse woord ask kan afstammen. Ask betekent namelijk ook speer. In het Nederlands heeft de es verschillende volksnamen: grote es, steenes, woudes, eisce, esc, eschenboom, esk, eskenbeam, eskenboum, esschenboom, esscher, esse, essenhaat, Europese es, sleutelboom, vogelbekzaad, vogeltongzaad, wielessche, wilden esch en woudesch.

Inhoudsstoffen essenblad

De werking van de zaden en bladeren is met elkaar te vergelijken. Hier staat alleen de inhoudsstoffen van het blad. Er zitten de flavonoïden rutine en quercetine in. Verder bevat essenblad coumarinen, de suikeralcohol mannitol, organische zuren zoals appelzuur, kaneelzuur, vitamine C en benzoëzuur, triterpeenzuren, fenolzuren, looistoffen, orodoïde, inositol, etherische olie, hars, kalium en calcium.

Es in de geschiedenis

Hippocrates, de grondlegger van de moderne geneeskunde in het oude Griekenland, beval gewone es aan bij reuma en jicht. Tot op de dag van vandaag is dat de meest gebruikte geneeskrachtige toepassing van gewone es. Dioscorides en Plinius de oudere, twee geneesheren die in het tijdperk van de antieke Romeinen werkten, prezen gewone es als kruid tegen slangenbeten aan. Voor dit doel werd een papje van de bladeren gemaakt wat op de wond werd gelegd. In de oudheid werden daarnaast de zaden van gewone es aangewend tegen waterzucht, overgewicht en lever- en lendepijnen. In de volksgeneeskunde werd gewone es behalve voor de genoemde aandoeningen gebruikt als tonicum, bloedzuiverend middel, wormverdrijvend medicijn en tegen koortsaanvallen. Rembert Dodoens, de baanbrekende kruidenwetenschapper, zag de bast van es als middel om de lever en milt te openen en zodoende water uit te drijven en als middel om pijnscheuten in de zij te verhelpen. De bast van andere Fraxinus soorten wordt in Indonesië als pijnstiller gebruikt. Het hout werd in Europa gebruikt om onder andere meubels, klompen en ski´s van te maken.

Gewone es tegen jicht en reumatische aandoeningen

De in dit artikel genoemde geneesmethoden zijn op basis van orale inname, tenzij anders vermeld. De flavonoïden, mannitol, fraxine en kaliumzouten helpen mee aan het vochtafdrijvende effect van gewone es. Rutine is een flavonol die ontstekingsremmend werkt. Coumarinen, quercetine en mannitol dragen bij aan de ontstekingsremmende werking. Doordat het zowel urinedrijvend is als ontstekingswerend werkt, heeft gewone es antireumatische eigenschappen. Om deze medicinale kenmerken wordt het door fytotherapeuten voorgeschreven bij de volgende indicaties:

• Artritis urica of jicht,
• Verhoogd urinezuurgehalte,
• Milde vormen van artrose en artritis,
• Kraakbeenslijtage,
• Zenuwpijn.

Overige medicinale werkingen gewone es

De vochtafdrijvende, urinezuurverdrijvende en bloedzuiverende werkingen van gewone es zorgen ervoor dat het een antilithicum is; het voorkomt nierstenen. Daarnaast is het zweetdrijvend, koortswerend en werkt het samentrekkend op de slijmvliezen. Het kan als geneesmiddel gebruikt worden in de volgende gevallen:

• Oedeem of waterzucht,
• Nierinsufficiëntie,
• Preventie van nier- en blaasstenen,
• Adjuvans bij overgewicht,
• Vermoeidheid, lentekuren,
• Constipatie,
• Koorts.

Consulteer de fytotherapeut

Wie gewone es als geneeskrachtig middel wil gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Gewone esextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.

Lees verder

• De geneeskracht van gevlekt longkruid
• De geneeskracht van gugul of Indiase mirre
• De geneeskracht van herderstasje
• De Geneeskracht van Griekse Alant