De geneeskracht van pluimes

Manna uit de pluimes wordt gebruikt als zoetstof. Het is gezonder dan suiker en heeft vrijwel geen invloed op de bloedsuikerspiegel. De pluimes groeit met name in Zuid Europa en West Azië. In zowel de bijbel, als de Indiase literatuur, de Noorse en de Germaanse mythologie speelt manna, afkomstig van de pluimes of nauverwante variëiteiten een belangrijke rol. In al deze bronnen staat beschreven dat manna uit de hemel kwam neerdalen.
Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Botanische tekening pluimes / Bron: Franz Eugen K?hler, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Naamgeving pluimes

Pluimes heet in het Latijn Fraxinus Ornus. Fraxinus betekent ´speer´. Speren werden in de oudheid van essenhout gemaakt. Ornus betekent as-boom. Dit slaat op het feit dat er zoete manna-achtig substantie uit de boom gewonnen wordt. In de bijbel daalde manna uit de hemel neer, zoals as doet na een vulkaanuitbarsting. Manna is een zoete stof. In pluimes zitten zoete stoffen die vernoemd zijn naar het bijbelse manna; de suikeralcohol mannitol en de suiker mannose. In het Nederlands heeft de pluimes de volksnamen manna-es en bloemes.

Geschiedenis pluimes

In de Noorse mythologie speelt de pluimes een belangrijke rol. De wereldboom Yggdrasil was de pluimes. Overigens was dat waarschijnlijk een variant die zeer nauw verwant was aan de pluimes. In het Engels wordt deze boom ash tree genoemd en in het Duits manna. De vroegere Germanen en ook mensen uit het Schotse hoogland gaven hun pasgeboren baby zoete manna van de pluimes als eerste voedsel. Het is aardig om te weten dat manna niet alleen in de bijbel naar beneden valt maar ook in de Indiase sanskriet literatuur, de Noorse en Germaanse mythologie gewag wordt genaakt van vallend manna, allemaal afkomstig van de pluimes. De drie genoemde literatuurbronnen zijn ouder dan de bijbel. In Italië wordt sinds de 15e eeuw pluimes gekweekt om het gebruik van manna. De plantages staan met name op Sicilië. Manna van onder andere de pluimes maar ook andere soorten waren tot de 19e eeuw een belangrijk natuurlijk farmaceutisch product.

Bloeisel pluimes / Bron: Leonora Enking, Wikimedia Commons (CC BY-SA-2.0)

Hoe wordt manna gewonnen?

Manna valt tegenwoordig niet meer uit de hemel maar het stroomt gewoon uit de boom. Manna uit pluimes wordt verkregen door schuine inkepingen in de schors te maken waarna het zoete sap er vanzelf uit stroomt. Het zoete sap droogt snel op en hervormt zich in kleine harde ongelijke stukjes. Er wordt manna uit een boom gewonnen als de boom ouder is dan acht jaar. De inkepingen worden gemaakt in de zomer als er geen nieuwe bladeren meer aan komen.

Voedingsstoffen manna

In manna zit de suikeralcohol D-mannitol. Verder zit er hars in, de monosacchariden fructose en glucose, oligosacchariden en de coumarineheterosiden fraxoside en fraxine. Manna wordt gedronken door het hard geworden manna op te lossen in warm water of warme melk. Volwassenen kunnen rond de 60 gram manna per dag consumeren. Babies maximaal 10 gram, tot 3 jaar maximaal 15 gram, tot 5 jaar maximaal 20 gram en tot 11 jaar maximaal 30 gram. Het wordt vaak gebruikt in combinatie met vloeibaar sennaextract en vloeibaar zoethoutextract.

Begin bloeisel pluimes / Bron: Franz Xaver, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Goed voor de stoelgang

Manna van de pluimes is een mild laxerend middel. De hars en D-mannitol zijn daar verantwoordelijk voor. Het volume wordt verhoogd door vochtabsorbtie in de dikke darm waardoor de darmperistaltiek toeneemt wat leidt tot een versnelde stoelgang. Om deze medicinale eigenschap wordt manna gebruikt tegen constipatie en als zachte stoelgang vereist is. Dat laatste geldt voor aandoeningen als anale kloven, aambeien en na een anale chirurgische ingreep.

Consulteer de fytotherapeut

Wie pluimes als geneeskrachtig middel wilt gebruiken wordt aangeraden een consult te nemen bij een fytotherapeut. Pluimesextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders, nebulisaat, vloeibaar extract en capsules dienen alleen op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover inlichten, net als over de eventuele bijwerkingen en interacties met andere medicijnen of kruiden. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van dit geneeskruid zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt gebruikt in de fytotherapie.