De geneeskracht van herderstasje

Het herderstasje is een plant met eetbare blaadjes, bloemetjes, zaden en wortel. Dit plantje zie je veel in Nederland maar je zult je waarschijnlijk nooit hebben afgevraagd hoe het heet. Het is vroeger een nuttig plantje geweest om het menu aan te vullen. Bovendien is het een plant met grote geneeskracht. Het wordt vooral aangewend tegen bloedingen. Het is inheems in Europa en West-Azië maar groeit tegenwoordig overal ter wereld, behalve onder extreme omstandigheden. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Culinair gebruik herderstasje
• Naamgeving herderstasje
• Herdertasje in de geschiedenis
• Voedingsstoffen herdertasje
• Herderstasje bij menstruatie- en bevallingsproblemen
• Herderstasje als bloedstelpend middel
• Uitwendig gebruik
• Herderstasje bloeddrukregulerend
• Overige medicinale werkingen herderstasje
• Consulteer de fytotherapeut

Culinair gebruik herderstasje

De jonge blaadjes en jonge bloeiende toppen van herderstasje kunnen worden gegeten. De blaadjes smaken als waterkers. Er zit veel vitamine A, B en C in. Het is lekker als alternatief slablad voor een originele salade, of je kunt het als spinazie klaarmaken. Daarnaast kun je de zaadjes opeten; ze smaken zoetig. Ze worden wel tot meel vermalen om aan een soep toe te voegen. De wortel wordt eveneens gegeten en kan gebruikt worden als gember.

Naamgeving herderstasje

In het Latijn heet deze plant capsella bursa pastoris. Capsella betekent ´doosjes´, bursa ´beurs´ en pastoris ´van de herder´. Herderstasje is in feite een letterlijke vertaling. De plant heet zo omdat de zaadjes driehoeking zijn en lijken om een leren beurs die Middeleeuwse schaapsherder aan de riem hadden. In het Nederlands heeft het herderstasje diverse volksnamen: beursjeskruid, tasjeskruid, moedertasje, lepeltjesdief, lepeltjeskruid, lepeltjesblad, bloedkruid, ganzetong, tuinlepeltje, hartekenskruid, vlekjeskruid, ons-herennageltje, pastorszak, vingerhoedje, armoede, ijzerkruid, schapensborzekens, schinkelsteel, zakjesbloem, eendepootjes, monninkskapje, blikgot, sikkedief, murenkers, vlekkruid en teskenscruyt.

Herdertasje in de geschiedenis

In de maag van de Tollundman, het veenlijk uit de 5e eeuw voor Christus, zaten zaden van het herderstasje. Bij opgravingen in Catal Hüyük in Turkije in een 8 millennia oud dorp werd zaden van het herderstasje gevonden. Deze voorbeelden duiden erop dat de mens al heel lang het herderstasje eet. Hippocrates, grondlegger van de moderne geneeskunde uit het Oude Griekenland, gebruikte het herderstasje voor de baarmoeder. In de Chinese geneeskunde werd herderstasje aangewend om hoge bloeddruk en nabloedingen die volgden op een geboorte mee te bestrijden. In de Middeleeuwen werd dit geneeskruid gebruikt om bloedingen mee te stelpen. Mathiolus, die leefde in de 16e eeuw, beschreef het kruid als goed voor inwendige en uitwendige bloedingen. Zeevarende Europeanen op zoek naar nieuw land, hebben in de 16e eeuw het herderstasje over vrijwel de hele wereld verspreid. In de eerste wereldoorlog werd het herderstasje gebruikt om bloedende wonden mee te behandelen.

Voedingsstoffen herdertasje

Het herderstasje bevat een breed spectrum aan fytonutriënten. Er zitten onder meer peptiden, looistoffen, aminen, mosterdglycosiden, organische zuren, etherische oliën, saponinen, zes soorten aminozuren, fytosterolen en de vitaminen B1, B2, B3, C en K in. Voorts bevat het de mineralen kalium, calcium, natrium, fosfor en ijzer.

Herderstasje bij menstruatie- en bevallingsproblemen

Het herderstasje wordt traditioneel bloedkruid genoemd wat staat voor het feit dat het werd aangewend bij aandoeningen die met het bloed van doen hebben. Herderstasje heeft bloedstelpende werking. Daarnaast is het weeënopwekkend en bevordert het de baarmoedercontractie. Om deze medicinale redenen wordt het ingezet tegen de volgende indicaties:

• Overvloedige menstruatie, milde metrorhagie of niet menstruele bloeding,
• Baarmoederlijke bloeding door myoom of fibroom,
• Moeilijke bevalling, gepaard gaand met bloeding,
• Leucorrhee of witte vloed.

Herderstasje als bloedstelpend middel

Omdat het samenstrekkend werkt, bloedstelpend is en de looistoffen voor een ontstekingsremmende werking zorgen wordt het herderstasje gebruikt tegen diverse aandoeningen die met bloedingen te maken hebben.Het wordt oraal voor de volgende indicaties gebruikt:

• Bloedende aambeien (en het hebben van aambeien),
• neusbloedingen,
• Inwendige bloedingen van de urinewegen, darmen en longen.

Uitwendig gebruik

Het herderstasje kan uitwendig worden gebruikt. Uitwendige toepassing gebeurt ook bij bloedende aambeien en neusbloedingen. Overige aandoeningen die behandeld kunnen worden met herderstasje zijn:

• Bloedende wonden, oppervlakkige wonden,
• Bloedend tandvlees,
• Spataderen,
• Kneuzingen, verrekte spieren.

Herderstasje bloeddrukregulerend

Acetylcholine, histamine en choline in het herderstasje zorgen voor het verwijden van de bloedvaten. Dat is goed voor mensen met een hoge bloeddruk; het werkt dus als bloeddrukverlager. Aan de andere kant zijn er ook stoffen in het herderstasje die bloedvatvernauwend werken en dus als bloeddrukverhoger te boek staan. Dit is geen contradictie; in tegenstelling, het herderstasje werkt juist bloeddrukregulerend en kan zowel bij te hoge bloeddruk als te lage bloeddruk worden voorgeschreven.

Overige medicinale werkingen herderstasje

• Kalium en flavonoïden veroorzaken een diuretische werking. Het wordt daarom ingezet tegen cystitis en nefritis wat urineweginfecties zijn. Als er bij deze infecties sprake is van bloedverlies, kan het herderstasje een extra uitkomst bieden.
• Beursvorm van de zaadlob herderstasje / Bron: Bff, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  Het werkt preventief tegen nierstenen,
• Omdat het positief werkt op de darmperistaltiek is het goed tegen constipatie.
• Het werkt samentrekkend op het darmslijmvlies en is daarom goed tegen diarree,
• Het is een tonicum voor de bekkenorganen en wordt derhalve ingezet tegen gerekte of verslapte baarmoederspieren, slappe bekkenbodemspieren en verslapte baarmoederbanden.

Consulteer de fytotherapeut

Wie herdertasje als geneesmiddel wil gebruiken kan het best een consult nemen bij een fytotherapeut. Herderstasjeextracten en medicijnen in de vorm van moedertincturen, poeders en capsules dienen enkel op voorschrift van bevoegden ingenomen te worden. Een huisarts of fytotherapeut kan je daarover adviseren. Alle in dit artikel genoemde medicinale werkingen van herderstasje zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en komen uit het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst, een standaardwerk op het gebied van genezende planten. Het boek wordt veel gebruikt in de fytotherapie.