Een EHBO doos vol keukenkruiden

Al duizenden jaren worden kruiden over de hele wereld gebruikt vanwege hun geneeskrachtige werking. Dat deze kruiden ook echt werken blijkt wel uit het feit dat een kwart van alle westerse medicijnen zijn afgeleid van de geneeskrachtige werking van planten. Het is ook niet zo vreemd, aangezien planten (groenten en (on)kruiden) over het algemeen een positieve invloed hebben op onze gezondheid. Ze zitten boordevol vitaminen, mineralen en voedingsvezels. De geneeskrachtige werking van diverse planten is over de gehele wereld bekend en door middel van overlevering heeft ieder volk heeft zijn kennis omtrent geneeskrachtige planten al eeuwen gekoesterd.

Inhoud

• Geschiedenis
• Voor- en nadelen van geneeskrachtige kruiden
• Bereidingsmethode
• Natuurlijke geneesmiddelen zijn ook medicijnen
• Het kruiden EHBO kastje

Geschiedenis

Het gebruik van geneeskrachtige kruiden is al zo oud als de mensheid zelf. Hier zijn natuurlijk geen geschreven bewijzen van. Wel is met zekerheid vast te stellen dat zelfs in de prehistorie mensen al gebruik maakten van geneeskrachtige planten. Het gebruik van deze oermedicijnen werd overgelaten aan sjamanen. De eerste beschrijvingen voor het gebruik van geneeskrachtige kruiden zijn gevonden in Babylonië en het oude Egypte. Dat het gebruik van deze kruiden tegenwoordig nog steeds veel wordt toegepast heeft niet alleen te maken met de werking van de kruiden maar jammer genoeg ook vaak door armoede. Vooral in veel ontwikkelingslanden zijn mensen aangewezen op kruidengeneeskunde vanwege onvoldoende beschikbaarheid van moderne geneesmiddelen. Maar ook in landen met een hoog welvaartsniveau kiezen mensen steeds vaker en bewust voor kruidengeneeskunde. Soms vanwege culturele achtergrond, een gebrek aan vertrouwen in de farmaceutische industrie en soms uit principe. Heden ten dage wordt het gebruik van planten als geneesmiddel fytotherapie genoemd, oftewel fytofarmacotherapie. De gebruikte middelen noemt men fytotherapeutica. Fytotherapie dient men echter niet te verwarren met homeopathie omdat homeopathie ook van andere stoffen geneesmiddelen maakt dan alleen planten, zoals bij fytotherapie. Fytotherapie wordt nog steeds toegepast in de reguliere (gewone moderne) geneeskunde. Denk bijvoorbeeld aan de papaver waar morfine van gemaakt wordt. Ook doen veel farmaceutische bedrijven tegenwoordig veel onderzoek naar de werking van niet westerse kruiden en planten om nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen.

Voor- en nadelen van geneeskrachtige kruiden

Het voordeel van geneeskrachtige kruiden is dat:

• er uitsluitend gebruik gemaakt wordt van plantaardige stoffen,
• de kruiden niet verslavend werken,
• er weinig tot geen bijwerkingen zijn,
• ze naast reguliere medicatie kunnen worden ingezet (met weinig tot geen bijwerkingen).

De werking van geneeskrachtige kruiden hangt af van de werkzame stoffen (bio-actieve stoffen) die in het kruid aanwezig zijn. Van oudsher heeft het gebruik van geneeskrachtige kruiden dan ook enkele nadelen:

• Men dient over een goede kennis te beschikken voor het identificeren van de juiste plantensoort.
• Er kunnen genetische verschillen zijn tussen planten van een en hetzelfde soort.
• Door klimatologische omstandigheden kunnen percentages aan werkzame stoffen in de kruiden van jaar tot jaar verschillen.
• De kracht van de werkzame stoffen in een kruid kunnen ook van land tot land verschillen.
• Door het conserveren van een kruid (bijvoorbeeld drogen) kan de samenstelling en de werking veranderen.
• Door al deze jaarlijkse of plaatselijke verschillen in de kracht van de werkzame stoffen maakt dit een goede dosering erg lastig.
• Ook bestaat een kruid niet enkel uit één werkzame stof maar uit talrijke stoffen en dit kan de kans op bijwerkingen vergroten.
• Nog enkele factoren die van invloed zijn op een goede werking van een kruid zijn: het moment van oogsten, grondsoort, opslag en verwerkingstijd

In grote delen van de wereld bestaan deze nadelen enigszins nog maar met de komst van de fytochemie behoren de meeste nadelen (zeker in de westerse wereld) tot het verleden. Dankzij de fytochemie zijn we in staat om de werkzame stoffen uit planten te isoleren. Hierdoor is het mogelijk dat plantaardige geneesmiddelen aan bepaalde normen kunnen voldoen. Dit maakt het doseren van plantaardige geneesmiddelen dan ook een stuk gemakkelijker.

Bereidingsmethode

Om de werkzame stoffen uit planten te halen en om er gebruik van te maken bestaan verschillende bereidingsmethodes. Door deze verschillende bereidingsmethodes kan de kracht van de werkzame stoffen van een plant sterk verschillen. De bereidingsmethode is ook afhankelijk van het deel van de plant wat gebruikt wordt. Bij sommige planten zit de werkzame stof in de bloem of de bladeren en soms in de stengel of alleen in de wortels.

Uitpersing

De verse bestandsdelen van een plant worden uitgeperst en het sap dient direct gedronken te worden omdat de houdbaarheid erg kort is.

Poeder

De plantenbestanddelen worden eerst gedroogd en daarna tot een poeder vermalen.

Warm aftreksel

Hiermee wordt hetzelfde bereidingsprincipe bedoelt als het zetten van een kopje thee, Een afkooksel valt hier ook onder. hierbij brengt men de harde plantenbestanddelen (zoals de houtachtige delen, schors, wortels) aan de kook om deze zachtjes door te laten koken.

Koud aftreksel

Een koud aftreksel of maceraat is hetzelfde als een warm aftreksel maar dan van koud water (15 tot 25 graden). Het wordt toegepast bij planten die hun werkzaamheid verliezen bij verwarmen.

Siroop

Een aftreksel van (meestal) vers plantmateriaal dat enkele weken in suikersiroop mag macereren

Tinctuur

Een aftreksel van verse (maar soms ook gedroogde) plantenbestanddelen in een mengsel van water en ethanol. Een tinctuur heeft meestal een alcoholpercentage van 40 tot 60%.

Vloeibaar extract

Hetzelfde als een tinctuur waarbij door filtering of distillatie een deel van de alcohol wordt verwijderd.

Droog extract

Een bereidingsmethode van een aftreksel waarbij alle vocht wordt verdampt zodat men enkel de droge stof overhoudt.

Etherische olie

De oliën die uit planten gewonnen zijn.

Kruidenazijn

Een aftreksel van plantenbestanddelen in azijn.

Zalf

Wordt gemaakt door het sap, extract of tinctuur te mengen met een vette substantie, zoals vaseline of lanoline

Natuurlijke geneesmiddelen zijn ook medicijnen

Natuurlijke stoffen, van plantaardige geneesmiddelen, werken in het lichaam bijna hetzelfde als "gewone" medicijnen. Ga er dus niet vanuit, omdat het natuurlijk is, dat het zonder meer veilig is. Ook kunnen geneeskrachtige kruiden een wisselwerking hebben met gewone medicijnen. Informeer daarom altijd uw huisarts en overleg wat de beste mogelijkheden zijn. Volg ook altijd de instructies en doseringen op zoals u met reguliere medicijnen doet.

Het kruiden EHBO kastje

Er zijn heel wat kruiden die men dagelijks in de keuken gebruikt die ook geneeskrachtige stoffen bevatten. Deze kruiden kunnen over het algemeen, zonder bijwerkingen (in normale hoeveelheden), gebruikt worden tegen alledaagse kwaaltjes.

Gember

Gember staat al eeuwen bekend om de vele positieve gezondheidseffecten die hij bezit. De gezondheidseffecten die gember bezit zijn onder andere:

• Koorts verlagend,
• Ontstekingsremmend,
• Helpt bij genezen van artritis, vermindert hierbij zwellingen, stijfheid en pijn,
• Cholesterolverlagend,
• Heeft een antibacteriële werking,
• Helpt tegen reisziekte en duizeligheid,
• Helpt tegen zeeziekte, braken en misselijkheid
• Gemberextract remt prostaatkanker.

Kaneel

Kaneel is niet alleen een heerlijk aromatisch en smakelijk kruid het heeft ook enkele positieve effecten op de gezondheid, zoals:
Verlaagt de suiker- en cholesterolspiegel, De gezondheidseffecten van kaneel worden versterkt als men kaneel gebruikt in combinatie met honing. Deze combinatie kan helpen tegen:

• Maagpijn en zelfs maagzweren,
• Hoest bij verkoudheid,
• Blaasinfectie,
• Artritis.

Knoflook (& uien)

Knoflook behoort net als de ui tot de Allium-familie en bevatten daardoor ongeveer dezelfde gezondheidsbevorderende stoffen. Knoflook en uien zijn een antioxidant en bezitten veel goede eigenschappen, waaronder:

• Biedt bescherming tegen kanker,
• Sterk bacteriën dodend,
• Werkt desinfecterend
• Heeft een gunstige invloed op de bloedvaten en hierdoor ook op de bloeddruk,
• Aderverkalking, vermoeidheid, koude handen en voeten en vergeetachtigheid.

Kurkuma

Kurkuma is ook bekend onder de namen koenjit, geelwortel en Indische saffraan geeft kerrie zijn mooie gele kleur. In Oosterse landen als India, China en Indonesië wordt kurkuma zowel oraal als uitwendig gebruikt voor een groot aantal kwalen, waaronder:

• Ontstekingen,
• Menstruatieklachten,
• Geelzucht,
• Leveraandoeningen,
• Darmklachten,
• Huidaandoeningen,
• Kiespijn.

Salie

Salie bezit veel etherische olie, flavonoïden en plantaardige oestrogenen. Salie kan men gebruiken als men last heeft van:

• Luchtwegaandoeningen,
• Menstruatiekrampen,
• Overdreven transpiratie,
• Heeft een opbeurende werking bij oververmoeidheid.

Tijm

De etherische oliën in tijm hebben een sterk ontsmettende werking. Daarom is tijm goed te gebruiken tegen:

• Allerlei bacteriën, virussen en schimmels,
• Bij luchtweginfecties en bronchitis,
• Stimuleert de doorbloeding van de huid.

Pas wel op als men deze kruiden als medicijn gaat gebruiken. Sommige kruiden kunnen namelijk in grote hoeveelheden ook negatieve effecten hebben. Informeer daarom bij u huisarts, apotheek of drogist naar de mogelijkheden en dosering. Bij de apotheek of drogist zijn vaak ook natuurlijke geneesmiddelen te koop, inclusief bijsluiter.

Lees verder

• Zware metalen: giftig of nodig voor de gezondheid
• Biologisch, beter of niet?
• Vrije radicalen, anti-oxidanten, superfood en kanker
• Weerstand verhogen met vitamine A bommen
• Weerstand verhogen met vitamine D bommen