Chakra's, wat zijn het en wat doe je ermee?

Chakra betekent cirkel of wiel. In de traditionele Indiase geneeskunde wordt de term chakra gebruikt voor bepaalde plaatsen in het energielichaam van de mens. Dit energielichaam wordt binnen deze traditie van belang geacht voor de levenskracht van de mens. Afhankelijk van de verschillende tradities en culturen wordt aan het begrip 'chakra' tal van interpretaties gegeven. Deze tradities en culturen zijn het niet altijd eens over de hoeveelheid chakra’s die er zijn.

Een hedendaagse definitie van de term chakra

Een chakra is een centrum van activiteit dat levenskrachtenergie ontvangt, afstemt en afgeeft. Het woord chakra verwijst naar een ronddraaiend veld van activiteit dat door de belangrijkste zenuwknopen van de ruggengraat stroomt. Er zijn zes van deze wielen die een reeks energievelden vormen, van het stuitje tot het midden van het voorhoofd en een zevende chakra dat zich boven het lichaam bevindt. De zes belangrijkste chakra’s komen overeen met de basistoestanden van hoger bewustzijn.

Verschillende visies

Afhankelijk van de culturele context wordt het concept van de chakra’s op verschillende manieren behandeld.

• Er zijn bepaalde oosterse filosofieën waar chakra’s beschouwd worden als gradaties van bewustzijn en uitingen van de ziel.
• Er zijn bepaalde oosterse tradities waarin de chakra’s worden beschouwd als de centrale plaatsen van levensenergie en vormen zij als zodanig grote of kleine knooppunten, waarin de energiekanalen samenkomen. De levensenergie stroomt het wezen binnen vanuit het hoogste chakra, dat ook wel als de poort naar het Goddelijke, of het kosmisch bewustzijn, wordt beschouwd.
• In bepaalde mystieke stromingen zijn de chakra’s een model voor de interne en externe ervaring in verband met de fysieke, emotionele, mentale en spirituele aspecten van een persoon.

De zeven chakra’s

Er zijn bepaalde stromingen die zeggen dat er acht chakra's zijn, er zijn er die menen dat er maar vijf zijn. Er zijn zelfs stromingen die beweren dat er veertien chakra's zijn. Waarschijnlijk zit in elk van deze bewering een kern van waarheid, maar toch gaan de meeste tradities uit van zeven chakra's.

Eerste chakra

Muladhara betekent wortel en is de wortel- of stuitchakra. De plek van deze chakra is aan het uiteinde van de ruggengraat. Deze chakra staat voor het verband tussen het lichaam, de aarde en de manier waarop je je in de wereld beweegt, het zich thuis voelen en aanwezig zijn in situaties. Wanneer deze chakra open is, voel je je veilig, stabiel en gegrond. Je bent in het hier en nu aanwezig. Wanneer de chakra onderactief is, ben je angstig, nerveus, heb je gebrek aan discipline, ben je te mager en gehaast. Wanneer de chakra overactief is, ben je materialistisch, hebzuchtig, zwaarlijvig en traag. De lichaamsdelen waar de stuitchakra bij hoort zijn de onderrug, dikke darm, botten, heupen, billen en benen.

Tweede chakra

Swadhisthana betekent zoetheid en is het sacraal- of heiligbeenchakra. De plek van deze chakra is ter hoogte van het heiligbeen. Deze chakra staat voor emotie en seksualiteit. Als deze chakra open staat, kun je je emoties vrij laten gaan en je uiten zonder te emotioneel te worden. Je staat open voor intimiteit, je bent gepassioneerd, levendig en je weet wat je wilt. Wanneer deze chakra onderactief is ben je frigide, stijfjes, afgepast, gesloten en kun je niet genieten. Als deze overactief is, ben je overgevoelig, seksverslaafde, reageer je te emotioneel en heb je dwangmatig gedrag. Deze chakra hoort bij de geslachtsklier, geslachtsorganen, heiligbeen, bekkengebied, nieren, blaas, bloedsomloop, baarmoeder en waterhuishouding.

Derde chakra

Manipura betekent schitterend juweel of met edelstenen gevuld en is de navelchakra. De plek waar deze chakra zich bevindt, is de zonnevlecht ter hoogte van de navel. De navelchakra is de belangrijkste plek voor het opslaan van energie en voor je wilskracht, je macht en je gedrag in een groep. Is deze chakra open dan heb je zelfwaardering, kun je spontaan reageren en heb je jezelf onder controle. Als de chakra onderactief is, ben je passief, besluiteloos, verlegen en heb je weinig zelfvertrouwen. Wanneer deze overactief is, ben je dominant, agressief en overactief. De lichaamsdelen waarmee deze chakra geassocieerd wordt, zijn de alvleesklier, maag, galblaas, lever, milt, dunne darm, buikholte en deze chakra regelt de spijsvertering.

Vierde chakra

Anahata betekent ongedeerd of ongeschonden en is het hartchakra. Deze chakra verbindt de onderste drie chakra’s van de instincten met de bovenste drie van het hogere, menselijke bewustzijn. De plek is ter hoogte van het hart en deze chakra staat voor liefde, vriendelijkheid en affectie. Als deze chakra openstaat, ben je meelevend, vriendelijk en in staat harmonieuze relaties aan te gaan, dan heb je een stabiele bloedsomloop, een sterk hart, een gezond hartritme en een diepe, ontspannen ademhaling. Als de chakra onderactief is, ben je verlegen, eenzaam, bitter, kritisch en heb je weinig meegevoel. Is de chakra overactief dan ben je afhankelijk, bezitterig en jaloers. Deze chakra wordt verondersteld de werking van het hart, de longen en de ademhaling te regelen en staat in verbinding met de armen en handen.

Vijfde chakra

Vishuddha ook wel Vishuddhi staat voor de keelchakra. De plek van deze chakra is ter hoogte van de keel. Het staat voor uiten, kunnen verwoorden wat er in je omgaat, jezelf uitdrukken, letterlijk of op artistiek gebied. Liegen kan dit chakra afsluiten. Deze chakra verbindt het hartcentrum met het derde oogchakra en is bemiddelaar tussen voelen en denken. Als het onderactief is, heb je angst om te spreken en wanneer het overactief is, praat je teveel en kun je niet luisteren. Deze chakra hoort bij de keel, de oren en de mond.

Zesde chakra

Ajna staat voor de hoofdchakra of het derde oogchakra. De plek van deze chakra is het voorhoofd tussen de ogen. Het staat voor inzicht, visualisatie, oplettendheid en bewustzijn. Als het open is, heb je een goede intuïtie, kun je fantaseren en heb je voorstellingsvermogen. Een belangrijk symbool voor deze chakra is Shakti Hakini, een androgyne godheid, die zowel het vrouwelijke als het mannelijke aspect vertegenwoordigt. Ook verzorgt deze chakra de verbinding met de geestelijke wereld en opent de poorten naar intuïtieve kennis. Wanneer deze onderactief is, heb je geen visie, geen inzicht, een slecht geheugen en ben je rechtlijnig. Als de chakra overactief is, leef je teveel in een fantasiewereld en kan het hoofdpijn, nachtmerries en hallucinaties veroorzaken. Het zesde chakra hoort bij de ogen en de endorcrineklieren.

Zevende chakra

Sahasrara staat voor de kruinchakra, deze hangt samen met spiritualiteit en verlichting. Het zevende chakra heeft te maken met het streven naar hogere bewustzijnstoestanden. De plaats van deze chakra is de kruin of eigenlijk boven de kruin. Het staat voor wijsheid en een zijn met de wereld. Als deze chakra open is, ben je onbevooroordeeld, je bewust van jezelf en de wereld om je heen. Het veroorzaakt een gevoel van diepe vrede en harmonie. Bij een onderactieve kruinchakra heb je moeite met leren, sta je niet open voor spiritualiteit en ben je apathisch. Bij een overactieve kruinchakra denk je te intellectueel, ben je verward en spiritueel verslaafd. Deze chakra heeft te maken met het zenuwstelsel en de hersenschors. De energie van dit zevende chakra kan ertoe lijden dat men de ‘grote ziel’ bereikt, de Mahatma.

Hoeveel chakra’s zijn er?

Het tantrisme, afgeleid van tantra, ook wel tantrische yoga genoemd, is een rituele praktijk uit de Vedische traditie en deze is erop gericht om geestelijke verruiming en verrijking te bereiken. De veda’s zijn de geschriften die de basis vormen voor de Indiase filosofie. Deze stroming beweert dat er acht chakra’s zijn in plaats van zeven. Het Bindu, dat druppel betekent, zou dan het zevende chakra zijn. Het verwijst naar het aspect van de anatomie van het subtiele lichaam. Het zou zich bevinden in het energetische continuüm tussen het zesde en in dit geval het achtste chakra. In de traditionele chakrologieën wordt er echter weinig notitie van gemaakt. Ook bestaan er stromingen die uitgaan van maar liefst veertien chakra’s, de overige zeven chakra’s reiken daarbij tot ver in het universum. Er zijn ook verschillende Tibetaanse boeddhistische stromingen die slechts vijf chakra’s kennen.

De verschillende stromingen

In het hindoeïsme maken chakra’s deel uit van ideeën die gerelateerd zijn aan de esoterische anatomie, esoterie duidt op kennis die slechts voor ingewijden toegankelijk is. In het Tibetaanse boeddhisme kennen ze verschillende systemen van chakra’s. De zes belangrijkste chakra’s zijn elk verbonden met ervaringskwaliteiten van de zes bewustzijnsniveaus. Bij de traditionele Chinese geneeswijzen gaan ze, net als bij het chakramodel, uit van een model van het menselijk lichaam als een geheel van energiesystemen, gebaseerd op qi. Qi is onder andere de basisfilosofie achter de acupunctuur.

Bij de verschillende yogastromingen spelen de chakra’s verschillende rollen. Bij ‘Hatha yogapradipika’ vormen chakra’s geen hoofdthema, maar bij ‘Prana yoga’ spelen chakra’s wel een rol. Toch leggen veel yogascholen tegenwoordig de nadruk op het belang van chakra’s en beschouwen ze als een van de hoofdonderdelen van deHatha yoga zelf. Deze stroming wordt soms chakrayoga genoemd.

In tantrische teksten zoals de 'Sat-Cakra-Nirpurna' worden chakra’s beschreven als uitstraling van bewustzijn van brahman, brahman is een begrip in de Hindoe godsdienst en hij is de god van de creatie. De energie die loskwam bij het ontstaan, ligt opgerold en slapend onderin de ruggengraat. De tantrische yoga heeft tot doel deze energie vrij te maken en door de andere chakra’s heen te laten stromen, tot ze een eenheid met god bereikt in de kruin chakra. Een grote belangstelling voor chakra’s kwam samen met de new age beweging. Deze beweging veronderstelt dat de grootste chakra’s verantwoordelijk zijn voor de activering van de diverse lichaamsfuncties, zowel als voor de diverse vormen van perceptie via de zintuigen.

Lees verder

• Spiritualiteit in al zijn aspecten
• Het boeddhisme en de wetenschap
• Yoga bij verkoudheid
• Yoga bij zwangerschap