Hulphond voor mensen die aan dementie lijden

Sinds de zomer van 2013 bestaan er honden die mensen met dementie kunnen helpen. Deze therapiehonden zijn enigszins vergelijkbaar met blindengeleidehonden en hulphonden voor mensen met een fysieke beperking. Maar waarmee kunnen deze honden een persoon die lijdt aan een ziekte die dementie veroorzaakt, ondersteunen? Alleen met klusjes of ook in geval van nood door alarm te slaan? Kan een hulphond iemand met bijvoorbeeld Alzheimer ook helpen met zijn emoties? Een belangrijke vraag is ook of zo'n servicehond iedere persoon die lijdt aan, zeg Alzheimer, kan helpen. Een andere vraag is wat zo'n therapiehond voor de partner of de mantelzorger van de persoon met dementie betekent.

Producten voor mensen met een chronische ziekte door dementie die speciaal voor hen ontwikkeld zijn

Kunststudenten in Glasgow, Schotland, kregen in 2012 de opdracht op hun opleiding om een product te ontwerpen waarmee mensen met dementie geholpen konden worden. Een van die studenten bedacht dat het misschien mogelijk was honden zo te trainen dat ze ouderen met bijvoorbeeld Alzheimer konden helpen. Zoiets als een blindengeleidehond maar dan niet voor mensen met een visuele beperking maar voor voor mensen met hersenbeschadigingen t.g.v. ziektes als zeg, vasculaire dementie. De bronnen vermelden niet hoe de student(e) op dat idee kwam.

Hulporganisaties

Om dit idee verder uit te werken en uit te proberen, was de hulp nodig van diverse gespecialiseerde organisaties. Een organisatie die verstand had van mensen met een vorm van dementie, uiteraard. Dit werd ‘Alzheimer Schotland’ en clubs die honden kon trainen. De student(e) klopte aan bij ‘Dogs for the disabled’ en ‘Guide dogs Scotland’.

Training van de hulphonden voor mensen met Alzheimer

Twee honden werden opgeleid tot hulphond voor mensen die aan het dementeren waren: een golden retriever en een labrador. Een training van achttien maanden was daarvoor nodig. Gebruik werd gemaakt van het feit dat honden van routine en voorspelbaarheid houden. Ze werden getraind om een specifieke taak uit te voeren als ze een bepaald signaal hoorden.

Financiering van de training

Uiteraard was het nodig om te zoeken naar financiering. De kosten van het trainen van de hulphonden moesten worden gedekt. De Schotse overheid en een goede doelenorganisatie zorgen voor de benodigde fondsen voor dit proeftraject.

Selectie van cliënten met dementie
Net zoals er geselecteerd en gekoppeld moet worden als het gaat om mensen met een visuele beperking en blindengeleidehonden en tussen hulphonden en mensen met een lichamelijke beperking, moesten er ook mensen met Alzheimer of vasculaire dementie gekozen worden die gebaat leken te zijn bij de hulp van de honden en daarmee om konden leren gaan. Alzheimer Schotland zorgen voor de selectie en voor de koppeling.

Geselecteerde patiënten en hun partners

Voor het proefproject werden twee echtparen geselecteerd, van wie een van de twee een beginnende dementie had. Een beginnende dementie want de persoon die aan het dementeren was moest nog in staat zijn om te leren om te gaan met de hulp die de hond kon bieden. En een gezonde partner leek nodig om de zieke partner daarin mede te begeleiden en om de hond goed te verzorgen.

De mogelijkheden van de hulphonden

Wat hadden de honden te bieden na hun achttien maanden durende training? Ze konden in elk geval op praktisch vlak iets betekenen. In zijn algemeenheid werd ze aangeleerd te reageren op een alarmsignaal en dan een concrete taak uit te voeren.

Praktische hulp

De honden konden een aantal concrete handelingen uitvoeren:

• medicijnen halen voor een cliënt met bijvoorbeeld Alzheimer
• de dementerende attenderen op een briefje dat de partner had neergelegd: bijvoorbeeld om de oven aan te zetten
• de persoon met dementie stimuleren uit bed te komen
• de patiënt de plek van zijn kleding aanwijzen

Alarmering

En, ook heel praktisch, maar van een heel andere orde: de honden leerden alarm te slaan als de zieke in moeilijkheden verkeerde.

Sociale en emotionele hulp

De praktische hulp bleek niet alleen de persoon met een hersenbeschadiging te helpen maar ook de verzorgende partner, de mantelzorger, door deze deels te ontlasten. Maar minstens even belangrijk bleek de sociale en emotionele hulp van de getrainde hulphonden. Zowel voor de partner die een dementeringsproces doormaakte als voor de gezonde partner.

Hulp bij angst

Zo bleek bij het ene stel de aanwezigheid van de hond de angst van de persoon met dementie om alleen te zijn weg te nemen. Bij het samen boodschappen doen, bleef de hond bij degene met dementie wachten terwijl de partner de supermarkt door liep om te shoppen. De mantelzorger kon weer met een gerust hart boodschappen doen.

Verminderen van agressie

Bij het andere echtpaar, kon de hulphond de echtgenoot die aan het dementeren was, afleiden als deze boos werd. De therapiehond hoefde hem alleen maar even aan te raken en hem daardoor af te leiden van zijn agressie. Natuurlijk ontlastte dit ook de mantelzorger.

Contacten maken op straat

Bij een van de twee stellen, voelde de partner met dementie zich erg onzeker in gezelschap. Ze zag geen kans meer om zelfstandig een gesprek te beginnen en te voeren. Nu ze in gezelschap van de hulphond de straat op kon, was het opeens gemakkelijker en minder beangstigend om contact te leggen en een praatje te maken. Haar negatieve emotie stond haar niet meer in de weg. Er was immers een gespreksonderwerp! De hulphond werd het onderwerp van de conversatie. Eigenlijk net zoals eigenaars van honden die gezond zijn hun hond uit laten, als vanzelf met elkaar in gesprek kunnen komen.

Succes en vervolg van het proefproject ‘hulphonden voor mensen met dementie’

Na vier maanden de hulp van de servicehonden te hebben geobserveerd en hun betekenis te hebben geëvalueerd voor de mensen met dementie en hun mantelzorgers, werd het project zo succesvol geacht, dat inmiddels twee nieuwe hulphonden worden opgeleid! Op termijn is de wereld een nieuw soort hulphond rijker: 'de dementiehond'.

Lees verder

• Dementerende ouderen: contact maken om te communiceren
• Dementie & communicatie: open, gesloten, suggestieve vragen
• Dierentuinquiz & natuurbeleving bij dementie in verpleeghuis
• Alzheimer en Cafeïne: preventief en genezend koffie drinken?
• Dementerende ouderen: familiefoto's bekijken stimuleert