Ondervoeding bij ziekte: oorzaken en gevolgen

Ondervoeding bij ziekte: oorzaken en gevolgen Iemand die ondervoed is, heeft een tekort aan voedingsstoffen. Dit heeft gevolgen voor het functioneren van je lichaam. Aan de buitenkant van je lichaam hoeft dit niet altijd zichtbaar te zijn. Iemand met een normaal gewicht of zelfs met overgewicht kan een te tekort aan voedingsstoffen hebben. Bepaalden ziekten kunnen zorgen voor een verminderde opname van voedingstoffen uit de darmen. Ondervoeding is een groot probleem binnen de Nederlandse gezondheidszorg en hierdoor kan iemand minder goed herstellen van ziekte.

Ondervoeding als gevolg van ziekte

Als iemand ziek is, dan is er een kans om ondervoed te raken. Door pijn, koorts, misselijkheid, smaakverandering, vol gevoel, angst en zorgen hebben sommige mensen een verminderde eetlust, terwijl de energiebehoefte juist hoger wordt bij ziekte. Wondgenezing of bestrijding van een infectie kost het lichaam energie. Als er tijdens ziekte ondervoeding ontstaat zal er in de stofwisseling veranderingen optreden die hierbij een rol spelen.

Oorzaken van ondervoeding

Of iemand dik of dun is hoeft niet altijd wat te zeggen over de voedingstoestand. Ook iemand met overgewicht kan ondervoed zijn. Ondervoeding kan verschillende oorzaken hebben zoals: voedselgebrek, eenzijdige voeding, ziekte of ouderdom. Bij ziekte kan het bijvoorbeeld zijn dat er een verminderde voedselopname is door een storing in de stofwisseling, slokdarmproblemen of een verhoogde energieopname. In ons land kom je ondervoeding vooral tegen bij ziekte of ouderdom (boven de 80 jaar). Een groot deel van ziekenhuispatiënten, zo’n 25 tot 40 procent is of raakt ondervoed. Een ondervoed persoon zal meer last hebben van complicaties en langzamer herstellen dan goed gevoede patiënten. Er is sprake van ondervoeding door ziekte als er een onbedoeld gewichtsverlies is van meer dan 10 procent in het laatste half jaar of meer dan 5 procent in de laatste maand. Indien de Body Mass Index (BMI) onder de 18,5 komt bij volwassenen en bij ouderen (boven de 60 jaar) onder de 20, is er sprake van een ondergewicht. Een BMI tussen de 20 en 25 wordt over het algemeen als gezond beschouwd.

Gevolgen van ondervoeding

Als er een voedseltekort is zal het lichaam zich hierop aanpassen. Op den duur zal de weerstand verminderen, wonden zullen slechter genezen doordat de conditie van de huid minder wordt. De kans op doorligwonden wordt hierdoor ook groter. Ook zal de stofwisseling vertragen en een gezond lichaam doet er in zo’n situatie alles aan om spierweefsel (bestaande uit eiwitten) te behouden en vetweefsel te verbranden. Bij een ziek en ondervoed persoon wordt het eiwitsparend systeem tenietgedaan door de reactie die het lichaam geeft op de verwonding of infectie. Dit gaat ten koste van spierweefsel zoals skeletspieren, hartspier en longweefsel. Hierdoor neemt de spierkracht af. Verder kan een ondervoed persoon de lichaamstemperatuur minder goed reguleren en wordt de stemming negatief beïnvloed waardoor deze persoon zich somber kan voelen. Bij ernstige ondervoeding wordt het voedsel nog moeilijker opgenomen door de darmen waardoor het tekort aan voedingsstoffen nog groter wordt. Dit is aan de buitenkant vaak niet zichtbaar omdat het lichaam tijdens ziekte ook vaak water en zout vast houdt. Daardoor kan iemand die er goed gevoed uitziet toch lijden aan ondervoeding. Het risico op overlijden is veel groter bij mensen die ondervoed zijn.

Wat te doen bij ondervoeding

Door voldoende energie binnen te krijgen moet de zieke persoon proberen om genoeg (bruin)brood/pap, aardappelen/rijst/pasta, groenten, fruit, zuivel, vlees(waren)/vis/kip/ei/vleesvervangers, margarine en bak- en braadproducten binnen te krijgen. Daarbij is het ook belangrijk om genoeg te drinken (minimaal 1,5 liter vocht per dag). Het kan moeilijk zijn om voldoende voeding binnen te krijgen. Daarom is het beter om de voeding te verdelen over de dag in de drie hoofdmaaltijden en enkele keren tussendoortjes te nemen. Het kan ook handig zijn om ’s nachts wat te eten of te drinken en dit op het nachtkastje te zetten. Eet eiwitrijke voeding zoals zuivelproducten, vlees, vis en noten. Vet levert de meeste energie. Gebruik daarom geen magere en halfvolle producten, maar ruime hoeveelheden margarine, boter, room, mayonaise en olie. Extra suiker gebruiken is aan te bevelen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van honing of extra suiker in de koffie of thee. Ook zitten er suikers in vruchtensappen. Probeer producten zoals rauwkost, vers fruit of grofvolkoren producten die snel een verzadigd gevoel geven te vervangen door gekookte groenten, vruchtensap, bruin- of witbrood. Probeer ook lightproducten te vermijden. Als de patiënt erg moe is kan hij voor de maaltijd wat proberen te rusten. In plaats van koken kan de patiënt kant-en-klaar maaltijden nemen of gebruik maken van een maaltijdbezorgdienst.

Bij ondervoeding is het altijd raadzaam om contact op te nemen met een diëtist om een zo volledig mogelijk verantwoord en gevarieerd dieet samen te stellen die bij de zieke persoon past.

Lees verder

© 2011 - 2024 Ymbakker, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ondervoeding: Onvoldoende of onevenwichtige voedingsstoffenOndervoeding: Onvoldoende of onevenwichtige voedingsstoffenOndervoeding is de lichamelijke toestand die ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende of overmatig onevenwichtige voedin…
De oorzaken voor ondervoeding bij ouderenDe oorzaken voor ondervoeding bij ouderenBij ondervoeding krijgen ouderen te weinig eiwitten, vitamines en mineralen binnen. Hierdoor heeft men een te laag gewic…
Marasmus: Vorm van ondervoeding, vaak bij kinderenMarasmus: Vorm van ondervoeding, vaak bij kinderenBij ondervoeding ontstaat een gebrek aan voedingsstoffen in het lichaam. Deze aandoening, die meestal het gevolg is van…
Foliumzuurtekort: symptomen, oorzaak en behandelingFoliumzuurtekort: symptomen, oorzaak en behandelingWat is foliumzuur, wat zijn foliumzuur-tekort symptomen en hoe kun je een tekort aan foliumzuur voorkomen? Foliumzuur, o…

Multiple Sclerose: oorzaken, symptomen en behandelingMultiple Sclerose(MS) is een aandoening van het centraal zenuwstelsel. Wereldwijd lijden hier naar schatting zo'n 1,2mil…
Dementie: oorzaken, verschijnselen, risicofactorenDementie: oorzaken, verschijnselen, risicofactorenDementie komt vooral voor bij mensen met een leeftijd van boven de 65, maar kan zich ook al op jongere leeftijd openbare…
Bronnen en referenties
  • - internet
  • - bibliotheek
Ymbakker (897 artikelen)
Laatste update: 08-12-2016
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.