De werking van de schildklier rondom een zwangerschap

De schildklier is een belangrijk orgaan dat een grote rol speelt bij de vruchtbaarheid en zwangerschap. Als je een schildklieraandoening hebt, dan heeft dit dus grote gevolgen. Wil je zwanger worden of ben je al zwanger dan moet je met een aantal zaken rekening houden wat betreft de vruchtbaarheid, tijdens de zwangerschap zelf en ook voor de periode daarna, als je je kindje zelf wilt gaan voeden. En hoe zit het met de medicijnen die je slikt?

Inleiding

• Schildklieraandoening
• De werking van de schildklier en THS waarde
• Zwanger zijn
• Na de zwangerschap

Schildklieraandoening

Over het algemeen ontstaan schildklieraandoeningen heel geleidelijk en sluipen ze als het ware je lichaam binnen. Soms heb je het al jaren voordat het geconstateerd wordt. Het kan ook zijn dat je door een zwangerschap een schildklieraandoening krijgt, of de aandoening die je al hebt wordt juist erger of iets minder. De schildklieraandoeningen worden verdeeld in twee categorieën:

• Hypothyreoïdie: een te langzaam werkende schildklier. Bij deze aandoening krijgt de patiënt een synthetisch schildklierhormoon binnen via de tabletjes levothyroxine.
• Hyperthyreoïdie: een te snelwerkende schildklier. Hierbij krijgt de patiënt een schildklierremmend medicijn waarin radoactief jodium zit. Ook kan het gebeuren dat de schildklier verwijderd wordt, of slechts een gedeelte ervan.

Zwangere vrouwen mogen niet behandeld worden met radioactief jodium!

De werking van de schildklier en THS waarde

Zowel een te snelwerkende schildklier (hyperthyreoïdie) als een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie) hebben invloed op de vruchtbaarheid. Het is dan ook heel belangrijk dat vrouwen met een schildklieraandoening goed en stabiel zijn ingesteld als ze zwanger willen worden, dit geldt ook voor mannen, omdat ook zij kans hebben op een verminderde vruchtbaarheid vanwege hun schildklieraandoening. Het is belangrijk dat de THS-waarde in het bloed optimaal en in balans is. THS zorgt ervoor dat de er hormonen worden aangemaakt door de schildklier. Hoe hoger de THS-waarde in je bloed, hoe hoger de hoeveelheid schildklierhormonen in je bloedbaan. Andere benaming voor THS is ‘schildklier-stimulerend hormoon’.

Meten THS-waarde

Het meten van je THS-waarde is een belangrijk onderdeel bij schildklierpatiënten en zeker in het geval van vruchtbaarheid en zwangerschap. De THS-waarde wordt altijd uitgedrukt in me/l, wat staat voor milli-eenheden per liter.

• Te lage TSH-waarde = lager dan 0,4 me/l.
• Normale TSH-waarde: tussen 0,4 en 4,0 me/l.
• Te hoge TSH-waarde = hoger dan 4,0 me/l.

Mannen

Mannen met een te hoge of te lage schildklierwaarde hebben vaak verminderde spermakwaliteit, doordat de vorm en beweeglijkheid van de spermacellen niet zo sterk zijn. Dit kan zorgen voor een verminderde vruchtbaarheid.

Vrouwen

Vrouwen die niet goed ingesteld zijn op hun schildklierhormoon hebben vaak geen normale of regelmatige cyclus. Het kan dan zo zijn dat bij deze vrouwen geen eisprong plaatsvindt of ze hebben zelfs helemaal geen menstruatie. Als je goed bent ingesteld op je schildklierhormoon, dan voorkomt dit problemen bij bevruchting en zwangerschap. Vertel aan je huisarts dat je zwanger wilt worden. Als je zwanger wilt worden dan is het advies om de TSH-waarde onder de 2 mu/l te houden. Dat geldt ook voor wie via reageerbuisbevruchting (IVF) zwanger wilt worden of via kunstmatige bevruchting en inseminatie (ISCI).

Zwanger zijn

Een goed afgesteld schildklierhormoon is heel belangrijk voor het doorzetten van de zwangerschap en ook tijdens de zwangerschap voor de gezondheid van de baby. Vanaf het moment dat je zwanger bent heeft je lichaam steeds meer schildklierhormoon nodig. Als je gezond bent regelt je lichaam dit zelf, maar heb je vaak wel extra jodium nodig. Heb je een schildklieraandoening en gebruik je levothyroxine? Dan hoef je niet apart nog extra jodium in te nemen. Maar het is wel belangrijk dat de hoeveelheid levothyroxine wordt aangepast zodra de zwangerschap bekend is. Er zijn vrouwen die tijdens hun zwangerschap wel anderhalf keer zoveel levothyroxine nodig. De Nederlandse Internisten Vereniging (NIV) geeft als aanduiding de dosis met 30% te verhogen, direct de dag nádat je weet dat je zwanger bent. Deze dosis pas je dan elke maand aan, op basis van je TSH-waarde.

Ziekte van Graves

Als je de ziekte van Graves hebt, dan heb je last van een te snelwerkende schildklier. Het is dan heel belangrijk om te ontdekken of er nog antistoffen tegen TPO zijn. Deze antistoffen keren zich tegen de eigen schildklier. Deze antistoffen kunnen via de placenta bij het ongeboren kindje komen en daar schade aanrichten aan de schildklier. Tijdens je zwangerschap kan de schildklier geremd worden door het medicijn propylthiouracil (PTU). Je huisarts kan dit voorschrijven.

Ziekte van Hashimoto

Als je de ziekte van Hashimoto hebt, dan heb je in de eerste instantie een ontstoken schildklier en dit leidt uiteindelijk tot een langzaam werkende schildklier. Bij deze ziekte is het juist belangrijk om anti-TPO-antistoffen te hebben. Als je een verhoogde anti-TPO-waarde hebt, dan heb je meer kans op een miskraam in vergelijking tot gezonde vrouwen, ook als zijn je TSH- en FT4-waarde normaal.

Na de zwangerschap

Na de zwangerschap en bevalling kunnen de meeste vrouwen weer hun oude dosis levothyroxine gebruiken, die ze ook voor hun zwangerschap gebruikten. Er zijn vrouwen die iets meer nodig hebben of vrouwen die langzaam af moeten bouwen. Negen maanden lang is het immuunsysteem beïnvloed geweest door zwangerschapshormonen, en deze hebben er o.a. voor gezorgd dat de baby niet voor ‘vreemd’ werd aangezien door het lichaam. Na de zwangerschap wordt het immuunsysteem weer actief en kan de schildklieraandoening weer opspelen. Ook heb je kans op andere ziekten die gekoppeld zijn aan het immuunsysteem, zoals PPD (postpartum depressie) of een psychose. Het is belangrijk om dus ná de zwangerschap extra alert te zijn.

Borstvoeding

Borstvoeding geven is geen enkel probleem bij vrouwen met een afwijkende schildklier. Bij de ziekte van Hashimoto heeft de vrouw anti-TPO-stoffen in zich en bij de ziekte van Graves heeft de vrouw anti-TSH-antilichamen, maar deze antistoffen kunnen niet bij de melk komen. TSH komt wel in de melk voor, maar slechts in kleine hoeveelheden. Het is heel belangrijk om na de bevalling, zo snel mogelijk, goed ingesteld te zijn op je schildklierhormoon.

Lees verder

• Tekort aan vitamines bij schildklierpatiënten
• Stemmingswisselingen bij schildklieraandoening
• De werking van de schildklier en de schildklierhormonen
• De verschillende onderzoeken bij een schildklierafwijking