Galstenen in de galblaas - cholesterol en pigment

Bijna iedereen heeft wel galstenen in de galblaas, maar lang niet iedereen heeft er last van. Ze zitten er, je weet er doorgaans niets van en voelt er ook niets van. Het zijn de ‘stille galstenen’ en in dat geval is er niet zoveel aan de hand. Galstenen vormen pas een probleem als ze een galaanval veroorzaken. Het zijn geen echte stenen maar ingedikt galsap of afzetting in de galblaas, dat er steenachtig uitziet: het ingedikte sap is versteend. Het zijn nutteloze elementen in het lichaam, die soms hevige pijnen kunnen veroorzaken. In dat laatste geval biedt een galblaasoperatie uitkomst. Galstenen zijn er in de vorm van gruis, knikkertjes tot de grootte van een abrikoos.

Galstenen in de galblaas - cholesterol en pigment

• Galstenen in de galblaas
• Cholesterol en pigment
• Hoe krijg je galstenen?
• Risicofactoren
• Symptomen
• Hoe zijn galstenen te zien?
• Wat te doen met de galstenen?

Galstenen in de galblaas

Galstenen zijn geen echte stenen; het is hard materiaal dat zich in de galblaas heeft gevormd. De galblaas zit onder de lever en is het reservoir van de gal dat de lever produceert. Het voorraadje galvloeistof wordt aangesproken als we vet eten: gal is een spijsverteringssap dat een functie heeft in de afbraak van vet en bij elke maaltijd zijn functie vervult. In de loop der jaren kunnen de galstenen zich vormen door indikken en kristalliseren van de gal en verstening van deeltjes calcium, bloed en cholesterol. Dat kan ook gebeuren doordat de galblaas zich niet altijd volledig leegt. De gal in de blaas raakt overgeconcentreerd en versteent.

Zandkorrel en knikker

De stenen kunnen verschillen in vorm en grootte, van een korrel zand tot knikkers en zelfs groter en langwerpig van vorm.

Cholesterol en pigment

Er zijn twee soorten stenen: cholesterolstenen en pigmentstenen.

Cholesterolstenen
De stenen van cholesterol zijn de meest voorkomende galstenen en doorgaans geelgroen van kleur: 80 procent van de galstenen zijn cholesterolstenen. Deze galstenen ontstaan als er teveel cholesterol in de gal zit dat wordt uitgescheiden door de lever. Gal breekt cholesterol af, maar als de lever meer cholesterol maakt dan de gal kan oplossen, kunnen zich harde stenen ontwikkelen.

Pigmentstenen

Pigmentstenen zijn kleiner en donkerder en gemaakt van calciumzouten en bilirubine uit de gal: 20 procent van de galstenen zijn pigmentstenen. Bilirubine is een chemische stof die de lever produceert wanneer het oude rode bloedcellen vernietigt. Bij sommige aandoeningen, zoals levercirrose en bepaalde bloedziekten, produceert de lever meer bilirubine dan de bedoeling is. Als de galblaas het overtollige bilirubine niet af kan breken, ontstaan de pigmentstenen.

Hoe krijg je galstenen?

Dat je galstenen krijgt, daar is vaak niet zoveel aan te doen, al zijn er een aantal risicofactoren waar je rekening mee zou kunnen houden. Er zijn verschillende oorzaken van de vorming van galstenen:

• Het is genetisch bepaald;
• overgewicht;
• problemen met de galblaas;
• cholesterol in de gal;
• de galblaas leegt niet helemaal.

Risicofactoren

Obesitas

Er zijn wel wat factoren die het risico op galstenen vergroten. Obesitas is zo’n factor. Bij obesitas is de kans groot dat het cholesterolniveau verhoogd is en cholesterol in de gal vergroot de vorming van stenen. Bovendien gaat het volledig legen van de galblaas bij obese mensen moeizamer.

De pil

Vrouwen die de anticonceptiepil gebruiken, hormoonvervangende therapie voor symptomen van de menopauze slikken of zwanger zijn hebben extra oestrogeen in het bloed dat het cholesterol kan verhogen en kan zorgen voor moeilijker legen van de galblaas.

Diabetes

Er ligt ook een link tussen diabetes en galstenen. Suikerzieken hebben meestal meer triglyceriden (een soort bloedvet), dat kan bijdragen aan de vorming van galstenen.

Afslanken

Mensen die te snel afvallen hebben een verhoogde kans op de vorming van galstenen, omdat de lever extra cholesterol aanmaakt dat weer tot steenvorming kan leiden. Bij mensen die regelmatig vasten wil de galblaas niet goed genoeg meer samentrekken, waardoor de galblaas niet geleegd wordt.

Familie

Galstenen kunnen een familiekwaal zijn, waarbij meer vrouwen dan mannen er last van hebben en vaker ouderen dan jongeren. Er bestaan enkele etnische groepen waarbinnen galstenen een bekende kwaal is. Zo is het onder meer bekend dat het vaak voorkomt bij de Indianen in Amerika.

Symptomen

In de meeste gevallen merkt de persoon die galstenen heeft er helemaal niets van. Er zijn een paar symptomen die duiden op de aanwezigheid van lastige galstenen:

• Pijn in de bovenbuik;
• misselijkheid;
• overgeven;
• opgeblazen gevoel;
• indigestie;
• brandend maagzuur;
• winderigheid.

Hoe zijn galstenen te zien?

De diagnose 'galstenen' is na verschillende soorten onderzoek te stellen.

Bloedonderzoek

Om te beginnen kunnen andere aandoeningen worden buitengesloten en kan de arts het bloed controleren op infecties en verstopping. Een galsteen kan gaan ‘wandelen’ en in een galweg terechtkomen en daar een verstopping veroorzaken. Deze verstopping is pijnlijk en kan een ontsteking veroorzaken die via de ontstekingswaarde van het bloed te constateren is.

Ontlasting

Ontkleurde ontlasting kan wijzen op verstopping van de galwegen. Galvloeistof geeft ontlasting zijn bruine kleur. Zonder gal wordt de poep grijzig.

Echografie

De arts kan een echo van de bovenbuik maken en de stenen als witte vlekken in de galblaas zien zitten.

CT-scan

Met gespecialiseerde X-stralen kan de arts in het lichaam en dus ook in de galblaas kijken en de aanwezigheid van galstenen constateren.

MRCP

Magnetische resonantie cholangiopancreatografie (MRCP) maakt gebruik van een magnetisch veld en pulsen van radio-golfenergie om foto's van de binnenkant van je lichaam te maken. Ongerechtigheden zoals galstenen vallen dan op.

Cholescintigrafie

Deze HIDA-scan controleert of de galblaas juist samenknijpt. De patiënt krijgt een vloeistof ingespoten, die de weg naar de galblaas zichtbaar maakt. De deskundige kan dan kijken naar de beweging van de galblaas.

Endoscopische echografie

Deze test combineert echografie en endoscopie om naar galstenen te zoeken.

Endoscopische retrograde cholangiopancreaticografie

De arts brengt bij een ERCP een endoscoop via de mond naar de dunne darm en injecteert een kleurstof om de galwegen te laten zien. Hij kan met dezelfde techniek galstenen verwijderen die naar de kanalen zijn verhuisd.

Wat te doen met de galstenen?

De galstenen kunnen worden verwijderd als ze problemen opleveren in de vorm van galaanvallen en ontstekingen aan de galwegen, galblaas of alvleesklier. De galblaas wordt dan inclusief stenen uit de buik verwijderd.

Lees verder

• Galstenen, galaanval en galblaasoperatie
• Biliaire pancreatitis – alveesklierontsteking door galstenen
• Gal - bitter spijsverteringssap uit de lever
• Laparoscopische galblaasoperatie – kijkoperatie